Nasantuan a Ganga ti India​—Apay a Daydayawen dagiti Minilion?

Babaen ti koresponsal ti “Agriingkayo!” iti India

Ti Karayan Ganges, wenno Ganga ket nalatak idiay India, daydayawen dagiti Hindus iti intero a historia a kas ti kasasantuan a karayan iti lubong. Bayat dagiti siglo minilmilion a managdaydayaw ti naguurnong kadagiti ig-igidna. Apay nga umay dagiti tattao? Ania ti sapsapulenda? Ti ababa a panangmatmat iti karayan iti daytoy nga artikulo ket makatulongto iti panangsapul iti sungbat.

IDIAY nasantuan a siudad iti Hardwar, iti asideg ti sakaanan ti Himalayan, maysa a nakasilsileng a puraw a Mercedes-Benz ti nagsikko a simrek iti akikid a kalkalsada. Nakaan-annad, daytoy linabsanna ti rickshas a bisekleta, ti tongas a guyguyoden ti kabayo, dagiti scooters, ken dagiti magmagna a tattao. Kamaudiananna, iti asideg ti pungto ti siudad, simmardeng ti lugan iti maysa a lugar a matannawagan ti Ganga.

Nupay no ti karayan ket nakaron ti pannakarugitna iti baba, ditoy Hardwar, dagiti bumerde nga asul a dandanum, a presko nga agayus nga agpababa manipud kadagiti bambantay, ti mangipaay iti nagsayaatan a pakabang-aran dagiti mata. Ngem saan laeng a ti panangbuya nga immay ti kotse iti kastoy a kaadayo.

Naglukat ti ruangan ti kotse ket rimmuar ti nalawag a de-adal unay, moderno nga Indian a pamilia. Bayat ti panangurnos ti ina ti eskarlata a sarina, dagiti balitok a pulserasna ken kuentasna ti nasilnagan ti init ket rimmimat iti kasta unay. Tinulbekan ti ama ti kotsena ket inurnongna dagiti annakna, a nakakawesda amin iti uso a jeans ken naesmarte a kawes. Manipud iti langada laeng, nabaknangda ken nalawag a saanda a masapsaplit kadagiti pakadanagan dagiti napanglaw. Kaskasdi, kas kadagidiay a naggapu kadagiti nanumo a nalikudan, immayda nga agdayaw iti Diosa a Ganga, a manginanama a magunggonaan manipud kadagiti pannakabalinna.

Iti asideg ti sagrado nga agdan a pagdigosan ni Hari Ki Pauri, inikkatda dagiti sapatosda ket kalpasanna immulogda iti agdan nga agturong iti karayan. Iti apagkanito, napukawdan kadagiti umariwekwek ti kolorna a saris ken dagiti dadduma a kawes iti rehion. Ditoy, iti aniaman a naituding nga aldaw, ti nadumaduma a kita dagiti tattao iti India, nabaknang ken napanglaw, ket umayda kadagiti ig-igid ti karayan ti Ganga. Dagitoy maawisda babaen iti kangrunaan a naespirituan a kasapulan, maysa nga adda pakaipadaanna iti sangalubongan.

Dagiti Sagrado a Ritual ken ti Awanan Buteng a Debosion

Idiay lugar a pagdigosan, dagiti papadi sigagagarda nga agur-uray a mangtulong kadagiti peregrino a mangaramid kadagiti ritual iti puja (panagdayaw) iti Ganga. Mangidatonda kadagiti sabsabong ken agkarkararagda. Kalpasanna ti padi mangipaay iti tanda, wenno tilak, a nalabaga wenno amarilio a pasta iti muging dagiti managdaydayaw. Sumaganad dumteng ti panangipakita iti nakaskasdaaw nga awanan buteng a debosion.

