No Ania ti Pudno nga Ipagteng ti Masanguanan

ADU nga agrayo iti science-fiction ti addaan iti managpalutpot a panunot, tarigagay a mangbalbaliw iti natauan a kagimongan, ken dakkel a panaginteres iti masanguanan. Adu ti makuna ti Biblia maipapan iti masanguanan, ngem ti panangmatmat ti Biblia maipapan iti pagbanagan ti tao ti addaan iti bassit, no adda man, a pakayaspingan iti pattapatta dagiti mannurat iti science-fiction.

Mangitukon ti science fiction iti nakaad-adu a sabasabali a bersion ti kasasaadto ti masanguanan. Ngem ipústayo kadi ti biagyo iti aniaman kadagitoy? Pangikugnalanyo iti piliyo? Saan a pudno amin dagitoy nga eksena, wenno nayurnosen a pagturongan dagiti pasamak. Kinapudnona, tangay nainaigda amin iti panangipapan​—fiction​—makapagtalekkayo kadi a mangibaga a pudno ti uray maysa kadakuada? Ad-adda ketdi nga awan ti pudno kadakuada.

Di Pannakatungpal

Adun kadagiti eksena iti science fiction ti saan a natungpal. Iti ania a wagas? Saan natungpal dagidiay mangilawlawag no kasano a ti siensia ti mangitunda iti nasaysayaat a sibilisasion ditoy daga. Imbes a simmayaat a sibilisasion, ti kinapudno itatta isut’ kasumbangirna. Insurat ti Aleman a mannurat a ni Karl Michael Armer: “Ti masanguanan rinimbawannakamin.” Intudona ti “sangalubongan a peggad ti ipapatay gapu iti atomika, didigra iti aglawlaw, bisin, kinapanglaw, krisis iti enerhia, [ken] inisponsoran ti estado a terorismo.”

Iti sabali a pannao, saan a matungtungpal ti masanguanan agpaay ti daga ken ti natauan a pamilia a nailadawan iti adu nga estoria ti science-fiction. Maisupadi, bayat a dumakdakes dagiti kasasaad ditoy daga, agturturong ti natauan a kasasaad iti sungani a direksion. Agpapan pay iti aniaman a nasientipikuan wenno teknikal nga irarang-ay, mapaspasaran ti natauan a kagimongan ti lubong ti dumegdegdeg a krimen, kinaranggas, kinapanglaw, etniko a guranggura, ken pannakasinasina ti pamilia.

Dadduma a nasientipikuan a gakat ti nangpadegdeg kadagiti pakariribukan ti tao. Usigenyo ti sumagmamano laeng a pagarigan: ti kemikal a polusion ti angin, danum, ken taraontayo; ti didigra idiay Bhopal, India, a sadiay ti aksidente iti maysa a planta ti industria ti nangpasengngaw iti makasabidong a gas, a nakatayan ti 2,000 a tattao ken nangdangran iti ag-200,000; ti ibebettak ti nuklear a planta idiay Chernobyl sadi Ukraine, a nanggudas iti adu ken nangpaadu iti kanser ken dadduma a sakit iti nasaknap a lugar.

Panangkolonia iti Makinruar a Law-ang?

Sabali pay a wagas ti adu nga estoria ti science-fiction maipapan iti masanguanan ti mangitukon iti paglisian manipud kadagiti parikut ti biag ken ti pannakapaay dagiti ganuat ti tao iti daga. Iyakarda ti managrayo kadagiti di makita nga eksena iti makinruar a law-ang. Dagiti tattao a mangusar kadagiti intergalactic spaceship tapno mangkolonia iti dadduma a planeta ken dadduma a paset ti uniberso isudat’ kadawyan a tema. Daytat’ mangguyugoy iti adu a mamati a kas iti maysa a tao a nagsurat iti editor ti maysa a periodiko idiay Nueva York: “Ti namnama ti sangatauan agpannuray iti pannakasukisok iti law-ang.”

