Diborsio—Ti Nakakaldaang a Bungana

SAAN a dagiti abogado wenno dagiti gagayyem wenno ti pagiwarnak wenno dagiti “eksperto” ti agsagaba kadagiti pagbanagan ti diborsio. Dagiti agdiborsio nga agassawa—ken dagiti annakda—ti agsagaba kamaudiananna.a Imbes a daytat’ mangwayawaya a kapadasan, ti diborsio mabalin nga agbunga iti kasta unay a panagsagaba.

Iti The Case Against Divorce, inamin ni Diane Medved nga idi damo panggepna nga isurat ti maysa a libro a “neutral ti panangmatmatna” iti diborsio. Isut’ napilit, nupay kasta, a mangbaliw iti panunotna. Apay? Isut’ nagsurat: “Simple laeng, naammuak iti panagsirarakko a ti pamay-an ken pagbanagan ti diborsio ket naan-anay a makadadael—iti bagi, isip, ken espiritu—ta iti nakaad-adu a bilang dagiti kaso, ti ‘agas’ nga iyegna ket sigurado a dakdakes pay ngem ‘ti dakes a kasasaad ti panagasawa.’”

Ni Ann, a nadakamat iti napalabas nga artikulo, umanamong: “Pagarupko no ti diborsio ket mangwayawaya. Pagarupko a no makalapsutak laeng iti daytoy a panagasawa, naimbagton ti kasasaadko. Ngem sakbay ti diborsio, ti sakit ti nakemko ti nangiparikna kaniak a sibibiagak. Kalpasan ti pannakidiborsiok, diak pay mariknan a sibibiagak. Adda kasta unay a kinakawaw ta nariknak a natayakon. Nakaam-amak. Diak mailadawan ti kinakawaw a nariknak.” Kalpasan ti pannakidiborsio, agpukawen dagiti nalidem a karkari iti pannakawayawaya ken pakaragsakan iti nakalkaldaang a kinapudno iti inaldaw a panagbiag ken ti panagtalinaed a sibibiag.

Iti kinapudnona, uray no adda nainkalintegan a pakaibatayan iti diborsio, nasaem ken napaut dagiti pagbanaganna. Gapuna siasinoman nga agpangpanggep iti kasta a napeggad a tignay ket nainsiriban nga ipangagna nga umuna ti balakad ni Jesus: ‘Panunoten nga umuna ti masapul a gastosen.’ (Lucas 14:28) Kangrunaanna, ania dagiti sagabaen, dagiti nasaem nga epekto ti diborsio?

Dagiti Emosional ken Moral nga Epekto

Maysa a nabiit pay a panagadal a naipablaak idiay Journal of Marriage and the Family ipamatmatna a ti diborsio ket mainaig iti di kinaragsak ken ti panagliday. Dagiti nagdiborsio ad-adda nga aglidayda, ket dagidiay a saan laeng a namnaminsan a nagdiborsio ad-adda a masansan nga aglidayda. Ti sosiologo a ni Lenore Weitzman, iti librona a The Divorce Revolution, kunaenna a dagiti nagdiborsio ken nagsina a tattao ti kaaduan a maaw-awat kadagiti ospital nga agpaay kadagiti addaan iti mental wenno emosional a parikut; dagitoy agsagabada met ti kaaduan a panagsakit, nasapa nga ipapatay, ken panagsusaid.

Iti panagadalna iti agarup 200 a tattao, naammuan ni Medved a ti diborsio riribukenna dagiti lallaki ken babbai iti las-ud ti pito a tawen, dadduma iti adu a dekada. Naammuanna a ti laeng banag a di inapektaran ti diborsio isu ti di nasayaat a kababalin a nangiturong iti panagdiborsio dagiti agassawa iti damo pay laeng. Di ngarud pagduaduaan, a dagiti panagasawa iti kapamindua, ad-adda a di agballigi ngem dagiti damo a panagasawa!

Imbes a pasayaatenna ti kababalin, masansan a ti diborsio addaan iti kasta unay a negatibo nga epekto iti kababalin. Dagiti managsirarak naammuanda a kalpasan ti diborsio, kaaduan a lallaki ken babbai ti sumrek iti kasla maikadua a panagbarito/panagbalasang. Ramananda ti kabbaro a wayawayada babaen ti agsasaruno a baro a romantiko a pannakiinnayat tapno itan-okda ti bimmaban a dayawda wenno tapno iwaksi ti panaglidayda. Ngem ti pannaki-“date” nga agpaay iti kabukbukodanda a pagimbagan agturong laeng iti seksual nga imoralidad, nga addaan iti nakaad-adu a nakalkaldaang a pagbanagan. Ket nangnangruna a makadangran iti mental ken emosional ken makadangran kadagiti ubbing a makakita a kastoy ti panagtignay dagiti dadakkelda.

