Maysa nga Aldaw iti Biagko iti Nakapuspusek a Hong Kong
Ti Hong Kong isut’ maysa kadagiti kaaduan ti populasion iti lubong. Addaan iti 5.8 milion a tattao nga agnanaed iti 1,070 kuadrado kilometros a dagana, adda 14,483 a tattao iti tunggal 5,592 kuadrado kilometros. Yantangay 10 porsiento laeng iti dagana ti mapagnanaedan, dayta irepresentarna ti promedio nga agarup 140,000 iti tunggal napagnaedan a 54,000 . . . kuadrado kilometros! Kaskasdi, dagiti umili kasla nairuamdan iti naapura ken okupado unay a panagbiag ditoy nakapuspusek a siudad, a nakail-ilet ti pagnaedan, naungor a trapiko, ken polusion.
NARIINGAK iti nasinggit a timek ti addaan alarma a relok iti alas 7:30 t.b., bimmangonak iti kamak, ket nagsukatak a dagus. Makikabkabbalayak kadagiti dadakkelko ken tallo nga in-inaudi a kakabsatko a babbai, nga adda amin sekular a pagtrabahuanda. Gapuna, kanayon nga adda panagiinnuray iti banio, ket limitado ti tiempomi. Kalpasan ti apurado a panagalmusar, innalak ti bisekletak a pagluganak a mapan iti estasion ti tren. Nangrugin ti inaldaw a tuok. Maysaak kadagiti nakaad-adu nga agturong iti trabaho iti managap-apura a Hong Kong.
Nakaparpartak ti ilalabas ti nagluganak a tren kadagiti nakapuspusek a kukuarto ken nakaad-adut’ taona a nangangato a pasdek. Kalpasanna nagluganak iti bus a bumallasiw iti baybay. Limmasatkami iti usok, a nakaad-adu ti lugan. Anian a pannakabang-ar iti pannakagteng iti Hong Kong Island a sadiay ti yan ti opisinak, iti kangrunaan a pinansial a distrito. Ti intero a panagbiahe alaenna ti manipud maysa nga oras agingga iti maysa nga oras ket kagudua, agpannuray iti kaadu ti lugan. Kamaudiananna nakagtengakon idi alas 9:30. Ngem awanen ti tiempo nga aginana—mangrugin nga agkiriring ti telepono. Ti umuna a klientek iti aldaw. Ket dayta ti mapaspasamak kaniak iti inaldaw—agsasaruno ti awag, mammano nga agdisso ti telepono. Kalpasanna agsardengak bassit a mangaldaw.
Itan ti parikut isut’ panangsapul iti pagtugawan iti nakaad-adu a restauran iti lugar. Kasla aggigiddan a mangan ti isuamin iti isu met laeng a tiempo iti isu met laeng a lugar ken masansan iti isu met laeng a lamisaan! Makikaduaak manen kadagiti naan-anay a gangannaet iti lamisaan. Kastat’ panagbiag iti nakapuspusek a Hong Kong. Ket kalpasan ti apurado ngem makapasalun-at a pannangan nga Insik, agsubliakon iti opisina.
Ti panagtrabahok agleppas koma iti alas 5:30, ngem mammano a mapasamak dayta. Ket namnamaenyo, no agsardengakon nga agtrabaho ket kitaek ti oras, alas 6:15. Dadduma nga aldaw nalabesen nga alas siete sakbay a makaawidak. Ket agbiaheak manen nga agawid.
Umuna agluganak iti bus, kalpasanna iti tren. Kamaudiananna ipannak ti tren iti estasion a pagdissaagak, ket mapanko alaenen ti bisekletak. Bayat ti panagawidko a nakabisekleta, malagipko no kasano a ti bassit nga ilimi nagbalinen a nakaap-apura, nakapuspusek a moderno a siudad. Dagiti nababa a balbalay iti away nasukatandan kadagiti nakangatngato a pasdek, a 20 agingga iti 30 grado ti kangatona. Dagiti dadakkel, nalalawa a haywey innaladan ti nakalawlawa a daga, ket dagiti dadakkel nga overpass napnodan kadagiti nakaad-adu a naungor a luglugan. Ti dati a nabannayat a wagas ti panagbiag napalabasen.
Ti pagtaengan ket bassit—nakurang a 28 metros kuadrados para kadakami nga innem ket awan ti pribado a kuartok. Gapuna maturogak iti maysa a kama iti salas. Siempre dagiti dadakkelko adda bukodda a kuarto, ket dagiti tallo a kakabsatko maturogda iti natukadtukad a kama iti bassit a kuartoda. Kinaluho ti panagsolsolo kadakami.
Uray pay no bassit, dakkelen ti rinang-ayanna ngem ti nagnaedanmi idi, idi dakami amin ti agnanaed iti maymaysa a kuarto iti maysa a pagtaengan nga ipaay ti gobierno. Ngem nasaysayaat pay dayta no idilig iti kasasaad ti rinibo nga agnanaed idiay distrito ti Mong Kok ken agab-abang kadagiti kakasla tangkal a kukuarto (cage apartments), a natuon-tuon a tallo a kuarto ken 1.8 metros ti kalawana ken 0.8 metros ti kaakabana ken 0.8 metros ti langasna. Adda lugar para iti kutson ken sumagmamano a personal nga alikamen. Awan ti lugar ti muebles.
Iti alas nuebe nakaawiden ti isuamin, ket mangrabiikamin. Kalpasan ti panangrabii, paandaren ti maysa ti TV. Dayta ipatinggana ti namnamaek a naulimek a panagbasa ken panagadal. Agurayak agingga a nakaturogen ti isuamin iti alas 11, ket sisiakto laengen ti adda iti kuarto ket natalna ken naulimeken maipaay iti konsentrasion. Inton agtengngan ti rabii nakasaganaakon a maturog.
Agtartrabahoakon nanipud pay idi nalpasakon a nageskuela agarup 12 a tawenen a napalabas. Dumtengto ti aldaw a kayatkonton ti mangasawa, ngem masapul nga agtrabahoak iti kasta unay nga agsapul iti pagbiag ta awan ti adu a tiempok a mangam-ammo a naimbag iti maysa a babai. Ken ti panagsapul iti lugar a pagnaedan narigrigat pay ngem ti iyuuli idiay langit, kas kunaentayo. Nupay no nasursuromin ti mangsaranget, daytoy a kita iti apurado a panagbiag iti siudad kasla saan a kadawyan kaniak. Kaskasdi mabigbigko a nasaysayaat pay laeng ti kasasaadko ngem dagiti minilion ken nalabit binilion nga adda iti dadduma a paset ti lubong nga agbibiag nga awan ti nasayaat a pagtaenganda, elektrisidad, gripo, wenno umiso a panagdaldalusan. Sigurado a kasapulantayo ti nasaysayaat a sistema, maysa a nasaysayaat a lubong, maysa a nasaysayaat a biag.—Kas insalaysay ni Kin Keung.