Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Rumbeng Kadi a Makipasetak iti Sports Team?

“ANIAT’ naisangsangayan maipapan iti pannakipaset iti maysa a team?” inyimtuod ti artikulo ti magasin a Seventeen. Kas sungbat, kinuna ti artikulo: “Sangsangkamaysa nga ikagumaanyo a ragpaten ti maymaysa a kalat, isu a talaga nga agbalinkayo a nasinged nga aggagayyem. Masursuroyo met no kasano ti makilangen iti sabsabali a tattao, no kasano ti mangrisut kadagiti parikut a kadua ti maysa a grupo, no kasano ti agbalin a mannakibagay ken nakonsiderar, ken no kasano ti makikompromiso.”

Isu nga agparang nga addada pagimbagan ti panagay-ayam iti maysa nga organisado nga sports, malaksid pay ti ragsak ken panagehersisio.a Kuna pay ti dadduma a ti panagay-ayam iti maysa a team ti sports ti tumulong iti maysa a mangpasayaat iti kinataona. Isu nga adda replan ti maysa a liga ti baseball dagiti agtutubo, “Kinatao, Bileg, Kinasungdo.”

Ti parikut isut’ saan a kanayon a panagbiag ti organisado nga sports iti kasta a natan-ok a kalat. Kuna ti libro a Kidsports: “Iti dadduma a kaso, masursuro dagiti agpalastog nga ubbing ti mangilunod, mangsaur, makilaban, mangbutbuteng, ken mangranggas iti sabsabali.

Mangabak Aniaman ti Mapasamak?

Nabigbig iti maysa nga artikulo ti Seventeen: “Adda pagdaksan ti sports, a ti panangabak isut’ napalalo nga igunamgunam dagiti tattao.” Direkta a maibusor daytoy iti kunaen ti Biblia: “Ditay koma agbalin a manangipasindayaw iti bagi, a mangsulsulbog iti panagsasalisal ti maysa ken maysa, nga agiinnapal iti maysa ken maysa.” (Galacia 5:26) Ti bassit a kita ti nainggayyeman a kompetision ti mangparayray iti interes ken ragsak ti ay-ayam, ti nalabes nga espiritu ti kompetision ti mangrubrob iti ibubusor​—ken mangikkat iti ragsak ti panagay-ayam.

Malagip ni Jon, maysa a dati a managay-ayam iti football iti high school: “Adda idi coach-mi a talaga a panatiko; kanayon nga agriaw ken mangbugkaw kadakami . . . agamákak idi nga agensayo. . . . Iti panagriknak kasla addaak iti kampo konsentrasion.” Nupay saan nga abusado amin a coach, adu ti mangipaganetget unay iti panangabak. Inkonklusion ti maysa a mannurat: “Adu nga atleta . . . ti makagteng iti kasasaad a ti rag-o iti pannakisalip ti lapunosen ti di maibaklay a rigat ti panagballigi.” Aniat’ mabalin nga ibungana?

Inreport ti Science News iti mangipalgak a survey a kadagiti managay-ayam iti football ken basketball iti kolehio, “12 porsiento ti nangireport kadagiti parikut iti agarup dua iti lima a paset: sikolohikal a kinatarumpingay, ut-ot ti bagi, rigat a mangliklik iti droga ken arak, mental ken pisikal a panangabuso, ken nakapuy a panagadal.” Karaman iti isu met la a report, kuna ti libro nga On the Mark: “Gistay umanamong ti amin a makipaspaset iti organisado nga athletics a ti panangabuso iti droga isut’ kangrunaan a parikut iti amin a kita ti sports.”

Dagiti Moral a Kompromiso

Ti pannakapilit a mangabak ti pakaigapuan met nga ikompromiso ti agtutubo a managay-ayam dagiti umiso a pagalagadan iti kinanainkalintegan ken kinamapagpiaran. Kuna ti libro a Your Child in Sports: “Iti moderno a lubong ti sports, saan la nasayaat ti mangabak; daytat’ kakaisuna a banag a maawat. Saan la dakes ti maabak, di maawat dayta.”

