Inton ti Intero a Daga Agbalinen a Pagkamangan
KAYATYO kadi a makita ti kapepeggadan a parsua iti lubong? Ngarud kumitakayo iti sarming! Wen, datayo a tattao, ti kararanggasan a mangdangran iti padana a parsua ditoy daga! Sisasaknap pay ketdi nga agpipinnataytayo.
Tapno agbalin a natalged dagiti atap a biag ditoy daga, uray pay kadagiti zoo—nangnangruna no agbalinda a maudi a pagkamangan—ti gubat, ti saplit ti sangatauan, masapul a mapukaw. Adda laeng 91 kadagiti 12,000 nga adda kadagiti zoo iti Berlin a nakalasat iti Gubat Sangalubongan II. Adu a sabsabali pay a zoo ti nagsagaba iti kasta met laeng. Iti kallabes a gubat idiay Balkan, dagiti natutured a kameng ti zoo imbakuitda ti adu nga animal tapno natalgedda; ngem napapatay ti ginasut a sabsabali, agraman ti ugsa, dadakkel a pusa, oso, ken lobo. Kadagiti kabakiran iti Cambodia, sigun kadagiti opisial a naadaw iti diario a The Australian, nabiit pay a ginagara ti Khmer Rouge a pinapatay ti adu a manmanon nga animal. Apay? Tapno isukatda iti armas dagiti lalatda ken dadduma pay a produkto a nagtaud iti animal!
Ti panangdadael iti ekolohia, kas iti napasamak iti naiputputong a Puro ti Peron, iti abagatan a laud ti Darwin, Australia, ti sabali pay a kinadakes a masapul a parmeken tapno natalged dagiti animal—iti uneg wenno iti ruar dagiti zoo. Mamindua iti tallo a tawen, mapuoran dagiti pagum-umokan ti pelicano kadagitoy a puro, nga awan ti sabali a rason no di ti panangpapatay, iti karurungsotan a pamay-an, kadagiti rinibu a di pay makatayab nga urbon.
Nupay kasta, kadagiti kallabes a dekada, ti kadadakkelan a nakapukawan dagiti kita ti biag ket saan a gapu iti dakes a panggep; dayta ti epekto ti umad-adu a tattao a makasapul unay iti pagnaedan ken daga a mulaan. Gapu itoy a kanayon a pannakaraut dagiti pagnaedan ti animal ken ti kakuykuyogna a polusion, namakdaar ti The World Zoo Conservation Strategy: “Nalidem ti namnama iti intero a sistema ti nakaparsuaan ditoy daga para iti maika-21 a siglo. Awan ti mangipamatmat nga asidegen a sumardeng ti mapaspasamak a pannakadadael iti dandani amin a paset ti lubong.”
Gapu iti kumarkaro a pannakaseknan maipapan iti masakbayan ti daga, kasla nagsayaat nga arapaap ti kaaddanto ti tiempo a ti intero a planeta agbalinto a pagkamangan. Ngem, natibker ti nakaibatayan dayta a namnama, saan a naibatay kadagiti akikid panagpampanunotda a tattao—nga iti 50 a tawen laeng a napalabas, sigun iti maysa a mannurat iti siensia, awan ideyada maipapan iti pannakadadael ti agdama nga ekolohia—no di ket iti daydiay nakasirmata iti dayta, ni Jehova a Dios. Nasurok a sangapulo ket siam a gasut a tawenen ti napalabas, impadtona a ti sangatauan, iti tiempotayo, masukalandanto a talaga a ‘daddadaelenda ti daga.’ (Apocalipsis 11:18) Gapu ta naipadto dayta idi bassit pay ti populasion ti daga, mabalin a kasla arapaap dayta a padto kadagiti adu nga agbibiag idi, ngem anian nga apaghusto dayta!
