Naisangsangayan a Kita ti Panagsapul ti Gameng
MANIPUD immun-una nga al-aldaw, inapresiaren dagiti tattao ti kinapintas dagiti di pay natakkuatan a gameng iti panamarsua a nailemmeng idi iti daga. Kas pangarigan, ti Havilah, maysa a lugar a mainaig iti kadaanan nga Arabia, nalatak gapu kadagiti adut’ marisna a batbato nga onix. (Genesis 2:11, 12) Wenno panunotenyo laengen ti pannakakita iti maysa a nangato a padi iti kadaanan nga Israel nga addaan iti pectoral a naaramid iti onix, rubi, esmeralda, topacio, ken dadduma pay a napateg a batbato—12 amin—a naisaad iti balitok. Anian a rumimat a buya dayta! (Exodo 28:15-20) Kasta met, adu a napapateg a batbato ti nausar a nangibangon iti templo idiay Jerusalem, a naidedikar iti panagdayaw ken ni Jehova. (1 Cronicas 29:2) Adu kadagidiay a napateg a batbato ti mabalin a mapasileng tapno kasta unay ti panagrimatda. Ipakita dagiti nasarakan dagiti arkeologo a rinibo a tawenen ti napalabas, inusar dagiti tattao dagiti simple a de pedal a makina a mangasa kadagiti batbato. Gapuna saanen a kabbaro ti panagkolekta kadagiti batbato iti kaaldawantayo.
Dagiti Alikamen ken ti Ayanda
‘Ania ti alikamen a kasapulak iti panagkolekta iti bato?’ mabalin nga imtuodenyo. Maysa a martilio ti bato, a daytat’ kuadrado ken dippig ti maysa a murdongna ken natirad ti sabali a murdong, ti nasken. Umdasen ti papel a pangbalkot kadagiti bato ken maysa a bay-on a pangawit kadakuada. Nadlawyo? Saan a nangina ti alikamen.
‘Sadino ti pangrugiak nga agsapul kadagiti bato?’ mabalin a kunaenyo manen. Dagiti ginget ken nagayusan ti karayan dagiti nasayaat a lugar a pagsapulan. Apay a sadiay? Agsipud ta dagiti naisangsangayan a kita ti bato, a natikap manipud kadagiti dadakkel a bato iti nangatngato a tukad, mabalin a nagtulid wenno naiyanudda, ket limminis ken simmilengdan bayat ti panagtulidda. Sadiay sabangan, makasarakkayo kadagiti bato a naiyanud ken dagiti bisel a naiyanud iti takdang manipud iti kabatbatuan iti tukok ti baybay. Dagiti dadduma pay a lugar a mabalin a pakaalaan dagiti managkolekta ti bato isu dagiti nakali a daga a maaramid a kalsada ken dagiti lugar nga asideg dagiti nabaybay-anen a pagminasan. Ngem agannadkayo sadiay. Kanayon nga adda peggad a mabalin a margaay dagiti bato. Kadagiti dadduma a lugar, mabalin a masapulyo ti pammalubos sakbay ti panagsapulyo.
No agnanaedkayo idiay Sud Africa wenno Brazil, mabalin a naballigikayo a makasarak iti kristal a diamante. Masarakan dagiti rubi ken sapiro kadagiti nagayusan ti karayan idiay India, Myanmar, ken Thailand, ken dagiti esmeralda idiay Colombia, India, Sud Africa, ken Zimbabwe. Idiay China ken Japan, ti jade ken jadeite, ti kalatakan para iti alahas, dagiti arkos, ken dagiti paginsiensuan. Masarakan ti jade idiay Myanmar, New Zealand, ken Alaska, agraman idiay Japan.
Maysa kadagiti kapintasan a napateg a bato isu ti opal, maysa a porma iti saan a kristal a silica. Masarakan idiay Australia ken Mexico, dagiti opal makaay-ayo ti nagduduma a marisda—natayengteng a nalabaga, amarilio, berde, ken asul. Dagiti opal ket naluknengda ngem no mapasileng masansan a naabbongan iti naingpis a quartz tapno di maugisan.
Material Para Kadagiti Agdadamo
Dagiti bato a kas kadagitoy ket material agpaay kadagiti eksperto ket mabalin a di makasarak dagiti agdadamo. Dagiti quartz, nupay kasta, ket aduda ken nalaklaka a masarakan. Dayta ti maysa kadagiti gagangay unay a bato a pagtataudan ti mineral ket masarakan iti tallo a kangrunaan a kita ti bato. Maammuanyonto a ti maysa a quartz ket aganninag, ngem dagiti dadduma nalitnaw wenno nalibeg. Dadduma ti addaan marka a nalabaga, amarilio, ube, berde, wenno kolor kape. Siempre, malaksid iti panangsapul iti quartz, mabalin nga agkolektakayo iti aniaman a bato a makaawis ti kolor wenno diseniona. Ket no mapasilengen ti bato, mabalin a masdaawkayto iti pintasna ken mabalin a tarigagayanyo nga usaren dayta nga arkos nga alahas, kas pabuya iti estante, wenno kas paset iti bassit a nabato a bantay iti hardinyo.
Kalpasan ti panagkolektayo iti umdas a batbato, masapul a masursuroyo ti pamay-an ti panangpasileng. Dadduma a grupo dagiti managkolekta ti batbato isingasingda a kulogen dagiti bato a kadua dagiti nakersang a batbato ken danum iti maysa a drum a pagtultuliden ti motor a de koriente. Daytoy sapulenna ti anus ken tiempo, nalabit adu a lawlawas, umuna babaen iti nakersang a batbato, kalpasanna babaen kadagiti napimpino, ken kalpasanna babaen iti mangpasileng a pulbo. Ngem dagiti resultana ket makagunggona.
Dagiti Dadduma a Kita ti Bato
Ti panagkolekta iti bato ket saan laeng nga agpatingga kadagiti babassit a pedaso. Idiay Japan dagiti daddadakkel a bato kanayon a mausarda iti landscape gardening. Daytoy mabalin a nakaskasdaaw ti kinanginada. Kas pangarigan, ti maysa a pedaso a nalabaga a bato nga agdagsen iti 700 kilo ti nagatadan iti nasurok a $2,300. Apay a nakangingngina? Ti pategna agpannuray iti naisigud a kinapintas ti itsurana. Mabalinyo ti mangurnos iti kankanayon nga agay-ayus a danum manipud iti likkaong iti asideg ti tuktok daytoy a bato, nga agdissoor iti baba iti agsasaruno a babassit a dissoor.
Magagarankay kadin a mapan agsapul kadagiti bato? No kasta, inanamaenmi a makasarakkayto iti gameng a naiduma.—Naipatulod.