Ti nalamiis, agay-ayus a dandanum iti aldaw ti Nobiembre ket di manglapped kadagiti peregrino. Situtured, dagiti agtutubo ken lallakay ken babbaket tumapogda iti makapayegpeg a karayan. Babaen ti pannakapadasda nalabit iti maminsan-laeng-iti-panagbiagda a gundaway, palubosanda dagiti dandanum a mangbibineg kadagiti bagbagida. Uray dagiti babassit nga ubbing, nga adda iti taktakkiag dagiti naannad a nagannak, ket maitanebda iti danum. Agpaypayegpeg ngem napnek, sumang-at dagiti nagdigos tapno pabaraenda ti bagbagida iti sanguanan ni Surya, ti dios ti init. Kalpasanna, bumisitada kadagiti dadduma kadagiti adu a templo ti Hardwar wenno nalabit agpasurongda iti 26 kilometros agingga iti Rishikesh. Sadiay, dinosdosena nga ashrams (managpenitensia) ti aglilinea iti ig-igid ti Ganga, ket dagiti ganggannaet ti aguurnong a maipaay iti panagmennamenna ken ti panagadal iti Yoga.

Inton rumabiin, dagiti peregrino agsublidan iti lugar a pagdigosan a maipaay iti tiempo iti naisangsangayan a panagdayaw. Dagiti grupo ti pamilia ken agasawa umayda nga addaan kadagiti natibker a babassit a bilog a naaramid kadagiti berde a bulbulong. Dagitoy ti napnapno kadagiti napnuan kolor nga ahito, dagiti nabanglo a petal ti rosa, ken ti maysa a bassit a tasa a damili nga addaan iti pabelo. Maysa nga agtutubo nga agasawa ti mangikkat kadagiti sapatosda, agkararagda nga agkadua, sindianda ti pabelo, ket siiinayad nga ikabilda ti bilogda kadagiti napegges nga ayus ti danum. Kas kadagiti adu a kakaskasar, dinawatda ti bendision ni Ganga a maipaay iti nasalun-at nga anak a lalaki. Kalpasan ti panagdawatda, dagiti dadduma met ti mangipaanud kadagiti babassit a bilogda. Di agbayag mapnon ti danum kadagiti tumtumpaw a silsilaw ket dagitoy ti dagus a maiyanud babaen iti napegges nga agos.

Kellaat, ti kinatalna ti rabii ket masinga babaen ti kasta unay a panagrupike dagiti kampana ti templo. Ti aweng agtultuloy iti sumagmamano a minutos bayat ti panangipallayog dagiti papadi kadagiti nakasindi a lampara iti igid ti karayan ken mangikanta kadagiti panagdaydayaw iti Ganga. Ngarud agserra ti sabali nga aldaw iti panagdayaw ken debosion.

“Panagsuso Manipud iti Inam”

Awan duadua, naisangsangayan ti Ganga kadagiti karkarayan ngem saan a gapu kadagiti pisikal a kasasaadna. Ngangngani 30 a karkarayan iti lubong ti at-atiddog pay, ket iti India a mismo, dagiti karayan a Brahmaputra ken Indus daddadakkelda pay. Kaskasdi, manipud iti nanumo a nagtaudanna a hielo agingga iti nasaknap nga iruruarna nga agturong iti Bay of Bengal, ti Ganga ket madaydayaw iti intero a 2,700 kilometros a kaatiddogna. Kakatlo kadagiti 800 a milion a tattao iti pagilian ti agnanaed iti mismo a karayan Ganga ken agpannuray iti karayan a maipaay iti taraon, danum, ken irigasion. Ad-adda pay ngem ti aniaman a sabali a karayan, ti Ganga ti simbolo ti India.

Gapuna kadagiti manamati a Hindu, ti Ganga isu ti Ganga Ma, wenno Ina Ganges. Mamatmatan ti karayan a kas ti matalek nga ina a mangpakpakan ken mangdaldalus kadagiti annakna, agpadpada iti naespirituan ken iti pisikal. Gapuna, ti bumiberso nga Indian a ni Tulsidas deskribirenna ti Ganga a kas bhukti mukti dayini, kayatna a sawen, ti manangipaay agpadpada iti pannakaisalakan ken namaterialan a pagragsakan. Ti panaginum manipud kenkuana, ket “kas iti panagsuso manipud iti inam,” kuna ti maysa a debosionado. Dagita a rikrikna iparangarangna ti nasinged a relasion ti karayan ken dagiti managdaydayawna. Nakabilbileg daytoy a relasion ta dagiti peregrino kadagiti adu a tawtawen saanda nga agkedked a ‘mangidaton iti biagda’ babaen ti panangigagarada a panangilemmes kadagiti bagbagida iti dandanumna.

