Panangmatmat iti Lubong
Nakaro a Kinakurang ti Taraon
Iti naladawen a paset iti napan a tawen, ti panaglayus ken panagtikag iti isuamin a China ti nangiturong iti agarup 20 milion nga umili iti nasion a mangsango iti nakaro a kinakurang iti taraon, kuna ti China Daily iti Beijing. Sigun iti maysa nga opisial a kadua ti Ministry of Civil Affairs, ti saan a gagangay ti kinakarona a gagangay a didigra a nangpataud iti kangrunaan a pannakadadael ti apit ti namagpeggad met iti sabali pay a 80 milion a tattao iti aw-away iti probinsia. Napattapatta nga agarup 46 milion a hektaria a daga a maus-usar a maipaay iti agrikultura ti nadadael bayat ti siam a bulan a tikag, makapasikkil a temperatura ken ti nasaknap a laylayus iti Karayan Yangtze.
Panagbaba ti Relihion
“Agarup maysa iti lima iti 5.14 bilion a tattao iti lubong ti saan a mamati iti Dios—wenno iti aniaman a dios wenno didios,” kuna ti magasin nga Asiaweek. “Mabalin a dayta wenno ti pammati dagiti ammada ket awan ti pakaibianganna iti panagbiagda.” Napattapatta “nga agarup 840 milion a tattao ti awan ti al-alagadenna a relihion ket ti kanayonan pay a 230 milion ti mangibilang kadagiti bagbagida a saan a manamati.” Adu ti kameng ti maysa nga iglesia iti nagan laeng, ket umad-adu pay ti mangliklikliken kadagiti organisado a relihion. “Sigun iti nabiit pay a surbey ti Gallup, 78 milion nga Americano ti saan a kameng iti maysa nga iglesia wenno sinagoga wenno agatender laeng kadagiti mammano a naisangsangayan nga okasion, a ngimmato manipud iti 61 milion idi 1978,” kuna ti Psychology Today. “Ngem uray kadagiti kankanayon a mannakimisa, itudtudo ti surbey ti kumarkaro a di panagayat kadagiti ar-aramid ti iglesia.” Ti kaaduan mariknada nga adu unay a tiempo ti mabusbos kadagiti bambanag a kas ti panangpataud iti kuarta. Agarup 25 porsiento ti nagkuna nga immadayuda kadagiti ig-iglesia gapu iti panagsapsapulda iti “naun-uneg a naespirituan a panggep.”
Dumakkel ti Pananginanama iti Talna
“Kellaat, maysa a panawen ti talna ti kasla mangparparegta iti lubong,” kuna ti editorial ti New York Times. Pudno unay, dagiti kabbaro ken di gagangay a namnama a maipaay iti sangalubongan a talna ket nagparangen itay napalabas a tawen. Dagiti lima a nakaro ken nabayagen a gubgubat nangrugidan a kimmapuy ket naiyegdan iti nasingsinged a panggep nga agkappia bayat ti 1988. Dagiti panagdadangadang idiay Middle East, Asia, Africa, ken Central America a nakaro unay idi pangrugian ti tawen bimmaawen iti pagnguduan ti tawen a maipaay iti panangrugi ti pannakaibanag ti talna. Nagkomento ti Times: “Mammano a dagiti adu a kakasta a gubgubat ket dandanin agpatingga a mamimpinsan.”
Rigat Gapu iti Kurang a Trabaho
Ti rigat nga iyeg ti panagaburido ken ti kurang a trabaho ket mangiturong iti sakit, kinakapuy nga agtrabaho, ken dagiti personal a parparikut kuna ti BUPA, maysa a Briton a pribado a grupo ti seguro iti salun-at. Ti grupo kunaenna a dadduma a sobra ti bannogda a manangiyempleo agkedkedda nga ipabiang ti trabaho, nupay no maigiddato iti dayta, dagiti kurang ti trabahoda nga empleadoda didan kayat ti dumawat ti ad-adu pay a trabaho. Ti panagsakit ken panaglangan ti mangala iti tinawen a 360 milion a napukaw nga aldaw ti panagtrabaho, kuna ti The Times iti Londres, ket dadduma a kompania ti mabalin a gumasgasto iti manipud 7 agingga iti 10 porsiento iti sueldoda a maipaay iti bayad ti panagsakitda.
Luglugar a Kasayaatan ti Klima
“Addada laeng sumagmamano a lugllugar iti lubong a sadiay dagiti tattao mabalin a manginanamada a mariknada a komportableda iti intero a tawen,” kuna ti The Daily Yomiuri, maysa a pagiwarnak iti Japan. Kaaduan ti agsagaba manipud kadagiti kalam-ekna a nakalamlamiis unay wenno kadagiti kalgaw a nakapudpudot unay, wenno kadagiti dua. Iti panangipadamagna iti sangalubongan a temperatura ken ti panangadal ti kinabasa ti panawen, ni Takeshi Kawamura iti Tsukuba University, a nangidaulo iti panagadal, kinunana a ti kaaduan kadagiti komportable a luglugar ket adda idiay Africa ken Latin America, a ti tanap ti bantay iti Ethiopia, ti Cape of Good Hope iti murdong ti kontinente ti Africa, ken ti makin-amianan a Bambantay Andes idiay Peru ti mairekomendar iti kasta unay. Nasayaat met dagiti igid ti baybay manipud Sud Africa agingga iti Namibia, ti makinlaud nga abagatan a kosta iti Australia, ken dagiti tantanap iti bantay iti Mexico. Ti kadadaksan a lugar iti pudot ken kinaawan nam-ay, kinunana, isu ti lugar ti Persian Gulf.
