Ti Bassit a Natakneng a Kalakian a Nakawesan iti Nangisit a Pelus
BABAEN TI KORESPONSAL TI AGRIINGKAYO! IDIAY BRITANIA
TALAGA nga adu ti mole idiay Amianan ti Inglaterra, ngem bayat a kimmitaak iti karuruotan a pangadaywen iti pagserkan ti kataltalonan, idi pay laeng a nakakitaak iti nagadu a bunton ti mole. Dagiti babassit, kakalkali a bunton ti daga ti nangabbungot iti karuruotan. Ammoyo kadi no ania a kita nga ayup ti mole ken no kasano ti panagbiagna?
M̀anmano pay la a tattao ti nakakita iti mole, tangay busbosenna ti kaaduan a biagna iti uneg ti daga. Daytat’ bassit a parsua, agarup 14 centimetro ti kaatiddogna. Ti kalakian ket agdagsen laeng iti 113 a gramo. Ti mole ti Britania ket addaan iti natayengteng a kolor dapo, gistay nangisit, a burbor ken kadawyan, pagay-ayatda nga awagan ti bassit a natakneng a kalakian a nakawesan iti nangisit a pelus.
Ti muldot ti burbor ti mole ket naseggar; kayatna a sawen, nakatudoda manipud iti kudil. Isu nga uray kasano ti panagpusipos wenno panagrikus ti mole iti daga, laklakaenna laeng dayta. Adun a tawen ti napalabas, inlako dagiti managtiliw iti mole ti lalatda a pagkawes, ngem “kalikagumanna ti nagadu a lalat ti mole iti panangaramid iti coat,” inyangaw ti maysa a managtiliw iti mole.
Nagsayaat ti pannakadisenio ti bagi ti mole iti trabahona a panagabut. Nagsayaat ti pannakaisaad ti addaan dakulap a kamauna a saksakana iti sanguanan ti bagina. Ti lima a ramay ken kanayonan a marasagaysay-sukogna a tulang ti mangbukel iti dua a makabael a pagkali. Ti babasssit a kamaudi a sakana, a nakapkapuy no idilig iti kamauna a saksakana, ti tumulong iti mole iti panagpuersana. No ikabilyo ti mole iti ngato ti nalukneng a daga, lumnekto dayta iti daga iti lima a segundo! Makabiahe dayta iti nasipnget, nadam-eg nga usok, wenno iti ngato ti daga iti kapartak a 5 kilometro iti kada oras.
Naisangsangayan Unay a Sentido
Saan a naan-anay a bulsek ti mole, kas iti pagarup ti dadduma a tattao, ngem ti babassit a matana, a nailemmeng iti burbor, nalabit mangipaay iti umdas a panagkita ti parsua tapno mailasinna ti lawag manipud iti sipnget. Bayat nga agkali ti mole iti daga, dagiti atiddog a muldotna ti mangakkub iti matana tapno salaknibanna ida. Napatpateg pay ngem iti panagkita, nupay kasta, isut’ napigsa a panagangot ti mole ken ti panagriknana.
Ti mole ti Europa ket addaan iti rinibo a babassit a muldot iti murdong ti rimmosas a sungona, a tunggal maysa a muldot ket sensitibo a masagid. Addaan met iti atiddog a kakasla iming iti nadumaduma a paset ti ulona ken kanayonan a pangrikna a muldot iti murdong ti ipusna. Madlaw ti mole dagiti pressure wave a maurnong bayat nga agtignay dayta iti usokna. Iti kastoy a pamay-an, kabaelanna a sapulen dagiti bangen, kas ti dadakkel a batbato wenno uray pay dagiti mangalun-on kenkuana, ken tapno maliklikanna ida.
Ti mole ket awanan makinruar a lapayag, ngem napigsa ti panagdengngegna. Madlawna dagiti panagyegyeg iti uneg ti daga ken ammonat’ ar-aramidenna kadagita. Mabalin a maiserra dagiti lapayag ti mole babaen ti nalap-it a masel, a kasla agserbi a panglapped kadagiti partikulo ti daga iti iseserrekda kadagiti sensitibo a lapayag.
Taraon ken Panagumok
Iti panangmatmatko iti labes ti karuruotan, nadlawko ti nagserkan, wenno desdes, dagiti mole iti uneg ti daga. Ti desdes ket medio narabaw ken medio tambukor. Nabatad met iti daga nga adda kabbaro a bunton, a naparnuay idi imbunton dagiti mole ti kakalkali a daga. Daytoy a panagkali iti daga ket maysa a kita ti panagarado, a tumulong iti panagmaga ti daga tapno mataginayon ti kinadam-egna.
Ti kangrunaan a taraon ti mole ket alumbayad, ket daytoy ti makagapu no apay nga agkali ti mole kadagiti usok. Dagiti alumbayad, bayat ti panaguyasda iti daga ti sumrek kadagiti nagadu nga usok ti mole. Kalpasanna, ti mole, a sipaparagsit nga umusok kadagiti nasipnget a kinalina ket makasarakton iti taraonna. Ngem mangan met kadagiti insekto, agraman leatherjacket ken wireworm. Masapul a mangan ti mole iti tunggal dua nga oras, ta no saan isut’ matay.
Ti babassit a bunton ti mole iti daga ket di koma mapagkamalian nga umok ti mole. Dakdakkel daytoy, ag-30 centimetro ti kangatona ket sangametro ti kaakabana. Kadawyanna a masarakan dayta iti asideg ti maysa a paglinongan—iti sirok ti kayo wenno abay ti naintar a kaykayo, a sadiay nalaka a masarakan dagiti materiales a pagaramid iti umok kas iti ruot, sangsanga, ken bulbulong.
Iti nasapa a primavera, agingga iti pito ti mayanak iti umok. Bulsek ken lamolamo dagiti kayyanak a mole ken agdagsenda iti kurang a 3 a gramo. Kalpasan ti lima a lawas, nataengandan tapno mabiagda ti bagbagida ken umakarda, nalabit agingga iti kaadayo a 1.5 kilometro. Kalpasan ti siam a bulan, nakasaganadan a makiasawa. Ti promedio a kawatiwat ti biag ti mole ket tallo a tawen. Nupay kasta, papatayen ida ti adu a managkaan iti ayup sakbay dayta a tiempo.
Talaga a makapataud ti mole kadagiti parikut no agkali a mangsapul iti taraonna iti uneg ti nagsayaat pannakataripatona a karuruotan wenno pagay-ayaman iti golf, ngem ti bassit a natakneng a kalakian a nakawesan iti nangisit a pelus ket agtalinaed a makapasiddaaw a paset ti biag iti away.