Kinaawan Trabaho—Ania Dagiti Solusion?

“Nakarigrigat dayta. Adu a negosio ti awan kuartana, ngem dida aminen dayta.”—Financier ti E.U.

ADUT’ nakapadasen iti di makaay-ayo a kinapudno dayta a nakaam-amak a padto, a naaramid idi naladawen a 1990. Kadagiti dadduma a kompania, “dagiti nabati” pay nga empleado pampanunotenda no isudanto ti sumaganad a masesante.

Aniat’ aramidenyo no mapukawyo ti trabahoyo itatta? Nainsiriban ti nakasagana. Kas iti intudo ti napalabas nga artikulo, ti pannakapukaw ti trabaho addaan iti pinansial ken kasta met ti emosional nga epekto. Ngarud, ad-adu pay ti nairaman ngem basta panagbayad kadagiti utang. Dagiti sumaganad isut’ dadduma a pagalagadan a nangtulong kadagiti dadduma a nangsalimetmet iti pinansial ken emosional a kinatalged no mapasanguan iti pannakapukaw iti trabaho.

1. Dika Agammangaw

Idi napukaw ni Dominick ti trabahona, masapul nga isublina ti balayna iti banko ket iyakarna ti pamiliana iti balay ni nanangna. Ti balakadna isut’ panagtalinaed a nakalma, kasanoman ti kinarikut ti kasasaad. “Adda man wenno awan ti trabaho, di masapul nga agdanag ken agsangit,” kinunana. “Sipapasnek a nasursurok a dikam matay amin.” Imbes a punnuek ti panunotko kadagiti nakadakdakes a buya, sikakalma a nangsapulak kadagiti makagunggona a solusion.

2. Agpanunot a Positibo

Ni Jim ken ni Donna addaanda iti uppat a paset-tiempo a trabaho. Nupay kasta, basbassit pay laeng ti mabirukanda ngem ti bukod a biruk ni Jim iti napalabas nga amin-tiempo a trabahona. Nupay kastoy, inawatda daytoy kas makaisuro a kapadasan dagiti lima nga annakda. Kinuna ni Donna: “No awan dagiti parikut mabalin a nasaysayaat koma ti panagbiagda. Ngem mabalin a naikapisda kadagiti pakatnagan a mangisuro no kasano ti agbiag.”

3. Lukatan ti Isip kadagiti Kabbaro a Kita iti Trabaho

Uray pay dagiti mangop-opisina mabalin a pilienda ti agbaliw iti propesion ket mangrugida iti baro a trabaho. “Saan a mangsapul dagiti tattao kadagiti kasukat a trabaho agingga a mapilitda,” kinuna ni Laura, isu a naikkat iti trabaho nga administratibo. “Idi ’90s,” kinunana, “masapul a sursuruen dagiti tattao ti panagbaliw-baliw.” Ti panangpadas a manggun-od iti isu met laeng a kita iti trabaho a nakairuamanyo—wenno isu met laeng a sueldo—mabalin a pakapuyenna laeng ti gundawayyo a makasarak iti trabaho. Mabalin a daytoy ilawlawagna bassit no apay a masansan a mabaybayag a makasarak dagiti mangop-opisina iti trabaho ngem dagiti trabahador iti industria. Gapuna lukatanyo ti panunotyo kadagiti posibilidad iti baro a kita iti trabaho. Adut’ nagballigi iti panangipaay iti panagserbi kadagiti dadduma, kas iti panagdalus iti balay.

4. Agbiag a Maitunos iti Kabaelanyo—Saan nga iti Kabaelan ti Sabali

Maysa a nabileg nga alikamen iti adbertising isut’ panangpataud iti “kasapulan” nga awan idi damo. Masansan maiparikna kenka a tunggal maysa (malaksid kenka) ti napakaammuanen ken nangaladan iti dayta a kasapulan. ‘Daytoy ti estilo nga isusuot ti tunggal maysa [malaksid kenka].’ ‘Ti sine a sarsaritaen ti tunggal maysa [gapuna apay a dika buyaen?].’ ‘Ti kotse a mammanehuen ti tunggal maysa [kaanomto a gatangen?].’

