Walang nga Ubbing—Apay Narigat ti Tumulong?

IDI Oktubre 14, 1987, ti bassiusit a ni Jessica McClure nakulong iti 6.7 metros a nabaybay-an a bubon idiay Estados Unidos. Bayat dagiti 58 a nakarikrikut nga or-oras, dagiti manangalaw inkarkarigatanda ti limmasat kadagiti natangken a batbato tapno makagteng iti 18-bulan nga ubing a babai. Ti pasamak nagbalin a paulo dagiti damdamag ken inawisna ti kaasi ti intero a nasion, ket ti panangipadamag ti telebision ti namagtalinaed kadagiti managbuya a masmasdaaw agingga a naaon ni Jessica a sibibiag manipud iti nakasipsipnget nga abut.

Ngem ni Jessica addaan iti pagtaengan. Nakaskasdaaw, nupay kasta, ti kasasaad dagiti walang nga ubbing di mangtignay iti isu met laeng a panaginteres iti sadinoman. Mabalin kadi a ti kasasaadda ket mainaig iti kinapanglaw? Iti panangusig ti kasasaad dagiti agkasapulan, maysa a mannurat iti World Health, ti magasin iti World Health Organization, kinunana: “Dagiti napanglaw kadagiti siudad saanda a pudno nga umili iti pagilianda, ta awananda kadagiti napolitikaan, sosial, wenno ekonomiko a kalintegan. Napartak a lumakay ken nasapa a matay dagiti napanglaw.” Gapuna, kasapulan ti dakkel a panagbalbaliw iti pamay-an ti panangmatmat dagiti gobierno ken dagiti tattao kadagiti napanglaw sakbay ti panangipaayto ti ekonomia ti pagilian iti umdas a taraon, kawes ken pagtaengan kadakuada.

No Kasano a Matulongan dagiti Dadduma

Pudno a natan-ok dagiti panggep a naiyebkas iti Deklarasion iti Kalintegan ti Ubing iti NU, ngem apay a kasla saanda a magunggun-odan? (Kitaenyo ti kahon.) Kaaduanna, pagay-ayat dagiti tattao dagiti ubbing ket tarigagayanda ti kasayaatan para kadakuada. Malaksid iti dayta, napateg dagiti ubbing maipaay iti masanguanan a pagimbagan ti maysa a nasion. Idiay Latin America Daily Post, ni James Grant iti UNICEF kunana: “Ta, dagitinto ubbing ti mangidaulo kamaudiananna iti pannakaaon ti pagilianda manipud iti saan nga irarang-ay ti ekonomia.” Maysa a report ipakitana, kinuna pay ni Grant, “a ti panaggasto a nangnangruna iti panangaywan iti salun-at ken ti edukasion a primaria mabalin nga agturong iti nagdakkelan nga irarang-ay ti kinamanagpataud ken ti irarang-ay ti ekonomia.” Dagiti pagilian a kas iti Brazil pagaammoda unay ti dakes a ladawan nga iparangarang ti kasasaad dagiti ubbing iti kalsada ken ti mainaig iti dayta a kinaranggas. Nainggasatan ta, idiay Brazil maar-aramid ti panangikagumaan a mangrisot ti parikut babaen iti parabur, dagiti mangtaraken a pagtaengan, pagaywanan kadagiti ulila, ken repormatorio.

Dadduma a gobierno makitkitada ti pateg iti panangsuportar kadagiti panangikagumaan dagiti napapanglaw a pamilia ken komunidad a maaddaan iti balay imbes a basta mangibangon kadagiti balbalay. Iti kastoy a pamay-an, dagiti napanglaw a mismo ti mangbalbaliw kadagiti bagbagida.

Gapuna, malaksid iti panangawatda iti tulong manipud kadagiti nadumaduma nga ahensia, dagiti napanglaw a pamilia situtulokda koma a mangaramid iti pasetda. Ti maysa a pamilia ad-adut’ maaramidanna iti ekonomia ken iti sosial no agkaykaysada ken risotenda ti parikutda met laeng. No kasapulan, amin dagiti makabael a miembro mabalin a makatulongda iti badyet ti pamilia.

