Ibibisita ti Papa Idiay Mexico—Tulongannanto Aya ti Simbaan?
Babaen ti koresponsal ti Agriingkayo! ti Mexico
“TI ‘Peregrino ti Panag-ebanghelio’ Nagdisso iti Mexico” isut’ paulo ti damag ti linawas a pagiwarnak nga Ingles iti Vaticana nga L’Osservatore Romano ti Mayo 7, 1990. Daytoy ti maikadua nga ibibisita ni Juan Paulo II idiay Mexico iti las-ud laeng ti 11 a tawtawen. Ania a mensahe ti inyeg ti papa? Ania ti ninamnama dagiti tattao ti Mexico ken ti Iglesia Katolika idiay Mexico? Ania dagiti gunggona nga iyegnanto kadagiti tattao ti Mexico?
Sigun ti sumagmamano a report ti prensa, minilmilion a napanglaw ken mairurrurumen nanginanama a ti papa ti mangapektar ti konsiensia dagiti agtuturay ken mangiyegda koma kadagiti nasaysayaat a kasasaad nga agpaay kadagiti managobra. Maysa nga artikulo iti inaldaw a pagiwarnak ti Mexico nga El Universal ti naaddaan paulo nga: “Ti Kinakristiano ken dagiti Napanglaw ti Mexico.” Sinaguday dayta ti silulukat a surat para ken Juan Paulo II manipud iti maysa a dakkel ken nadumaduma a grupo dagiti Katoliko a Mexicano. Kuna ti surat iti pasetna: “Daytoy nga ili, nga awan nasnup a turturongenna ken agdama nga adda iti pannakaorganisar ken pannakiraman, agur-uray ti sao a pammaregta.” Ket nakikakaasi kenkuana: “Dawatenmi a sika koma manen ‘ti timek dagidiay awanan timek.’ . . . Iwaragawagmo ti mensahe ti namnama ken biag ken ikalikagum ti kinahustisia, nangnangruna para kadagiti napanglaw ken mairurrurumen.”
Kasanot’ panangsungbat ti papa iti awag? Iti nagdakkelan a miting a naangay idiay ili ti Chalco iti ruar ti Mexico City, a sadiay ti nagtataripnongan ti nasurok a dua milion a kaaduanna dagiti napapanglaw a tattao a dumngeg kenkuana, inaramid ni Juan Paulo II daytoy a panangidawat: “Gapuna awisek dagiti Kristiano ken amin a tattao a naimbag nakemna iti Mexico a riingenda koma dagiti konsiensiada ti kagimongan iti panagkaykaysa; ditay mabalin ti agbiag ken maturog a sitatalna bayat a rinibribo kadagiti kakabsattayo a lallaki ken babbai a nakaas-asideg kadatayo ket mapaglibakanda kadagiti kasapulan a maaddaan iti maikari a natauan a panagbiag.”
Saan nga amin a pagiwarnakan a Katoliko naallukoy kadagita a sasao. Ti U.S. National Catholic Reporter naaddaan iti paulo a: “Linabsan ti Papa dagiti Napanglaw ti Mexico iti 50 km. por Ora.” Kinuna dayta nga “adu kadagiti napanglaw . . . ti nangibtur ti adu nga oras a panagtudona tapno masirpatan laeng ti lugan ti papa, a limmabas iti 50 kilometros por ora.” Maysa nga inaldaw a pagiwarnak ti Mexico a, La Jornada, ti nagkuna: “Idiay uneg ti basilika? Dagiti napipintas a terno ken bestida. Idiay ruar? Rinibo a napanglaw a sipaparintumeng idiay tudo.” Dadduma inreklamoda a nupay nakisasao kadagiti politiko ken negosiante, awan direkta a pannakitungtongna kadagiti trabahador ken dagiti campesinos.
Kangrunaan nga Isyu—Pannakaisubli ti Pannakabalin ti Simbaan
Nupay kasta, ti kangrunaan a pampanunoten ti Iglesia Katoliko idiay Mexico isut’ panangpadpadasda a mapasubli ti dadduma a pannakabalin ken dayaw a napukawna ngangngani 150 a tawtawen ti napalabasen idi ni Benito Juárez, maysa nga edukado a Zapotec Indian nga iti kamaudianan nagbalin a presidente ti Mexico, ti nangidaulo ti liberal a movimiento ti reporma. Nasair met ti simbaan gapu kadagiti linlinteg manipud iti dayta a tiempo, dagiti “Linteg ti Reporma,” a napapigsa iti Konstitusion a naanamongan idi 1917, nga ibilbilang dagiti klero a nangpairut ti panaggunay ti Iglesia Katolika.
