Panangmatmat iti Lubong
Ti Danum Mangbiag
Kunaen ti magasin ti Brazil a Claudia a mabalin a matay ti maysa a tao iti las-ud ti 48 nga oras no awan danum. Pattapattaen dagiti sientista a danum ti mangbukel iti 70 inggat’ 80 porsiento iti kadagsen ti bagi ti tao. Ti danum ket adda a nangnangruna iti uneg dagiti selula. Ti bassit a porsiento ket adda kadagiti babassit a likkaong iti nagbaetan dagiti selula. Ti danum ti agaw-awit iti protina, hormone, taba, asin, ken asukar. Isu a no awan danum, di mapasamak dagiti normal a kemikal a reaksion ti bagi. Kasta pay met a no kurang ti danum, sigun iti Claudia, dangranna unay dagiti nagsusuopan ken papaletenna ti dara, a mangparigat iti puso; mabannog dagiti bato iti panangikagumaanda a paruaren dagiti pluido a napno iti sabidong, a mangituggod iti pannakabannog ken di panaggaraw. Idagadag dagiti doktor ti iyiinom iti dua inggat’ tallo a litro a danum iti kada aldaw.
Detektib a Babbai
“Mabalin a babai ti sumaganad a Sherlock Holmes,” kuna ti Asahi Evening News ti Japan. Iti maysa a baro nga eskuelaan idiay Tokyo, tallo gasut nga estudiante ti agsansanay nga agbalin a detektib, ken babbai ti dua kakatlo kadakuada, a kaaduan ket adda iti nasapa a 20’s inggat’ 40’s. Makaallukoy kadakuada ti agbalin a detektib gapu iti nadumaduma a rason. Naipadamag a nagpasalista ti maysa nga 46-ti-tawenna nga agtagtagibalay nga asawa a babai gapu ta “saan a mapnek kadagiti kadawyan a kurso a mangisuro kadagiti babbai no kasanot’ agurnos kadagiti sabong ken ti umno a panangisuot ti kimono.” Ngem para iti dadduma, saan laeng a pagay-ayat nga aramiden ti panagadal. Nasurok a kaguddua kadagiti agtagtagibalay nga assawa a babbai ti di nangibaga kadagiti lallakayda ti panagadalda. Dadduma kadakuada ti agad-adal iti kinasigo a mangammo no kuskusiten ida dagiti assawada.
Mararaut a Kaykayo
Ipalgak ti maysa a panagadal kadagiti kayo iti 24 a pagilian idiay Europa ti maysa a kumarkaro a parikut. Ipadamag ti The European a 1 a kayo iti kada 5 ti agsagsagaba iti abnormal a panagregreg dagiti bulongna. Iti ruar ti PE (Pagpagilian ti Europa), napasamak ti kaaduan a pannakadadael idiay Bulgaria, Czech Republic, Slovakia, ken Lithuania. Iti uneg ti PE, ti Francia ken España ti pakasarakan kadagiti kalasbangan a kabakiran, idinto a ti Britania ti pakasarakan iti kasta unay ti pannakadangranna. Idi 1988, kakapat kadagiti amin a kayo iti dayta a pagilian ti addaan kadagiti pagilasinan ti pannakadadael. Idi 1991, nagregreg ti 25 porsiento wenno ad-adu a bulong ti nasurok a kaguddua kadagiti amin a kayo iti dayta a pagilian. Nupay ti acid rain ti kangrunaan a makagapu, ti nagsasagadsad a natikag a kalgaw idiay Britania ti nangpalanlan met kadagiti sakit ti kaykayo.
Ilalanlan ti Salmonella
“Adda 60,000 inggat’ 100,000 a kaso ti impeksion ti salmonella idiay Alemania iti kada tawen, a sadiay agarup 200 ti agbanag iti ipapatay,” ipadamag ti binulan a magasin a Kosmos. Inruar ni Propesor Hans-Dieter Brede ti Georg-Speyer-Haus Chemotherapeutic Research Institute idiay Frankfurt dagitoy a bilang. Lumanlanlanen ti sakit kadagiti kallabes a tawen, kangrunaanna gapu iti saan a nadalus a pannakataraken wenno pannakaproseso ti karne dagiti ayup. Dagiti malasado nga itlog wenno saan unay a naluto a karne a namulitan iti salmonella ti kangrunaan a makagapu. “Matay ti [bakteria ti] salmonella iti kabara a di nababbaba ngem ti [70 degrees Celsius],” inlawlawag ti magasin.