Kasla di nakapapati a mapaspasamak daytoy a panangdadael iti tiempo a dandani kabaelanen ti siensia ken teknolohia ti agaramid iti milagro: dagiti microtransmitter ken satellite kankanayon a masiputanda dagiti agpegpeggad a kita ti biag, marukod ti pannakadadael ti matutudo a kabakiran por metro kuadrado babaen kadagiti satellite manipud iti law-ang, ken marukod ti pannakamulit ti angin iti saggabassit. Ngem, manmano la a kabaelan ti tao a tamingen dagitoy a nagadu nga impormasion. Nalabit ti tao ket kas iti tsuper iti nadiskaril a tren. Addaan iti moderno nga alikamen a de koriente a mangibaga kenkuana no ania ti mapaspasamak, ngem saanna a mapasardeng ti tren!
Apay a Saan a Naibanag Dagiti Panangikagumaan?
Panunotenyo nga iti maysa a dakkel a paktoria, ti natangsit, awan prinsipiona a manager nangngegna ti makinkukua a nagkuna a saanto a maital-o iti saadna no di ket maikkat iti sumagmamano laengen a bulan. Gapu ta makarurod ken nasakit ti nakemna, agulbod, agpasuksok, ken agaramid iti amin a kita ti kinadakes tapno adu a trabahador ti mangriribuk. Dadaelenda dagiti makina, pakapuyenda ti produksion, ken pagbalinenda nga addaan depekto dagiti produkto—ngem sisisikap nga aramidenda ti kasta tapno saanda a mapabasol. Kabayatanna, dagiti napudno nga empleado, gapu ta ammoda ti mapaspasamak, padasenda ti agtarimaan; ngem no ad-adda a padasenda, kumarkaro met dagiti epektona.
Ti nakillo a “manager” ti lubong inggakatna ti kasta met laeng a maibusor iti sangatauan ken iti daga. Ngem iti kastoy a kasasaad masapul a ditay agbalin nga “ignorante kadagiti panggepna,” ta ibutaktak ti Biblia ken ipalgakna ti marurod nga espiritu a parsua—ni Satanas a Diablo—maysa nga anghel a nangar-arapaap a maitan-ok ken tinarigagayanna ti maidaydayaw. (2 Corinto 2:11; 4:4) Pinapanaw ti Dios iti nailangitan a pamiliana ket sinentensiaanna iti pannakagudas.—Genesis 3:15; Roma 16:20.
Kas iti nakillo a manager ti paktoria, daytoy nga “ama ti kinaulbod” mangusar met iti adu a dakes a pamay-an a mangidas-al iti pungtotna. Kagurgurana ni Jehova a Dios ket kayatna a dadaelen dagiti pinarsuana. (Juan 8:44) Ti kapigsaan nga alikamen ni Satanas ket ti naulbod a propaganda, kinaagum, materialismo, ken dagiti makadangran a relihioso a sursuro. Babaen kadagitoy ‘inallilawna ti intero a mapagnaedan a daga’ ken pinagbalinna ti tao—ti natudingan a mangaywan iti daga—a karurungsotan a manangdadaelna, a kayariganna, ad-adalan ni nagkauna a Nimrod, “maysa a mannakabalin a mangnganup a maibusor ken Jehova.”—Apocalipsis 12:9, 12; Genesis 1:28; 10:9.
Ti Kakaisuna nga Agpayso a Namnama Para iti Naindagaan a Pagkamangan
Nupay kasta, ti panagballigi kadagiti puersa a patauden ti tao ken ti nabilbileg ngem tao a pakaigapuan ti pannakaungaw ket posible. Ti mannakabalin a Namarsua iti amin a nabiag a bambanag kabaelannatayo nga aonen manipud itoy nakaam-amak nga alikuno, ket daytoy ti inkarina nga aramiden babaen iti nailangitan a gobiernona. Inkarina a pukawen dagidiay a manangdadael a mangdaddadael iti daga. Ikarkararagtayo daytoy no kunatayo: “Umay koma ti pagariam. Maaramid koma ti pagayatam kas sadi langit kasta met ditoy daga.”—Mateo 6:9, 10, King James Version; Apocalipsis 11:18.