Sabali pay a nakalkaldaang a kinapudno: Masansan a dagiti coach ikabilda dagiti managay-ayam iti sidong ti kasta unay a panangpilit a mangdangran kadagiti kalabanda. Imbaga ti maysa nga artikulo iti Psychology Today: “Tapno agbalinka a nalaing iti sports, masapul nga agbalinka a dakes. Wenno kastat’ patien ti adu nga atleta, coach ken agrayo iti sports.” Iladawan ti maysa a propesional a managay-ayam iti football ti normal a personalidadna kas “natanang, nakonsiderasion ken mannakigayyem.” Ngem no iti pagay-ayaman, kaslattay Jekyll-ken-Hyde ti kinataonan. Iti panangiladawanna iti personalidadna iti pagay-ayaman, kunana: “Nauyong ken nagdakesak. . . . Nakarot’ kinadamkak. Naan-anay nga awan panagraemko iti lalaki a kidagek.” Masansan nga iparegta dagiti coach ti kasta a disposision.

Iparegta ti Biblia kadagiti Kristiano: “Kawesanyo ti bagbagiyo kadagiti nadungngo a panagayat ti pannakipagrikna, kinamanangngaasi, kinapakumbaba ti panagpampanunot, kinaalumamay, ken mabayag a panagitured.” (Colosas 3:12) Maparang-ayyo kadi dagita a kualidad no inaldaw a maibaga kadakayo a saktan, danogen, ken baldaduenyo dagiti kabusoryo? Aminen ti 16 ti tawenna a ni Robert: “Nagay-ayamakon iti organisado nga sports. Dimo ikankano no asinot’ masaktam la ketdi no mangabakka.” Ita ta bautisadon a Kristiano, nagbaliwen dagiti panangmatmatna. Kunana: “Diakto pulos nga aramidenen dayta.”

Panangsanay iti Bagi Wenno Panangdangran iti Bagi?

Saan a mailaksid, nupay kasta, dagiti peggad iti bagi. Agpayso nga addada latta peggad uray pay pagraragsakan laeng a panagay-ayam a kadua dagiti gagayyem. Ngem lallalo nga umadu dagiti peggad no maisuro dagiti managay-ayam nga ikagumaanda ti agay-ayam a kas iti kinasigo dagiti propesional.

Kuna ti libro a Your Child in Sports: “Mabalin a madangran dagiti propesional a managay-ayam. Ngem nakalalaingda, nasalun-at, nataengan nga adulto a situtulok a mangirisgo iti pannakadangran ket nangina ti pannakatangdanda a mangaramid kadagitoy a risgo. Masansan a makagun-odda pay iti kasayaatan, kalalaingan a kita ti pannakaensayo, kasayaatan nga alikamen, ken nasinged unay a panangtaripato dagiti manangaywan iti salun-at. . . . Di matagiragsak dagiti ubbing idiay eskuelaan dagita a bentaha.” Nabalakadan dagiti Kristiano nga ‘iparangda ti bagbagida a maysa a sakripisio a sibibiag, nasantuan, makaay-ayo iti Dios.’ (Roma 12:1) Di aya rumbeng nga utobenyo a naimbag no ipasidongyo ti bagiyo iti di kasapulan wenno di nainkalintegan a risgo?

Dadduma a Banag a Pagpampanunotan

Uray no kasla bassit dagiti risgo ti salun-at, makaibus latta iti panawen ti organisado a sports. Saan laeng a mabalin a mangkissay iti sosial a biagyo dagiti sesion ti panagensayo no di pay ket alaenda ti adu a tiempoyo a maituding koma agpaay iti panagadal ken panagaramid iti homework. Inreport ti Science News a pasaray “medio nababbaba ti grado” dagiti atleta iti kolehio ngem iti dadduma nga estudiante a makiramraman kadagiti extracurricular nga aktibidad. Napatpateg pay, mabalin a masarakanyo a ti pannakipaset iti team ti mamagbalin a narigat a gun-oden ti awagan ti Biblia a “dagiti napatpateg a bambanag”​—dagiti naespirituan nga interes. (Filipos 1:10) Imtuodenyo ti bagiyo, ‘Ti kadi pannakipaset iti team kalikagumanna ti pananglanganko kadagiti Nakristianuan a gimong, wenno limitaranna ti pannakipasetko iti trabaho a panangasaba?’