Kagura dagiti klero ti Artikulo 3, a nangsalimetmet nga amin a relihion, agraman Katolisismo, ti rebbeng adda iti ruar ti sistema ti eskuelaan ti Estado. Ti Artikulo 5 ti nangiparit ti pannakaipasdek dagiti monastiko nga orden. Ti Artikulo 27 ti di mangipalubos ti aniaman a relihion nga agtagikua ti propiedad wenno sanikua wenno real estate; amin a simbaan ti kukua ti Estado. Kuna ti Artikulo 130 a ti linteg saanna a bigbigen ti aniaman a narelihiusuan a grupo, ken dagiti ministro ti relihion awananda ti espesial a kasasaad iti sidong ti linteg. Saanda a mapalubosan a mangbabalaw iti publiko wenno iti pribado kadagiti pamunganayan a linlinteg ti nasion.
Gapu kadagitoy a restriksion, kayat ti Iglesia Katolika a mabaliwan koma ti Konstitusion tapno maikkan ti simbaan ti ad-adu a pannakabalin ken lugar a pagdakiwasan. Ti bisita ti papa isut’ behikulo a maipaay kadagitoy a tartarigagay. Kadagiti ig-igid agsipsiput met a sisususpetsuso dagiti dadduma a relihion iti daytoy a panangkarkarinio ti Katoliko iti gobierno, a salsaludsodan ti bagbagida no ti ad-adu a wayawaya para iti Iglesia Katoliko kaipapanannanto met ad-adu a wayawaya ti amin a relihion iti pagilian. Nupay kasta, idi Marso 1990, maysa nga opisial ti gobierno, ni Fernando Gutiérrez Barrios, ti nagkuna a sibabatad nga agtultuloy ti panagsina ti Simbaan ken Estado, kasta met kadagiti amin a pampammati ken panagpampanunot.
Nupay kasta, ti kinapudnona a ti papa ti naabrasa idiay eropuerto babaen ti presidente ti Mexico, ni Carlos Salinas de Gortari, ken naawis idiay palasiona ti matmatmatan dagiti adu a Katoliko kas paborable a pagilasinan. Mariknada a ti presensia mismo ti papa agraman dagiti dadakkel a narelihiusuan a miting ti publiko a napalubosan ti kasla mangipamatmat a dagiti autoridad nabigbigda ti pannakasapul ti panagbaliw. Nagkomento ti L’Osservatore Romano ti Vaticano a ti kaadda ti presidente ti Mexico idiay eropuerto “nalawag [nga inyebkasna] ti rumangrang-ay a relasion ti Simbaan-Estado idiay Mexico.”
Dagiti klero ken dagiti Katoliko a propagandista pagkapkapitalanda daytoy a suporta ti publiko para iti ibibisita ti papa. Ni Mr. Alamilla Arteaga, tsirman ti Episcopal Commission for Social Communications, ti nagkuna: “Daytoy a pasken, ti ibibisita ti papa, ket maysa a nasional a plebisito. Ket ti nasional a plebisito kaipapananna ti maysa a dakkel, dagdagus a pannakatignay dagiti umariwekwek a mangsuportar ti maysa a tarigagay . . . , ti tarigagay ti intero a pagilian, agsipud ta ammotayon a ti komunidad a Katoliko isut’ mayoridad a grupo iti pagilian.”
Panag-ebanghelio ken Buteng kadagiti Sekta
Bayat ti panagyanna idiay Mexico, impaganetget ti papa ti tema ti panag-ebanghelio. Kinapudnona, maysa kadagiti panggep ti ibibisita isut’ panangted ti napabaro a duron iti iglesia Mexicana, “maysa a pananggunggon iti naespirituan,” kas inyebkas ti apostoliko a delegado, a ni Girolamo Prigione. Iti aldaw nga idadatengna, Mayo 6, kuna ni Juan Paulo II iti palawagna: “Ti Apo . . . tinarigagayanna a ti pontipikadak isu koma ti maysa a peregrino a Papa iti panag-ebanghelio, a magmagna iti kalkalsada ti lubong a mangiyeg kadagiti amin a disso ti mensahe ti pannakaisalakan. . . . Iturongko ti panangidawat kadagiti amin nga Iglesia nga adda iti daytoy a ‘kontinente ti namnama’ nga ibaklayda ti Baro a Panag-ebanghelio.”