No Kasano a Nagballigi dagiti Dadduma

Dadduma a walang nga ubbing nakalapsutda iti kasta a kasasaad. Usigenyo ti ulidan ni Guillermo. Sakbay ti pannakaipasngayna, agnanaed ti pamiliana iti bassit a bario ngem gaput’ nakapuy a kasasaad ti ekonomia immakarda iti kabisera. Idi agedad ti tallo a bulan ni Guillermo, napapatay ni tatangna; sumagmamano a tawen kalpasanna, natay ni nanangna, ket nabati dagiti ubbing iti apoda a baket. Gapuna, nasapa pay iti biag, nagbalin ni Guillermo nga ubing iti kalsada. Inaldaw-aldaw, iti uneg ti lima a tawen, napnapan kadagiti restaurant ken bar, a dumawdawat iti taraon ken kuarta tapno maaywanan ti kasapulan ti pamiliana, a magmagna kadagiti kalsada iti nakarabrabiin. Dagiti naasi a tattao a nakaam-ammo kenkuana kadagiti kalsada ti nangisuro kenkuana kadagiti kangrunaan a personal a panagdalus ken kababalin. Kalpasanna, isut’ innala ti maysa nga ahensia ti gobierno iti kalsada ket naikabil iti pagtaengan dagiti ubbing, a sadiay ti nakaawatanna iti taraon ken ti panageskuela. Dagiti Saksi ni Jehova ti nangtulong kenkuana a makakita nga interesado ti Namarsua kenkuana kas maysa nga indibidual, ket aywananna dagiti naespirituan a kasapulanna. Gaput’ naawis iti kinapasnek ken kinanainggayyeman dagiti Saksi, kinuna ni Guillermo kamaudiananna: “Siasino ti mangtulong ti maysa nga agtutubo a dimmakkel a dandani awan ti panangiturong ken disiplina? Dagiti laeng naayat a kakabsat ti nangipaay kniak iti kasta a tulong, malaksid pay ti pinansial a tulong.” Nabautisaran ni Guillermo idi agedad iti 18. Itan isut’ agserserbin kas maysa a miembro iti sanga ti Watch Tower Society iti pagilianna.

Ket adda met dita ni João, nga idi ubing pay laeng isu agraman dagiti kakabsatna ti pinagtalaw ti bartek nga amada iti pagtaenganda. Ngem maysa nga akinkukua iti groseria ti nangtangdan ken ni João. Gaput’ nagaget, rimmang-ay ni João ket di nagbayag nagun-odna ti panagtalek dagiti katrabahuanna ken dagiti dadduma. Itan isut’ maysan a naragsak a lalaki nga addaanen bukod a pamilia. Panunotenyo met ti 12-años a ni Roberto. Isut’ pinagtalaw met ti pamiliana. Isut’ nagtrabaho kas agbitbitun ti sapatos ken aglaklako kadagiti kendi, ken kalpasanna isut’ nagtrabaho kas maysa a pintor. Ti kinatulokna nga agsursuro ken agtrabaho ti nangtulong nga agpadpada kada João ken Roberto a makapagballigi kadagiti adu a lapped. Malagipda dagiti kanito iti panagdanag ken ti kinaawan ti kinatalged kas walang nga agtutubo, ngem napatibkerda babaen iti pannakiadalda iti Biblia kadagiti Saksi ni Jehova. Dagitoy sumagmamano nga ulidan ipakitana a gagangay a dagiti ubbing ket nalakada a makibagay ket, babaen iti umiso a tulong, mapagballigiandanto kamaudiananna dagiti dakes a kasasaad, uray pay ti pannakabaybay-a.

Mainayon iti dayta, no umawat dagiti agtutubo iti panangiturong ti nagannak maitunos iti Sao ti Dios, tumaud dagiti natalged a pamilia, ket dagiti parikut a kas ti panangbaybay-a ken ti panangabuso iti ubing saan a tumaud.

No Apay Mapaay dagiti Panangikagumaan ti Tao

Nupay kasta, ti kaadda dagiti minilmilion a walang nga ubbing itudtudona ti pannakapaay ti tao a mangrisot itoy a nakaron a parikut. Ti direktor ti maysa nga ahensia iti pagimbagan ti ubing ket naadaw iti magasin a Time a kunkunana: “Ti tao nga addaan kadagiti sikolohikal a saksakit ken nadadael ti isipna, ti agsakit a tao—ti agsakit, nakapuy a populasion—dina mabalin ti agserbi nga ahente iti irarang-ay.” Dayta met laeng a magasin ipadtona a kas resulta daytoy, maysa a pagilian iti Latin-America ti “mapadagsenanto unay kadagiti minilion a nataengan a nakapuy ti pannakataraonda, awan ammoda a trabaho ken saanda nga edukado ta saandanto a maapektaran iti aniaman a kita iti pananangsibilisado.”