Pudno, agtultuloy ti panagsukisok iti law-ang babaen ti panangipatayab kadagiti space shuttle iti asideg ti daga ken pannakaipatayab dagiti instrumento a mangsukisok iti law-ang. Ti ngay panagnaed iti makinruar a law-ang? Nupay mapagsasaritaan ti agtultuloy a panagbiahe ti tattao iti law-ang, iti agdama, awan piho a maipatungpal a plano a mangkolonia iti bulan wenno iti aniaman kadagiti kabangibang a planeta​—ti pay ngata dadduma a galaxy. Iti asidegen a masanguanan, talaga a saan a realistiko a pagpilian ti panangkolonia iti makinruar a law-ang babaen iti panagregget ti tao. Sa nangina unay dagiti nabiit pay a programa ti nadumaduma a nasion agpaay iti law-ang nga uray la nakissayan wenno nabaybay-andan.

Iti kinapudnona, ti masanguanan ti sangatauan, ti masanguananyo, awan iti aniaman a pannakigasanggasat iti law-ang nga itantandudo dagiti tattao. Ditoy daga a mismo ti masanguananyo. Ket saan nga ikeddeng dagiti sientista, natauan a gobierno, wenno mannurat iti manuskrito dayta a masanguanan. Apay a masiertotayo?

Agsipud ta ti masanguanan ti ikeddengto ti Namarsua iti daga, ni Jehova a Dios. Ket awan dagiti eksena ti science-fiction a makatulad iti karkari nga itukon ti Biblia. Iti dayta a libro​—ti naipaltiing a Sao ti Dios, nga inusarna tapno makikomunikar iti sangatauan​—ibagana kadatayo no anianto ti masanguanan ti tattao. (2 Timoteo 3:16, 17; 2 Pedro 1:20, 21) Aniat’ kunaenna?

Ti Masanguanan ti Natauan a Pamilia

Silalawag nga ibinsabinsa ti Sao ti Dios ti panggep ti Namarsua a naan-anay a panangretubar iti natauan a kagimongan babaen iti kabbaro a gobierno nga iturayan ni Jesu-Kristo. Iti Biblia, dayta a nailangitan a gobierno ket maawagan Pagarian ti Dios.​—Mateo 6:9, 10.

Maipapan iti dayta a Pagarian, ideklara ti napaltiingan a padto idiay Daniel 2:44: “Kadagiti al-aldaw dagita nga ar-ari [nga adda ita], ti Dios ti langit mamangonto iti maysa a pagarian a kaanoman dinto madadael. Ket ti pagarian a mismo dinto maited iti sabali nga ili. Burakennanto ken pagpatinggaennanto ti isuamin [nga agdama] a pagarian, ket dayta a mismo agtalinaedto iti agnanayon.”

Iti sidong ti panangipaltiing ti nabileg nga aktibo a puersa ti Dios, nagsurat met ni apostol Pedro maipapan iti masanguanan a biag ditoy daga iti sidong ti Pagarian ti Dios. Kinunana: “Adda baro a langlangit [nailangitan a Pagarian ti Dios] ken maysa a baro a daga [baro a kagimongan ti tattao iti sidong dayta a Pagarian] nga ur-urayentayo sigun iti karina [ti Dios], ket kadagitoy nga agtaeng ti kinalinteg.”​—2 Pedro 3:13.

Anianto ti kasasaad ti biag kadagidiay addaan iti pribilehio nga agtaeng ditoy daga iti sidong ti turay ti nailangitan a Pagarian ti Dios? Ti kari ti Namarsua ket: “‘Punasennanto [ti Dios] ti amin a lua kadagiti matada, ket awanton ni patay, awanto metten ti panagleddaang wenno panagsangit wenno ut-ot. Dagiti immuna a bambanag naglabasdan.’ Ket Daydiay situtugaw iti trono kinunana: ‘Adtoy! Pagbalbalinek a baro ti isuamin a bambanag.’ Kasta met, kunana: ‘Isuratmo, agsipud ta dagitoy a sasao matalek ken napudnoda.’”​—Apocalipsis 21:4, 5.

Nakaskasdaaw ti kita ti masanguanan nga ikarkari ti Namarsua. Naan-anay a naiduma manipud iti aniaman a parbo nga eksena dagiti mannurat iti science-fiction wenno dagiti sientista, dagiti eksena a masansan a buklen dagiti karkarna, di nakapapati a tao ken aglawlaw. Patien dagiti pudno a Kristiano dagiti sierto a kari ti Dios agpaay iti masanguanan. Kinapudnona, saan la a dayta ti aramidenda. Situtulokda a mangipusta iti biagda kadagita.