Pinakdaaranna met dagiti obispona: “Wenno basbassit ti ipaayyo nga atension iti problema dagiti ‘baro a narelihiusuan a grupo,’ nga agimulmula ti riribuk kadagiti matalek . . . Dagiti metododa, dagiti pagtaudan ti panagbiagda, ken ti kinapinget ti panagproselitada addaan pigsa nangnangruna unay kadagidiay immakar manipud away nga agturong iti siudad. Nupay kasta, ditay koma liplipatan a ti balligida kaaduanna ket gapu iti saan a kinabara ken kinaaleng-aleng dagiti annak a lallaki ken babbai ti Simbaan a saan a maikari iti mision a panag-ebanghelio, agraman ti nakapuy a pammaneknek nga adda kadakuada ti di agbaliwbaliw a Nakristianuan a panagbiag.”
Kasanot’ panangpadas ti papa nga allukoyen nga agsubli dagidiay nangpanaw ti simbaan? Babaen aya iti panangparegtana kadakuada nga agadal ti Biblia? Iti palawagna idiay Villahermosa, kunana: “Agsublikayo iti puso ti Simbaan, ti Inayo! Ti Birhen ti Guadalupe, nga addaan ‘manangngaasi a panagkita,’ il-iliwennakayo nga ipresenta iti Anakna.” Gapuna imbes nga usaren ti panangallukoy ti Sao ti Dios, isut’ nagtungpal kadagiti sentimental a narelihiusuan nga emosion iti barengbareng a panggepna a mapasubli dagiti napukpukaw a Katoliko.
Gapuna, kas iti ngangngani amin a sangalubongan a panagbisbisitana, ni Juan Paulo II nagsubli manen iti naibatay iti Trinidad a pagmamauyonganna—ti panagdayaw ken Maria, “ti Ina ti Dios.” Kunana iti panglukat a palawagna: “Ti Papa immay nga agruknoy iti sanguanan ti napigsa nga imahen ti Birhen ti Guadalupe tapno dawaten ti nainaan a tulongna ken pannalaknib iti mismo a ministerio pontipikal . . . ken tapno isaad kadagiti im-imana ti masanguanan ti panag-ebanghelio iti Latin America.”
Nupay kasta, sinaludsodan dagiti dadduma ti bagbagida no dagitoy met laeng a mensahe nga inyebkas ti papa ket talaga a nairanta a naisentro iti panag-ebanghelio. Pudno, a dadduma a tattao naallukoyda babaen iti presensia ken sasao ti papa, ngem dadduma patienda a ti kadakkelan nga autoridad ti simbaan ti ad-adda a nagsao maipapan iti ekonomia, politika, ken natauan a kalintegan ket nakabasbassit maipapan ti Sao ti Dios. Nalabit daytat’ rason no apay ti inaldaw a pagiwarnak nga El Universal ti Mayo 8, 1990, kunana: “Dagiti managpampanunot a tattao pampanunotenda no ti Mexicano a Katolisismo apitennanto ti mismo a nabaknang a gunggona a magun-odan manipud iti maikadua nga ibibisita ti Papa” wenno no, kas ti immuna nga ibibisita, saanto a madlaw wenno mailasin ti epektona iti panagbiag a Katoliko.
Mapennekto aya dagiti naespirituan a kasapulan dagiti tattao? Ginagasut a ribon kadagiti napasnek a Mexicano ti makakitkitan ti naespirituan a pannakapnek babaen iti panag-ebanghelio nga ar-aramiden dagiti Saksi ni Jehova. Kas panangusar ti sasao ti papa, ti “waw [dagiti tattao] iti Dios” ket mapmapneken babaen iti pannakagun-odda manipud Biblia iti umiso a pannakaammo iti pudno a Dios, ni Jehova, ken ni Kristo Jesus, nga Anakna. Iti pannakitimtimpuyog iti nasurok a 8,000 a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova idiay Mexico, ikabkabilda ti panagtalekda, saan a kadagiti ulbod a karkari dagiti tattao, no di ket iti kari ti Dios iti panagturay ti Pagarianna iti sangatauan iti maysa a paraiso a daga.—Mateo 6:9, 10; Juan 17:3; Apocalipsis 21:1-4.
[Dagiti Ladawan iti panid 15]
Ni Papa Juan Paulo II nga ab-abrasaen ti presidente ti Mexico, ni Carlos Salinas de Gortari
Dagiti aglaklako kadagiti pakalaglagipan ken “Pope John Paul II”