Masansan, nupay kasta, dagiti nagdiborsio nga agassawa immanamongdan ken sinuportaranda ti propaganda ti lubong a mangiyun-una iti bukodda a kasapulan ken pakaseknan. Gapuna, pinatangkenda ti puspusoda iti saem a pataudenda iti biag dagidiay adda iti aglawlawda—dagiti annakda, dagiti dadakkelda, dagiti gagayyemda. Malipatan dagiti dadduma a masaktan met ti puso ti Dios no ditay ikankano dagiti pagalagadanna. (Idiligyo iti Salmo 78:40, 41; Malakias 2:16.) Nakaag-agum met nga aramid ti diborsio, nangnangruna no agtungpal dayta iti nainkalintegan a panagdangadang maipapan iti panangaywan ti anak ken sanikua.

Pinansial a Didigra

Kuna pay ni Lenore Weitzman a ti diborsio ket maysa met a “pinansial a didigra” kadagiti babbai idiay Estados Unidos. Iti promedio, guduaenna ti pundoda agpaay kadagiti nasken a kasapulan kas iti taraon, balay, ken pagpapudot. Naammuanna a ti kasasaad ti panagbiagda bimmaba iti nakaam-amak a 73 porsiento kalpasan ti diborsio!

Ninamnamana a maammuan a ti moderno, “nalawlawagan” a linlinteg ti diborsio ket agserbi a kas salaknib kadagiti babbai. Imbes ketdi, naammuanna a dagiti babbai ipadamagda a kakaasida ken napanglaw kalpasan ti diborsio. Saritaenda ti kellaat a pananggun-od iti tulong, selio a mausar a paggatang iti taraon, pagtaengan agpaay kadagiti awan pagtaenganna, nga ipapaay ti gobierno wenno dadduma nga institusion, ken dagiti maipapaay a napudot a sopas. Naan-anay a 70 porsiento kadagiti babbai nga ininterbiuna ti nangipadamag a kankanayon a madandanaganda iti kaadda ti umdas a pagbayadda iti utangda. Daddumat’ maamak, maup-upay, ken di pay makilangenen iti dadduma a nataengan gaput’ naipamaysada iti panangaywan iti annakda, ta awan tiempodan maipaay iti bagbagida.

Maysa nga agtutubo nga awagantayo iti Tom, a nagdiborsio dagiti nagannakna idi isut’ agedad iti walo, malagipna: “Kalpasan ti ipapanaw ni Tatang, kankanayon met nga adda taraonmi, ngem kellaat, kinaluho ti pananggun-od iti maysa a lata iti soda. Dikam makagatang iti baro a kawes. Masapul a daiten ni Nanang dagiti kamisadentromi. No matmatak dagiti ladawanmi idi ubbingkami pay, daytat’ nakalkaldaang a ladawan ti kasla-agsakit a tattao.”

Yantangay kaaduan a babbai ti makagun-od iti panangaywan kadagiti ubbing ken adu nga amma ti di mangbayad iti imbilin ti korte a suportar ti ubing—a masansan a bassit met laeng—ti diborsio ket ad-adda a mangpapanglaw kadagiti babbai ngem kadagiti lallaki. Kaskasdi, ti diborsio dina met pabaknangen dagiti lallaki. Ti libro a Divorced Fathers kunaenna a ti gastos iti abogado laeng busbosenna ti kagudua a neto a sapul ti lalaki. Ti diborsio makadadael met iti rikna ti assawa a lallaki ken amma. Adut’ agdanag iti panagbalinda a bisita laengen dagiti annakda.

Saluadanyo ti Panagasawayo!

Ngarud, saan a nakaskasdaaw a maammuan nga iti maysa a panagadal kadagiti tattao a naidiborsio iti las-ud ti nakatawen, 81 porsiento kadagiti assawa a lallaki/amma ken 97 porsiento kadagiti assawa a babbai/inna ti nangamin a ti diborsio mabalin a maysa a biddut ket rebbeng koma nga inkagumaanda a pinagballigi ti panagasawada. Umad-adu met nga “eksperto” ti agregget a mangidian iti kasta unay a di panangipateg iti panagasawa nga intandudoda idi. Kuna ti Los Angeles Times iti nabiit pay: “Babaen iti nasurok a 25 a tawtawen a panangpaliiw iti nagbanagan, adu a therapist . . . ti mangikagkagumaanen a mangispal iti panagasawa.”