Nadlawyo kadi a ti iyaay ti Pagarian nainaig iti pagayatan ti Dios a maaramid koma ditoy daga? Ti rason ket ti Pagarian ti Dios isut’ gobierno ti Dios nga agturay iti daga. Ket tangay maysa a pagarian, adda arina—ni Jesu-Kristo, ti “Ari dagiti ar-ari ken Apo dagiti ap-appo.” (Apocalipsis 19:16) Addaan met kadagiti iturayan. Kinapudnona, kinuna ni Jesus: “Naragsak dagiti naalumamay ti kaririknada, yantangay tawidendanto ti daga.” (Mateo 5:5) Wen, dagitoy a naemma isudanto ti iturayanna ditoy daga, ket babaen iti tulong ti Pagarian ti Dios, siaayatto nga aywananda ti tawidda, a pagbalinenda dayta a nabnabiag a paraiso a napno kadagiti nabiag a bambanag. Makapainteres a kunaen ti Strategy: “Maipasigurado laeng ti masakbayan ti tao ken ti nakaparsuaan no ti intero a sangatauan makapagbiag a buyogen ti baro a pannakitunos iti nakaparsuaan.”
Ti historia ken ti imperpekto a kababalin ti tao ipamatmatna nga imposible nga agbiag ti “intero a sangatauan” itatta a buyogen ti “baro a pannakitunos” iti nakaparsuaan, ta binaybay-anda ni Jehova. Kinapudnona, maysa a gapu iti panangpalubos ti Dios nga agtultuloy daytoy a lubong iti naunday a tiempo ket tapno paneknekan ti kinaawan mamaay ti panangituray ti tao iti bagina. Ngem iti mabiiten, dagidiay agtarigagay iti panangituray ni Kristo tagiragsakendanto ti naan-anay a talna. Patalgedan ti Isaias 11:9 daytoy, ket ipatuldona met ti rason no apay a dagitoy laeng ti makapagbiagto a buyogen iti “baro a pannakitunos” iti nakaparsuaan: “Didanto mangranggas wenno mangdadael iti amin a bantayko a nasantuan; ta ti daga mapnonto iti pannakaammo ken ni Jehova, a kas la kadagiti dandanum saknapanda ti baybay.” Wen, ti sekreto isu ti nadibinuan nga edukasion. Ket saan kadi a nainkalintegan dayta, ta asino pay no di ti Autor ti nakaparsuaan ti addaan iti kasta a sirib?
Dagidiay ngay agtultuloy a di mangikankano ken Jehova? “Ngem dagiti nadangkes magudasdanto ditoy daga,” kuna ti Proverbio 2:22. Wen, ti panangbusorda wenno dida panangikankano ti pakatayandanto iti umad-asideg unayen a “dakkel a rigat”—ti pamay-an ti Dios a mangipaay iti kinahustisia kadagidiay siaagum nga agtultuloy a mangrarit ken mangdadael iti parsuana.—Apocalipsis 7:14; 11:18.
Kayatyo kadi ti makiraman iti programa a panangisubli iti daga iti napintas a kasasaadna? Ngarud pangngaasiyo ta ammuenyo no ania ti kalikaguman ti Dios kadakayo babaen iti panagadal iti Biblia. Dayta laeng ti addaan iti pannakabalin a mangitunos iti panagpampanunotyo iti panunot ti Namarsua. (2 Timoteo 3:16; Hebreo 4:12) Maysa pay, babaen ti panangyaplikaryo iti nasursuroyo, saankay laeng nga agbalin a nasaysayaat nga umili ita no di ket pampaneknekanyo met a talaga a dakayo ti kita ti tao a pangitalkanto ni Jehova iti napartak ti iyaadanina a “baro a daga.”—2 Pedro 3:13.
Maragsakanto dagiti mangipabpablaak itoy a magasin wenno ti kaasitgan a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova a tumulong kadakayo a maaddaan iti libre a panagadal iti Biblia iti pagtaenganyo wenno kanayonan a literatura a mangilawlawag kadagitoy a banag no kayatyo.