Gapu itoy, pagarupenyo kadi a dagiti epekto iti malnutrision, seksual a panangabuso, ken kinaranggas mabalin a marisot laeng babaen kadagiti pamay-an ti tao? Mariknayo kadi a ti aniaman nga inaramid-tao a programa mapasublidanto dagiti amin nga ubbing manipud iti kalsada kalpasan ti pannakidangadangda nga agbiag kadagiti kalkalsada iti sidong dagiti agresibo, narungsot nga indibidual? Masirmatayo kadi ti maysa a programa a mangsursuro kadagiti nagannak nga agbalin a responsable kadagiti annakda? Nakalkaldaang ta, ti panangikagumaan ti tao, nupay kasano kapasnek, dina naan-anay a marisot ti parikut dagiti walang nga ubbing.

Apay? Adda maysa wenno banag a manglaplapped iti pannakarisot daytoy a parikut. Makapainteres, inlasin ni Jesus ti maysa a persona, isu nga inawaganna “ti agturay iti lubong.” (Juan 14:30) Isu ni Satanas a Diablo. (Kitaenyo ti panid 12.) Ti nasikap nga impluensiana iti sangatauan isu ti kangrunaan a lapped iti panangrisot kadagitoy a parparikut ken iti panangibanag iti pudno a kinaragsak. (2 Corinto 4:4) Ngarud, nasken ti pannakaikkat dagidiay a di makita a parparsua tapno magun-odan ti nalinteg a kasasaad para kadagiti amin a walang nga ubbing ken dagiti daksanggasat nga indibidual. Gapuna, mainanamatayo kadi ti maysa a lubong nga awanton dagiti walang nga ubbing ken ti panagrigrigat? Adda kadi pudno, napaut a namnama para kadagiti walang nga ubbing?

[Blurb iti panid 6]

‘Siasino ti mayat a mangtulong iti maysa nga agtutubo a dimmakkel nga awan ti panangiturong ken disiplina?’

[Kahon iti panid 7]

Ti Deklarasion iti Kalintegan ti Ubing iti NU:

◼ Ti kalintegan a maaddaan iti nagan ken nasionalidad.

◼ Ti kalintegan a maipateg, maayat, ken maaddaan pannakaawat ken namaterialan a kinatalged.

◼ Ti kalintegan maipaay iti umiso a pannakataraon,

pagtaengan, ken medikal a serbisio.

◼ Ti kalintegan maipaay iti naisangsangayan a pannakaaywan no addaan lapped, dayta man ti pisikal, mental, wenno sosial.

◼ Ti kalintegan nga umuna a makaawat iti pannalaknib ken pannakabang-ar iti amin a kasasaad.

◼ Ti kalintegn a masalakniban kadagiti amin a porma iti panangbaybay-a, kinaranggas, ken pananggundaway.

◼ Ti kalintegan maipaay iti naan-anay a gundaway iti panagay-ayam ken panaglinglingay ken ti pumada a gundaway maipaay iti libre ken kapilitan a panagadal, tapno maparang-ay ti ubing dagiti indibidual a kabaelanna ken agbalin a makagunggona a miembro iti kagimongan.

◼ Ti kalintegan a mangparang-ay kadagiti amin a paglainganna iti siwayawaya ken natan-ok a kasasaad.

◼ Ti kalintegan a mapadakkel iti espiritu iti pannakaawat, di kinapanatiko, pannakipagayam kadagiti tattao, talna, ken ti sangalubongan a panagkakabsat.

◼ Ti kalintegan a mangtagiragsak kadagitoy a kalintegan aniaman iti rasa, kolor, sekso, relihion, napolitikaan wenno dadduma a kapanunotan, nasional wenno sosial a nagtaudan, ken sanikua, pannakaipasngay, wenno dadduma a kasasaad.

Sumario naibatay iti Everyman’s United Nations

[Picture Credit Line iti panid 5]

Reuters/Bettman Newsphotos