Daytoy nga idealistiko a ladawan addaanen iti kabbaro a kababalin ken kasasaad itatta. Babaen ti panagsikkona a lumasat kadagiti nararang-ay a siudad, ti Ganga agsepenna ti kankanayon a panangraut ti rugit manipud kadagiti kasilyas ken dagiti kemikal. Maysa nga inheniero sibil, a ladingitenna ti kasasaad, ti nagkomento: “Ti napanglaw ket basta agdalus iti karayan, dagiti nabaknang ibellengda dagiti industrial a rugit ken dagiti relihiuso ibellengda dagiti natay a bagbagida iti dayta.” Napattapatta nga agarup sangapulo ribo a natay a bagbagi ti maibelleng iti karayan iti inaldaw. Kaskasdi, iti inaldaw iti siudad ti Varanasi (Banaras), dagiti maragragsakan a managdigos mangaramidda kadagiti ritual a panagbatok iti nangisiten, kolor kape a danum, a nalawag a makita dagiti tumtumpaw a rugit manipud kadagiti asideg a luglugar a pagpuoran kadagiti bangkay. Sitatalek, aramidenda ti achaman, ti panangalimon iti bassit a danum ti Ganga a kas paset iti panagdayaw iti init.

“Itultuloyko ti nasantuan a panagbatok agingga a matayak,” kuna ti maysa a sientista nga agnanaed iti sibay ti Ganga. “Ngem tunggal aramidek ti achaman . . . , adda ti kasta unay a panagsuppiat iti bagik met laeng.” Iti panagkomentona maipapan iti daytoy, kuna ti maysa a magasin ti India: “Kas maysa a sientista, ni Propesor Mishra ammona a ti danum nga al-alimonenna ket narugitan. Ngem ni Mahant Veerbhadra Mishra masapul a sisipenna ti nasantuan a danum iti Ganga ken nalabit, awanen ti nasaysayaat pay nga ulidan kadagiti rikrikna dagiti Hindus iti Ganga.”

Apay a dagiti Hindu a managdaydayaw kasta unay ti kinapasnekda iti Ganga? Ti kasta a kinapasnek mabalin a mangriro kadagidiay a di makaammo iti sarsarita maipapan iti leyenda ti nagtaudan ken pannakabalin a naipabiang kadagiti dandanumna. Kadagitoy adda dagiti palimed iti mistiko a panangtengngel ti Ganga kadagiti tattaona.

Bimmaba Manipud kadagiti Langlangit​—Apay?

Ti leyenda iti Ganga ket nakarangranga ti pannakalagana a kas iti aniaman kadagiti estoria dagiti didios ken diosa a Hindu. Dagiti eksakto a detalye agdudumada, ngem, iti ababa, kastoy ti estoria:

Ni Ari Sagara addaan kadagiti 60,000 nga annak a lallaki, isu a pinapatay ti masirib a Kapila. Dagiti kararuada ket nakondenar nga agwalangwalang iti daga iti agnanayon malaksid a ti diosa a Ganga umulog manipud langit a mangdalus kadakuada ket wayawayaanna ida manipud iti pannakailunod. Gapu iti penitensia nga inaramid ti maysa nga ari, ni Bhagirathi, immay ditoy daga ni Ganga ket nasiluan iti buok ni Shiva​—ti tuktok ti hielo ti Himalaya. Manipud sadiay, dagdagus a napan iti baybay, ket dagiti dandanumna ti nangdalus kadagiti karkararua dagiti 60,000 nga annak ni Ari Sagara ket insublina ida iti paraiso.