Dagiti umasping a panangallukoy mabalin nga apektaranna no kasano ti panangmatmat ken panangbusbosyo iti kuartayo. Maysa a gayyem nangala iti nangina a panagbiahe. Kellaat a kasapulanyo ti bakasion. Ti sabali a gayyem gimmatang iti baro a kotse. Kellaat a kasla daanen ti kotseyo, di maibagay. Ti panagimon iti ar-aramiden ti tunggal maysa ti mamagbalin kadakayo a gumastos iti kuarta nga awan kadakayo, gumatang kadagiti bambanag a pudno a dikay kasapulan. Liklikanyo dagita a makaupay a panangidilig.

Ni Jim, a nasesante iti trabaho a nadakamat nga immun-una, kunana: “Malpay ti emosion dagiti tattao no dida mataginayon ti estilo ti panagbiag a pampanunotenda a kayatda. Ti laeng masapul a pakadanagam isut’ kanen ken pagtaengan. Dagiti dadduma ket pudno nga awan pakainaiganda.” Kas iti irekomendar ti Biblia idiay 1 Timoteo 6:8, ‘mapnektayon koma iti pagtaraon ken kawes.’

5. Agannadkayo iti Utang

Ti credit card mabalin a maysa a sanikua, ngem mabalin met a daytat’ utangyo. Daddumat’ mangusar iti credit card a suportar. Usarenda dayta a mangpalabas a naan-anay iti saludsod a ‘kabaelak kadi dayta?’ Ti kard agbalin a mangbibineg a mangipalubos iti panaggastoyo a dikay pampanunoten wenno marikna ti epekto iti pannakapukaw iti kuarta.

Iti nabiit pay a tawtawen naan-anay a nagsaknap iti panagusar iti credit card kadagiti adu a pagilian. Ania dagiti resulta? Maysa a managlako iti kompiuter manipud Korea a gimmatang iti baro a kotse babaen iti credit card gupgopenna ti banag: “Idi tiempon ti panangbayadko iti utangko, kankanayon a mariknak a nakadakdakkel. Kasla impadawatko dayta a kuarta.” Idiay Japan dandani kagudua kadagidiay agsapsapul iti pannakabalakad a pinansial ti adda iti edad a 20’s. Dagiti 140 milion a credit cards iti daga kaaduanna ti makagapu kadagiti nagdadakkel nga utang dagiti agtutubo.

Gapuna agannadkayo iti credit card. Usarenyo dayta, ngem dikay palubosan nga alun-onennakayo. Dikay palubosan a bulsekennakayo iti pudno a pinansial a kasasaadyo. Daytoy nayonanna laeng ti rigatyo iti pannakapukaw iti trabaho.

6. Salimetmetanyo a Nagkaykaysa ti Pamilia

Iti maysa a surbey kadagiti 86,000 a tattao, nasurok a kakatlo ti nagkuna a ti kuarta ti numero uno a kadadakkelan a parikut iti panagasawada. Ti sabali pay a panagadal nasarakanna a ti kuarta ti namataud kadagiti kaaduan a panagaapa. “Dagiti nagduduma a kababalin maipapan iti kuarta dadaelenna ti relasion,” kinuna ti pinansial a konsultant a ni Grace Weinstein.

Uray pay ti kasla nakasingsinged nga agasawa mabalin a kasta unay ti panagduma ti panangmatmatda iti kuarta ken no kasano a rebbeng a mabusbos. Ti maysa mabalin a kasta unay ti kinasalimetmetna, ti sabali mabalin a gastador.

No di pagsaritaan, dagiti bambanag maipapan iti kuarta mabalin nga agtungpal iti panagaapa ti pamilia. “No awan dagiti balakad dagiti gandat mawasda,” kuna ti Biblia idiay Proverbio 15:22. Ket bayat ti panagsasarita maipapan kadagiti pinansial a bambanag, padasenyo nga awaten ken makitunos iti panangmatmat iti asawayo.

7. Salimetmetanyo ti Panagraem iti Bagiyo

Kuna ni Grace Weinstein: “Para iti lalaki ken babai a din agsapsapul, adda emosional a parikut iti bimmaba a kasasaad ken panagwaywayas, nga agpadpada a resulta iti pannakapukaw iti panagraem iti bagi met laeng.”