Pannakapaksoy ti Empleado
Ipadamag ti The Toronto Star a “ti saan a nasayaat a panangiwanwan ti kangrunaan a pakaigapuan ti pannakapaksoy ti empleado ken saan unay a nasayaat a magapuanan.” Ti dakes a superbisor “madadaelna ti aldawyo, ken madangranna pay ti personal a biagyo. . . . Ad-adda a pakaigapuan ti di nasayaat a panagtrabaho ti saan a nasayaat a panangiwanwan ngem dagiti personal a parikut kas ti ipapatay ti nasinged a kabagian wenno saan a naballigi a panagasawa,” kuna ti Star. Mangituggod daytoy iti kompania kadagiti “nakaro nga aksidente, panaglangan ken mainaig-iti-pannakaupay a saksakit.” Iti sabali a bangir, ti nasayaat a superbisor ket nasayaat a mannakikomunikar ken mangtignay ken makaparnuay kadagiti “nasaysayaat ken narangrang-ay nga empleado.” Isingasing dagiti eksperto a mangipasdek koma dagiti superbisor kadagiti napatak a kalat ken mangipaay kadagiti kasapulan a kagawaan iti panagtrabaho. Nalakada koma a maasitgan, nasayaat a managdengngeg, awan panangidumdumada, ket di maamak nga agsursuro kadagiti empleadoda.
Padron ti Panangabuso
Agarup kaguddua iti amin a pisikal a panangmalo kadagiti nataengan a babbai idiay Estados Unidos ket gapuanan dagiti bukodda nga assawa. Bayat ti 1991 “nasurok a 700,000 a babbai a nasurok 50 ti tawenda ti minalo dagiti lallakayda,” sigun iti magasin a New Choices for Retirement Living. Dakkel a bilang dagiti assawa a lallaki iti edad a 50’s, 60’s, ken uray pay 70’s ti mangmalo kadagiti assawada iti promedio a tallo wenno uppat a daras iti kada tawen. “Nagbalinen a kadawyan a paset ti panagasawada,” kuna ni Richard Gelles, direktor ti Family Violence Research Program (Programa a Panagsirarak iti Kinaranggas ti Pamilia) idiay University of Rhode Island. Kinuna ti maysa a babai ti kapadasanna: “Ti ad-adda a naammuak a makadangran isut’ mental ken berbal a pannakaabuso. Daytat’ kanayon.”
Panagbinnulod iti Aritos—Napeggad iti Salun-at
“Dagiti aritos a namulitan iti dara ket mabalin a pakaigapuan ti impeksion kadagiti adu nga organismo [agraman] hepatitis B ken human immunodeficiency virus,” bigbigen da Philip D. Walson ken Michael T. Brady, dodoktor idiay Ohio State University and Children’s Hospital. Iti nagkadua a surat a naipablaak iti magasin ti medisina ti America a Pediatrics, naiyebkas ti pannakaseknan iti nalawag a nasaknap nga ugali a panagbinnulod kadagiti saan nga esterilisado nga aritos. Mabalin nga ammo dagiti agtutubo ken saan pay unay a nataengan nga agbinbinnulod iti aritos dagiti peggad iti salun-at a mainaig iti sekso ken panagbinnulod kadagiti indieksion a pangitudok iti droga—ngem saan iti daytoy a kadawyan. Kuna ti dua a doktor a “mangituggod [dayta] iti pannakaiyalis dagiti iyakar-dara a sakit.” Isingasingda nga “upayen koma [dagiti doktor] dagiti pasienteda iti daytoy nga ugali.”
Saan Unay a Makaturog Dagiti Taga Canada
Ngangngani 1 iti kada 4 a nataengan a taga Canada ti saan unay a makaturog idi 1991, sigun iti nabiit pay a panagadal ti Statistics Canada kadagiti pagduyosan ti kagimongan. Ti pannakaupay ti kangrunaan a makagapu. Kinuna ti The Globe and Mail ti Toronto a “dagiti nasaem a parikut iti salun-at” ti gapu a saan unay a makaturturog ti 44 porsiento kadagiti napagsaludsodan. Kadagiti babbai a napagsaludsodan, 28 porsiento ti saan unay a makaturog. Ag-19 porsiento ti mapasamak kadagiti lallaki a simmungbat. Dagiti agmaymaysa nga inna, dagiti napanglaw, dagiti lallakay/babbaket, dagiti agririnnelliebo iti trabaho, ken dagidiay agsapsapul ti panggedan ti kangrunaan a di unay makaturog. Napaliiw ni Dr. Jeffrey Lipsitz, ti Sleep Disorders Centre of Metropolitan Toronto, a ti klinikana ti mangek-eksamin iti nasurok a sangaribo a kabbaro a pasiente iti kada tawen, a gapu iti kumarkaro a panagdanag dagiti tattao iti pannakapukaw ti trabaho wenno kuarta, saanda unayen makaturog.