Dagiti Panagbekkel iti Alemania
Ti kaadu ti panagbekkel ket immadu ti kasta unay idiay Pederal a Republika ti Alemania. Ti alkoholismo, dagiti droga, ken ti kinaawan ti trabaho ti insitar ti German Society for Suicide Prevention a kas ti kangrunaan a makagapu iti tinawen a gimongda idiay Regensburg. Nupay kasta, dagiti eksperto nakasarakda met kadagiti serioso a pakakitaan a mangisingasing a ti pagannayasan nga agbekkel ket matawid, kuna ti pagiwarnak nga Aleman a Schweinfurter Tagblatt. Makuna a ti pagilian ket addaan iti 13,000 a panagbekkel ken kagudua a milion nga agpanggep nga agbekkel iti tinawen.
Dagiti Kadadakkelan a Pagam-amkan dagiti Ubbing
Nupay no ti kadadakkelan a pagam-amkan dagiti ubbing isu ti ipapatay dagiti nagannak kadakuada, ti maikadua a pagam-amkanda isu ti nuklear a gubat, kuna ni Dr. Bohdan Wasilewski, propesor iti sikosomatiko a medisina idiay Warsaw University idiay Poland. Iti panagsaritana bayat ti ibibisitana iti Australia, kunaenna a nakakita kadagiti ubbing a kas iti kaganus nga innem a tawen a maam-amak iti pananginanama nga addanto nuklear a gubat. “No dagiti agtutubo addaanda kadagiti parparikut a saanda a marisot, kas iti peggad iti nuklear a gubat, dagitoy ti agannayas nga aglisi iti biag nga agturong iti alkohol ken droga ken panunotenda pay ti agbekkel,” kinunana. Dadduma pay a gagangay a sintomas iramanna ti umad-adu a saksakit ti panunot ken ti kinakurang iti panaginteres iti masanguanan ken iti edukasion.
Seda ti Lawalawa
Nasdaawkayon aya no kasano ti panangibennat ti lawalawa iti balayna a saan a magmagsat no madungpar ti ngilaw a napartak ti panagtayabna? Dagiti inheniero a mangsapsapul kadagiti material a nalag-an ken nalagda nabayagen a nagimonanda ti seda ti lawalawa. Itan, nupay kasta, dagiti Briton a bioteknologo nakapatentedan iti pamay-an iti panangilasin iti panagsasaganad ti gene a makimbiang iti di gagangay a kasasaad ti seda ti lawalawa. Ket babaen ti panangitudokda kadagitoy nga instruksion iti naisangsangayan a bakterium, kunaenda a makapatauddanto iti nasayaat a seda, kuna ti The Times iti Londres. Kunaenda a ti material addaan iti kabaelan a mabalin a mausar iti panangpataud iti jaket a saan a masarut ti bala a maipaay iti polis ken ti puersa ti armada, agraman ti maipaay iti nakomersialan a panggep.
Dagiti Ubbing a Soldado
“Dagiti armada iti lubong iramanna ti agarup 200,000 nga agtutubo, a dadduma ti kas iti kaubing ti edad a 12 años,” kuna ti The New York Times. Dagitoy a nasarakan ket linaon ti maysa a report manipud iti komision nga adda iti babaen ti UN Human Rights Commission. Dadduma nga agtutubo ti pilit nga inlista ti gobiernoda, bayat a dagiti dadduma ti pinaregta dagiti nagannak kadakuada nga agpalista tapno makagun-odda iti trabaho ken taraon, ken tapno ti pamilia ket makaawat iti bayad no matay ti ubing iti pannakigubat. Gapuna, adu a pagpagilian ti nanglabsing iti internasional a linteg a mangipaulog a ti kababaan nga edad a maiserrek iti puersa armada ket 15 años.
Ti Gundaway iti Nuklear a Gubat Umad-adu?
Bayat nga umad-adu a nasnasion ti makapataud kadagiti nuklear nga armas, kumarkaro ti gundaway a mabalin a mausar dagitoy kadagiti panagdadangadang iti nasion. “Ti panangbukbukod dagiti dadakkel a pannakabalin [E.U., U.S.S.R., Francia, Britania, China] kadagiti nuklear nga armas ket agpatpatinggan,” kuna ti Newsweek. “Uppat a dadduma pay a pagpagilian [India, Israel, Pakistan, ken Sud Africa] ti makuna a nakaibangonen kadagiti warheads nga atomiko—ket napatauddan ti pamay-an a mangipatulod kadakuada—ket dagiti dadduma saan nga adayo ti nakaudianda.” Kinuna ti maysa nga opisial ti gobierno: “Awan ti ammok nga aniaman a tiempo nga ad-adu a pagpagilian ti mangpampanunot a maaddaan iti nuklear nga armas.” Ket ti sabali kinunana pay: “Ti peggad iti nuklear a gubat ket kumarkaro . . . gapu iti ar-aramiden dagiti babassit wenno saan unay nga industrialisado a nasnasion.”
Kaaduan ti Kabakiran
“Ania ti kaaduan ti kabakiran a pagilian iti lubong?” inimtuod ti Asiaweek. “Ti Canada? Norway? Brazil? Saan, dayta ti Japan.” “Iti kaadu ti kabakiran a maidilig iti intero a kalawana, awanen ti sabali a kangrunaan wenno makintengnga a pagilian nga as-asideg iti dayta.” Ti naan-anay a 67 porsiento iti Japan—377,727 kilometros kuadrados—ti nasaknapan iti kabakiran, kaaduanna dagiti nalalasbang a berde a kaykayo nga agtubtubo kadagiti sikigan ti bantay. Dagiti balbalay ken dagiti apartment a maipaay kadagiti 38.9 milion a sangakabbalayan okuparenda laeng ti 2.5 porsiento iti daga, ket dagiti paktoria ken dagiti dadduma nga industrial a luglugar ket 0.4 porsiento laeng.