Apay a maaramidanda dayta buyogen iti kasta a kompiansa? Agsipud ta ammoda manipud Sao ti Dios a “ti namnama di mangiturong iti pannakaupay,” tangay ‘ti Dios di agulbod.’ Kinapudnona, ‘di mabalin nga agulbod ti Dios.’ (Roma 5:5; Tito 1:2; Hebreo 6:18) Kas iti nabayagen a kinuna ni Josue, maysa nga adipen ti Dios: “Awan ti uray maysa a nagkurang kadagiti amin a naimbag a ni Jehova a Diosyo insaona a maipanggep kadakayo. Isuda amin natungpalda kadakayo. Awan ti nagkurang kadakuada uray maysa.”​—Josue 23:14.

Kaaduan a science fiction ti mangyanninaw kadagiti ideolohia daytoy nadangkes a daan a sistema. Kasano a kasta? Nangrugi ti science fiction iti panawen a naawagan pannakalawlawag, idi nga adu a tattao ti nangilaksid kadagiti tradisional nga autoridad ken pinatida a ti tao mabalinna nga iyurnos ti masanguananna. Sibabatad a pinabasolda dagiti nailubongan a relihion kadagiti adu a parikut ti kagimongan, ngem inlaksidda met ti kinapudno maipapan iti kaadda ti Dios agraman panggepna. Naupayda iti nagtungpalan ti bambanag isu a nangsapulda iti dadduma nga ideya.

Nupay kasta, limitado laeng ti saklawen dagiti natauan nga ideya, kasano man ti kinanainkalinteganda. Kunaen ti Namarsuatayo: “Kas kadagiti langlangit nangatngatoda ngem iti daga, kasta dagiti daldalanko nangatngatoda ngem kadagiti daldalanyo, ken dagiti pampanunotko ngem kadagiti pampanunotyo.”​—Isaias 55:9.

Pudno a Nasientipikuan a Takuat

Iti baro a lubong ti Dios, kalalaingannanto ti pannakapennek ti natural a pannakawaw ti sangatauan iti pannakaammo babaen iti pudno a nasientipikuan a panagsirarak. Dinton kasapulan ti mangimbento kadagiti eksena, agsipud ta ti kinapudno ti mangkayaw ken mangisuronto iti panunot iti makagunggona, napudno a pamay-an.

Adu ngarud ti makataruston iti narikna ti agdindinamag a sientista a ni Isaac Newton idi inyaspingna ti bagina iti maysa “nga ubing nga agay-ay-ayam iti igid ti baybay, . . . bayat nga adda iti sanguanan[na] ti nalawa a taaw ti kinapudno a saan pay a natakuatan.” Sigurado nga iti baro a lubong ti Dios, iturongnanto dagiti matalek a tattao iti makaguyugoy a panangtakuat iti nadumaduma a banag.

Wen, naikugnalton iti bin-ig a kinapudno ti nasientipikuan a panagsirarak, tangay ni Jehova isut’ “Dios ti kinapudno.” Awisennatay nga agsursuro iti daga nga aglawlaw ti tao ken kasta met ti lubong dagiti ayup. (Salmo 31:5; Job 12:7-9) Sigurado a maysa a nakaay-ayatto a paset ti baro a sistema ti Dios ti napudno a nasientipikuan a panangikagumaan nga ibagnos ti Dios ti kinapudno. Kalpasanna, maipaayto ti pammadayaw iti amin nga imbension, takuat, ken nakaskasdaaw nga irarang-ay ken pagalagadan iti panagbiag ti tao iti Namarsua iti uniberso a ni Jehova a Dios, saan nga iti asinoman a tao.

Iti dayta umad-adanin a baro a lubong, ti amin a natulnog a tattao ti mangitan-okto iti Dios iti naayat a panangtaripato ken panangiwanwanna. Agserbidanto kenkuana buyogen ti dakkel a rag-o ket kunaendanto kenkuana ti sagudayen ti Apocalipsis 4:11: “Maikarika, Jehova, a mismo a Diosmi, nga umawat ti dayag ken ti dayaw ken ti pannakabalin, agsipud ta pinarsuam dagiti isuamin a bambanag, ket gapu iti pagayatam napaaddada ken naparsuada.”

[Ladawan iti panid 9]

Ditoy daga ti masanguanan ti sangatauan