Tingitingenyo met a naimbag dagiti posible a resulta ti panangbusbos iti adu nga oras a kadua dagiti agtutubo ken adulto a dida patien ti panangmatmatyo iti nasayaat a kababalin, nadalus a panagsao, wenno kompetision. Ngamin, kunaen ti Biblia a “dagiti dakes a pannakitimpuyog dadaelenda dagiti makagunggona nga ug-ugali.” (1 Corinto 15:33) Usigenyo, kas pagarigan, ti artikulo iti Op-Ed a panid ti The New York Times: “Ti locker room . . . ti lugar a pagsasaritaan dagiti lallaki ti bagi ti babbai iti naalas a seksual a termino, a sadiay pagpannakkelda ti ‘pannaka-score-da’ ken pagaangawanda ti panangkabilda iti babbai.” Saan ngata a maapektaran ti espiritualidadyo no pilienyo ti aggian iti kasta nga aglawlaw?​—Idiligyo ti Santiago 3:18.

Panangaramid iti Nainsiriban a Desision

Pangpanggepenyo kadi ti makipaset iti maysa nga sports team? No kasta, nalabit a ti nailawlawag isut’ tumulongto kadakayo a mangutob iti ibunga ti panangaramid iti dayta. Usigenyo ti konsiensia dagiti dadduma no mangaramidkayo iti pangngeddeng. (1 Corinto 10:24, 29, 32) Siempre, awan ti maaramid a detaliado ken nainget a pagannurotan, tangay sabasabali ti kasasaad iti intero a lubong. Iti dadduma a lugar, mabalin a maikalikagum pay kadagiti estudiante a makipasetda iti sports. Ngem no agduaduakayo, makisaritakayo kadagiti nagannakyo wenno iti maysa a mataengan a Kristiano.

Adu nga agtutubo a Kristiano ti nangaramid iti nainget a desision a di agay-ayam kadagiti team sports. Adda rigrigat daytoy aglalo no maysakayo nga atleta ken talaga a pagay-ayatyo ti sports! Ti panangpilit dagiti mannursuro, coach, ken nagannak ti mangdegdeg iti pannakaupay. Aminen ni agtutubo a Jimmy: “Makigubgubalak iti bagik iti diak panagay-ayam. Nalaing nga atleta ti di manamati nga amak idi adda pay laeng iti high school. No dadduma, marigatanak iti diak pannakipaset iti maysa a team.” Nupay kasta, dakkel ti maitulong ti panangandingay ti manamati a nagannak ken nataengan a Kristiano iti kongregasion tapno makapagtalinaedkayo iti desisionyo. Kuna ni Jimmy: “Agyamanak ken ni nanangko. No dadduma, maup-upayak gapu iti pannakapilitko nga agay-ayam iti sports. Ngem kanayon nga adda sadiay tapno palagipannak maipapan kadagiti pudpudno a kalatko iti biag.”

Mabalin a ti team sports isurona dagiti managay-ayam a makitunos ken mangrisut kadagiti parikut. Ngem adda umdas a gundaway a mangsursuro kadagita a banag babaen ti pannakipagtrabaho iti Nakristianuan a kongregasion. (Idiligyo ti Efeso 4:16.) Mabalin met a pagraragsakan ti team sports, ngem di kasapulan a makipasetkayo iti maysa a team tapno tagiragsakenyo ida. Dadduma nga sports ti matagiragsak a kadua dagiti Nakristianuan a gagayyem iti likudan ti balay wenno iti lokal a parke. Mabalin a ti panagpasiar ti pamilia ti mangipaay iti kanayonan a gundaway tapno makagunggona ti panagay-ayam. “Nasaysayaat nga amang ti makiay-ayam iti dadduma a kameng ti kongregasion,” kuna ti 16 ti tawenna a ni Greg. “Maaramid la dayta a pagraragsakan, ket kaduam pay dagiti gagayyemmo!”

Agpayso a ti panagay-ayam iti likudan ti balay nalabit saanto a pulos a mangted iti gagar a kas iti kaadda iti mangabak a team. Ngem dikay liplipatan nga uray iti sidong ti kasayaatan a kasasaad, “ti panagsanay iti bagi bassit [laeng] ti maigunggonana; ngem ti nadiosan a debosion makagunggona iti isuamin a banag.” (1 Timoteo 4:8) Patanorenyo ti nadiosan a debosion, ket sigurado nga agbalinkayto a nangabak iti imatang ti Dios!

[Footnote]

[Blurb iti panid 22]

“Adda idi coach-mi a talaga a panatiko; kanayon nga agriaw ken mangbugkaw kadakami . . . agamákak idi nga agensayo”

[Ladawan iti panid 23]

Masansan unay nga ipaganetget dagiti coach ti panangabak​—uray pay no kaipapananna ti panangdangran iti sabsabali