Adtoy ti sungbat no apay a minilmilion ti bumisbisita ken agdaydayaw iti Ganga bayat dagiti adu a siglo. Ti Ganga, sigun kadagiti managdaydayawna, addaan ti pannakabalin a mangwayawaya, mangdalus, mangugas, ken mangagas. Iti kadaanan a surat a Hindu, ti The Brahmandapurana, kunaenna: “Kadagidiay a sipapasnek nga agdigos iti maminsan kadagiti nadalus nga agos iti Ganga, salaknibanna dagiti triboda manipud kadagiti ginasgasut a ribo a pagpeggadan. Dagiti dakes a naur-urnong bayat dagiti adun a kaputotan madadaelda. Babaen laeng iti panagdigos iti Ganga a ti maysa dagdagus a madalusan.” Mainayon pay, babaen ti pananginum iti danum ti Ganga, makuna, a magun-odan ti immortalidad. Ti ipapatay idiay Ganga, ti pannakapuor ti bangkay kadagiti ig-igidna, ken ti pannakaibelleng dagiti dapona iti karayan ket mapampanunot a mangiturong iti agnanayon a bendision. Ti kararua​—patien dagiti adu nga agbalin nga immortal​—makuna a mawayawayaan manipud iti siklo iti kankanayon a pannakaipasngay, tapno kamaudiananna makainana, isu a makitipon iti mismo a kinadios.

Pannakaagas dagiti Amin a Nasnasion Asidegen

Ti tarigagay a maipaay iti naespirituan a pannakadalus ken ti pannakawayawaya manipud iti panagsagsagaba ti kasla kangrunaan kadagiti tattao iti sadinoman a lugar. Kadagiti dadduma a paset ti lubong, ti kasta a pannakaisalakan, wenno mukti, ket sapsapulenda iti dadduma a pamay-an. Dadduma ti mabalin a mangikompesar kadagiti basbasolda babaen iti maysa a mangibabaet, kas iti maysa a padi, tapno makaawatda iti pannakapakawan ken kalpasanna aramidenda ti kasapulan a penitensia. Dadduma ti makarikna a babaen kadagiti karkararag, panagbasbasa iti sagrado a sursurat, panagidatdaton, ti panangipaay kadagiti regalo wenno limos, wenno ti panangidian ti maysa a tao iti bagina met laeng mabalin nga isut’ madalusan kadagiti nagbiddutanna ket makaawat kadagiti bendision kalpasan ti ipapatay. Ngem babaen kadagita nga agsusupadi a kapanunotan, adda kadi sigurado a pamay-an ti pannakasarak iti pannakawayawaya manipud iti basol ken ipapatay?

Makapainteres, maysa a kadaanan a libro iti sagrado a sursurat, ti Biblia, saritaenna met ti naespirituan a pannakadalus ti sangatauan ken ti pannakaagas a mainaig iti maysa a karayan. Ti mammadto ken mannurat a ni Juan nakitana ti maysa a sirmata iti “maysa a karayan iti danum ti biag” nga aggapu iti trono ti Dios. Imbes nga adda dagiti managdigos, kadagiti ig-igidna adda dagiti nakaad-adu a kaykayo nga agbunga a “maipaay a pakaagasan dagiti nasnasion.”​—Apocalipsis 22:1, 2.

Iti simboliko a pamay-an, sarsaritaen ti Biblia ditoy ti maipapan iti nakaskasdaaw a probision ti Namarsua a mangwayawaya iti sangatauan manipud iti basol ken ipapatay iti agnanayon ken tapno mangipaay iti biag nga agnanayon. Iti sidong daytoy a probision, dagiti umariwekwek a nagdigos iti dandanum ti Ganga​—agraman dagiti minilion a saan pay a pulos a nakakitkita iti Ganga​—maaddaandanto iti gundaway a madalusan manipud iti basol ken mawayawayaan manipud iti ipapatay iti asideg unayen a masanguanan.a

[Dagiti Footnote]

[Ladawan iti panid 15]

Kadagiti nakaad-adu a templo ken kapilia, dagiti amin a kita ti tattao umayda agdigos iti Ganga

[Ladawan iti panid 15]

Iti igid ti karayan, maysa a padi tulonganna ti maysa a babai kadagiti ritual iti puja ti Ganga, wenno panagdayaw

[Ladawan iti panid 16]

Maysa a pantheon (templo) dagiti Hindu a didios ken diosa iti maysa kadagiti adu a templo ti Hardwar

[Ladawan iti panid 17]

Maysa nga agtutubo a babai isaganana ti panangipaanudna iti bulong a bilogna iti Ganga