Ti panangibabawi, siempre, ket nakalaklaka para kadagiti “eksperto.” Ti laeng aramidenda, kayariganna, ket kunaenda, “Oops! Ladingitek!” ket rugiandan ti mangiwaragawag iti naiduma a mensahe. Saan a nalaka dayta kadagiti rinibo a tattao a nangsurot iti balakadda. Kaskasdi, dagiti biktima iti diborsio makasursuroda iti napateg a leksion manipud iti nasaem a kapadasanda, kas ti maysa a nailadawan idiay Salmo 146:3, 4: “Dika agkammatalek kadagiti prinsipe, ken iti anak ti tao, a kenkuana awan ti tulong. Ti angesna agpukaw, isu agpulang iti dagana; iti dayta met la nga aldaw dagiti pampanunotna mapukawda.”

Dagiti gagayyem, therapist, abogado, wenno dagiti periodista ket imperpektoda a tattao. Gapuna no kasapulantay ti balakad maipapan iti panagasawa, apay nga agtalektayo laeng kadakuada? Saan kadi nga ad-adda a nainkalintegan ti panagturongtayo nga umuna ken Jehova a Dios, ti Diseniador iti panagasawa? Dagiti prinsipiona di agbaliw gapu iti agbaliwbaliw a kapanunotan dagiti “eksperto.” Napaneknekan a pudno dagitoy iti adun a milenio, ket epektiboda itatta.

Da Andrew ken Ann nangrugi a nabigbigda daytoy di nagbayag kalpasan ti panagdiborsioda. Naamirisda a ti diborsioda ket nagdakes a biddut. Ti napateg, nupay kasta, saan pay a naladaw ti pannakabigbigda. Nagtiponda manen ket nagkasarda manen. Ket rinugiandan a binalbaliwan ti kapanunotanda. “Nabigbigko,” nalagip ni Andrew, “a dakes ti kababalinko, ket kasapulak ti tulong. Iti damdamo unay iti adu a tawen, inkararagko dayta. Kayatko nga aramiden ti naimbag; gapuna masapul nga isardengko ti ar-aramidek ket iwaksik amin dagiti pagalagadan a natuladko iti lubong. Diak kayat idan.”

Kuna ni Ann: “Ti rason a mabalinmi ti agtiponen, nupay adda nakaam-amak a napalabasmi, ket agpadpadakami a pudno nga agtarigagay nga agbalin a naimbag ken ni Jehova. Ket pudno a kayatmi nga agballigi ti panagasawami.” Dayta dina kayat a sawen a nalaka aminen dagiti bambanag nanipud idi. “Kankanayonen a sipsiputanmi ti relasionmi, kas ti maysa a bantay nga aso. Ket no marikna ti maysa kadakami a daytat’ sumsumiasi, pagsaritaanmi dayta.”

Da Andrew ken Ann padpadakkelendan ti dua a nakaay-ayat nga annak. Isut’ agserserbi kas maysa a ministerial nga adipen iti kongregasion Kristiano dagiti Saksi ni Jehova. Siempre, saan nga interamente a naan-anay dagiti bambanag. Awan ti panagasawa a naan-anay iti daytoy a lubong. Kasano koma nga agbalin a naan-anay, idinto ta pinagtiponna ti dua nga imperpekto a tattao? Daytat’ makagapu no apay a namakdaar ti Biblia kadatayo a nanipud idi simrek ti basol ditoy lubong, ti panagasawa nangiyeg iti ‘rigat iti lasag.’ (1 Corinto 7:28) Gapuna, saan koma a laglag-anen ti iseserrek iti panagasawa; siasinoman nga agpangpanggep nga agasawa naimbag a mangbusbos iti umdas a tiempo a mangammo iti mainanamanto nga agbalin nga asawana. Ket apaman a simrek iti dayta, gagangay a nasayaat ti panagasawa sigun iti panangikagumaan a mangpasayaat iti dayta.

Nalawag, nupay kasta, a ti diborsio saan koma met a laglag-anen. No pagarupen a nasken ti diborsio wenno di maliklikan, pudno a makaipaay ti Dios iti tulong a kasapulantayo a mangibtur kadagiti narikut a tiempo a mabalin a sumaruno. Ngem no surotentayo ti pagannayasan ti lubong a mangitandudo iti nababa a panangmatmat iti sagrado nga institusion iti panagasawa, asino ti mangsalaknib kadatayo manipud kadagiti pagbanagan iti kasta a kinamaag? Gapuna saluadanyo ti panagasawayo. Imbes a sisasaganakayo a mangibelleng amin iti dayta no di nasayaat ti pagturongan dagiti bambanag, ikagumaanyo a risoten dagiti parikut. Padasenyo a pasayaaten ti panagasawayo imbes a dadaelen dayta. Agpannuraykayo iti Sao ti Dios maipaay kadagiti praktikal a sungbat dagiti parparikut iti panagasawa.b Adda dita dagiti solusion. Ket epektiboda.

[Dagiti Footnote]

[Ladawan iti panid 10]

Saluadanyo ti panagasawayo babaen ti panagkakadua a mangaramid ti bambanag kas pamilia