Mannangan iti Sensilio
Iti kada tawen, pinullo a ribo kadagiti ubbing ti maipan kadagiti pang-emerhensia a siled dagiti ospital para kadagiti nangina nga X ray kalpasan a nakatilmonda iti sensilio. Kaaduan kadagitoy a sensilio ti agnadnad a sitatalged iti bagi, ngem masansan a dumket ti sensilio iti esophagus, a pakaigapuan ti panagpadara iti uneg, impeksion, ken no dadduma ipapatay no buttawanna ti esophagus. Naaramiden ti maysa a simple ken natalged unay a maiggaman a detektor ti metal, nga umasping kadagidiay us-usaren dagiti guardia kadagiti eropuerto, tapno maitudo dagiti pediatrician ti yan ti natilmon a sensilio. Kunaen ni Dr. Simon Ros, maysa a direktor ti pediatric emergency medicine idiay Illinois ken maysa kadagiti nangpartuat iti pamay-an, a ti detektor mabalin a kissayanna ti pannakaipan idiay siled a pang-emerhensia, “a sadiay ti panangammo iti yan ti sensilio aggatad iti nasurok a $300.” Daytoy a pamay-an a naipadamag iti Journal of Pediatrics and Pediatric Emergency Care, ket mabalin a nasaknapton ti pannakausarna gapu iti kinaepisiente ken nalaka a gatadna.
Mariribukan nga Ubbing
Ipadamag ti The Toronto Star a ti panagadu dagiti agbekkel idiay Hong Kong ti “nangkellaat, nangriribuk ken nangpadanag,” kadagiti opisial. Dagiti ubbing nga agtawen iti 8 inggat’ 15 ket tumpuak kadagiti patakder nga isut’ pakatayanda. Aniat’ mangrirriribuk kadagitoy nga ubbing? Pabasolen ti dadduma ti sistema ti edukasion. Kunaen ni Thomas Mulvey, direktor ti Hong Kong Family Welfare Society: “Idiay Hong Kong, nailadawan dagiti eskuelaan kas makadangran iti salun-at ti isip dagiti ubbing, a mangar-aramid iti di nainkalintegan a panagkalikagum kadagiti estudiante ken saan a maseknan kadagiti kasapulanda.” Dagiti nagannak met “ipagpaganetgetda ti balligi ti edukasion” ken “saanda unay a maseknan kadagiti rikrikna dagiti ubbing,” kuna ni Mulvey. “Marikna [dagiti ubbing] a naiputputongda, malidliday ken nabaybay-an.” Ipadamag ti Star a kumbinsido dagiti opisial ti gobierno a “ti gapu dagiti adu a parikut isut’ pagtaengan.”
Aborsion Idiay Colombia
Idiay Colombia, agarup maysa ket kaguddua a milion a babbai ti nagparegregen. Daytat’ ngangngani 20 porsiento kadagiti amin a babbai a kabaelandan ti agsikog iti dayta a pagilian. Adu a babbai ti matay kas resulta dagiti komplikasion a nainaig-aborsion. Ipadamag ti magasin ti Colombia a Semana nga idiay “Maternal-Infantile Institute ti Bogotá, ti aborsion ti kangrunaan a gapu ti ipapatay dagiti inna.” Napattapatta nga agarup 400,000 nga aborsion ti maang-angay idiay Colombia iti kada tawen. Daytat’ promedio nga 45 nga aborsion iti kada oras.
Makadangran a Paglinglingayan
“Agbain met koman ti Hollywood gapu iti awan patinggana a panagaramidna kadagiti pelikula a napno iti panagtabbaaw, kinalamolamo, sekso, kinaranggas ken pammapatay.” Dayta a balikas ti paset ti maysa nga intero-panid a pakaammo a nabiit pay a naipablaak iti diario nga USA Today. Sigun iti pakaammo, pinalubosan ti maysa nga estasion ti TV ti maysa a programa a “pagay-ayat dagiti agtutubo a mangipabuya kadagiti eksena ti masturbasion, pannakidenna dagiti agim-embalsamo kadagiti bangkay,” ken dadduma pay a dakes a suheto. Kinuna ti pakaammo a babaen ti panagbuya kadagiti programa ti TV, ti “ag-16 a kadawyan nga agtutubo [ket] nakabuyan iti nasurok a 200,000 nga eksena ti kinaranggas ken 33,000 a panangpapatay.”