Dika dagdagus a kunaen a nasesanteka agsipud ta saanka a napateg a trabahador. Ti 29 años a ni Rani nasesante tallo a lawas kalpasan ti panangawatna iti kangatuan a mabalin a pannakaitan-okna iti puestona iti tinawen a repasona. Nupay ti panagbalin a napudno, mapagtalkan a trabahador mabalin a lapdanna ti pannakasesante, saan a kanayon a kastoy ti kaso. Gapuna ti maysa dina koma pagarupen a ti pannakasesante ket ingagara a personal a pananginsulto iti kinapategna. Dagiti maipatpateg, mapagtalkan a trabahador mabalin a maapektaranda met.

8.Mangipasdek iti Badyet

Adut’ agkedked iti panangpanunot iti badyet. Mariknada a dayta irepresentarna ti pannakaikulong, banag a manglapped kadakuada a gumatang iti kayatda. Saan a kasta. Ti badyet ket maysa nga alikamen a tumulong kadakayo a mangibanag kadagiti kalatyo, saan a manglapped kadakayo. Dayta basta maysa a sistema iti panangtengngel, ti detaliado a plano a mangibaga kadakayo no sadino ti papanan ti kuartayo ken no kasano ti panangusaryo iti dayta iti kayatyo a pakausaranna.

Nakaskasdaaw, adut’ di makaammo no sadino ti nakabusbosan ti kuartada. Imbes ketdi, agbalinda a biktima iti kellaat a panaggatang ket kalpasanna agsennaayda: “Sadino ti napananna amin dayta?” Ti pannakasapul iti panangliklik iti kasta a panaggasto ket nangnangruna a napateg no tiempo ti rigat iti pinansial. Nainsiriban ti panagkuna ti Biblia idiay Proverbio 21:5: “Agplanoka a siaannad ket maaddaankanto iti nawadwad; no agtignayka a sidadarasudos, agkurangkanto iti kasapulam.”—Today’s English Version.

Tapno masurot daytoy a balakad, mangidulin iti naisurat a rekord. Isuratyo ti isuamin a gastosyo iti intero a bulan, a klaseklaseanyo dagiti gastosyo. Kasta met, mangidulin iti rekord no mano ti sumsumrek a kuarta. No makitayo nga ad-adu ti rumrummuar ngem ti sumsumrek, matmatanyo dagiti gastosyo tapno makitayo no sadino ti pagtataudan ti parikut. Apaman a maammuanyo no ania ti gasgastuenyo ken no sadino ti paggastuanyo iti dayta, mabalin a matengngelyo ti kuartayo.

Pagbalinenyo a masuksukatan ti badyetyo. Iti umuna a sumagmamano a bulan, masarakanto dagiti biddut, ken dadduma a gasto ti mabalin a malipatan. Balbaliwan ken korehiren agingga a ti badyetyo maibagayen kadagiti kasapulanyo. Ti nasayaat a badyet agbalinto nga adipenyo, saan nga apoyo.a

Ti adda iti ngato a pagalagadan mabalin a tulonganna ti maysa a tao a makaibtur iti panawen ti kinaawan iti trabaho. Ngem tapno agbalin nga epektibo, dagitoy a punto masapul a matimbeng iti umiso a panangpattapatta iti pudno a kinapateg ti kuarta. Kinapudnona, anian a nagpateg dayta? Adda kadi aniaman a banag nga umun-una ngem kuarta, uray pay no mapukaw ti maysa ti trabahona? Usigentayo dagitoy a saludsod iti sumaganad nga artikulo.

[Footnote]

[Kahon iti panid 8]

Ti Panangisagana iti Badyet:

1. Pattapattaenyo no mano a kuarta ti sumsumrek.

2. Mangidulin iti rekord para iti intero a bulan tapno mailasin no sadino ti pakagasgastosan ti kuarta.

3. Mangisagana iti badyet a naibatay iti umuna a dua nga addang. Ikeddengyo no mano ti mailasin maipaay iti tunggal klase.

4. Balbaliwanyo ti badyetyo no kasapulan.

[Ladawan iti panid 7]

Masapul nga agsarita dagiti agasawa tapno dagiti bambanag maipapan iti kuarta dida agbalin a pagapaan ti pamilia