Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Kasano Ngayen No Busoren Dagiti Dadakkelko ti Pannakiasawak?

Panggep ni Lakesha ken ti nobiona nga agkasardan, ngem di umannugot ni nanangna. “Agtawenakton iti 19 daytoy a tawen,” kuna ni Lakesha, “ngem ipapilit ni nanang nga aguraykami pay agingga nga agtawenak iti 21.”

NO PANGPANGGEPEM ti makikallaysa, natural laeng a kayatmo a maragsakan dagiti dadakkelmo kenka. Talaga a makapaleddaang no di anamongan dagiti dadakkelmo ti napilim a pakiasawaan. Aniat’ rumbeng nga aramidem? Ipueram dagiti kayatda, ken ituloymo latta dagiti planom a makikallaysa?a

Mabalin a makaawis daytoy no mayor de edadkan a makiasawa a din kasapulan ti iyaannugot dagiti nagannak. Nupay kasta, awan ti ikeddeng ti Biblia nga edad iti panangipakita ti pammadayaw ken panagraem iti dadakkel ti maysa. (Proverbio 1:8) Ket no ipueram ti rikriknada, makaaramidkanto iti napaut a pannakadangran ti relasionmo kadakuada. Kanayonanna, adda met posibilidad​—nalabit​—nga adda nainkalintegan a rason dagiti dadakkelmo a bumusor iti pannakiasawam.

Kasano Kaubing ti Ubing Pay Unay?

Kas pagarigan, ibagbaga kadi dagiti dadakkelmo nga ubingka pay unay a makiasawa? Bueno, awan ti ikeddeng ti Biblia a kalalainganna nga edad iti pannakiasawa. Ngem talaga nga isingasingna a sakbay a makiasawa, masapul a ti maysa ket addan “iti labes ti kinalasbang ti kina-agtutubo”​—ti tawtawen kalpasan ti pubertad a narasuk unay dagiti seksual a tarigagay. (1 Corinto 7:36) Apay? Agsipud ta dagita nga agtutubo ket mangrugrugi pay laeng ti irarang-ay ti emosional a kinamataenganda, panagteppel, ken dagiti naespirituan a kalidad a kasapulan tapno mataming a sibaballigi ti biag a naasawaan.​—Idiligmo iti 1 Corinto 13:11; Galacia 5:22, 23.

Idi inkeddeng ti agedad 20 a ni Dale ti mangasawa, nadismaya idi bimmusor dagiti dadakkelna. “Imbagada nga ubingak pay unay ken kurang pay ti kapadasak,” kunana. “Ti panagriknak ket nakasaganakamin ken makasursurokamto latta, ngem kayat dagiti dadakkelko ti makasigurado a saanak nga agdesdesision gapu laeng iti emosionko. Nagadu ti inyimtuodda kaniak. Nakasaganaak kadin a mangtaming iti inaldaw a desision, iti pinansial, iti kinapudno ti panangipaay iti maysa a pamilia iti material, emosional, ken naespirituan a wagas? Nakasaganaak kadin nga agbalin nga ama? Agpayso kadin a nasursurok no kasano ti makikomunikar? Agpayso kadi a natarusak met laengen dagiti kasapulan ni baketko? Patienda a rumbeng nga am-ammuek a naimbag ti bagik kas maysa nga adulto sakbay a rugiak a taripatuen ti sabali pay nga adulto.

“Nupay agragutkami, intantanmi ti panagasawami tapno maaddaankami iti panawen nga agmataengan. Idi nagkallaysakami met laengen, simrekkami iti relasion nga addaan iti nasaysayaat a pundasion ken kalidad a pangsuporta iti panagasawami.”

No ti Agduma a Relihion ti Pakaseknan

Idi nagayat ni Terri iti lalaki a dina kapammatian, naki-date a sililimed. Kalpasan nga impakaammona dagiti planoda nga agkallaysa, nariribukan ni Terri a nakaammo a busoren gayam ni nanangna ti pannakiasawana. “Diak kayat a kastoy ti panagrikna ni nanangko kaniak,” insennaay ni Terri. “Kayatko nga agtalinaed ti relasionmi nga agina.”

Ngem asino a talaga ti mangdaddadael iti relasionda? Naestrikto kadi wenno di nainkalintegan ti nanang ni Terri? Saan, iruprupirna laeng ti balakad ti Biblia kadagiti Kristiano a makiasawada “isuna laeng ta iti Apo.” (1 Corinto 7:39) Kinapudnona, ibilbilin ti Biblia: “Dikay agbalin a di agkaasmang a naisangol kadagiti di manamati.” (2 Corinto 6:14, 15) Apay a kasta?

Ti maysa ngamin a rason ket, ti panagtunos ti relihion nakapatpateg iti naragsak ken naballigi a panagasawa. Kuna dagiti eksperto a dagiti rigat ken tension a kadawyan iti panagasawa ti di agkapammatian masansan nga agtun-oy iti diborsio. Ngem ti napatpateg pay ket ti posibilidad a mapilitan ti maysa nga ikompromiso dagiti narelihiosuan a patpatienna​—wenno baybay-anna idan a mamimpinsan. Uray no ti di manamati nga asawa dina biangan ti pammatim, agbiagkanto latta a sisasanaang tangay dimo mairanud kenkuana dagiti patpatiem unay. Daytoy kadi ti pormula ti naragsak a panagasawa?

Kasapulan ngarud a mangaramid idi ni Terri iti nainget a desision. “Ay-ayatek ni Jehova a Dios,” kinuna ni Terri, “ngem diak kayat a mapukaw ti nobiok.” Saan met ngarud a mabalin a paggiddanem ida. Saanmo a mabalin nga ikompromiso dagiti pagalagadan ti Dios ket kaskasdi a matagiragsak ti anamong ken bendisionna.

Ngem nalabit busoren dagiti dadakkelmo ti pannakiasawam iti padam a Kristiano. Posible kadi ti agbalin a di agkaasmang a naisangol iti kapammatian? Wen, no saan nga agpada dagiti naespirituan a kalat wenno debosionyo iti Dios. No kasta ti kasasaad wenno dayta a tao ket saan a “naimbag ti damagna” kadagiti kakabsat iti kongregasionna, mabalin nga adda kalintegan dagiti dadakkelmo a maseknan iti pannakiasawam iti dayta a tao.​—Aramid 16:2.

Dagiti Ngay Nagdumaan iti Puli Wenno Kultura?

Di immannugot dagiti dadakkel ni Lynn gapu iti naiduma a rason: Kayatna ti makiasawa iti lalaki a dina kapuli. Aniat’ isursuro ti Biblia iti daytoy a banag? Ibagana kadatayo a ti “Dios saan a mangidumduma,” ken “inaramidna ti tunggal nasion dagiti tattao manipud iti maysa [a tao].” (Aramid 10:34, 35; 17:26) Adda maymaysa a nagtaudan dagiti tattao ken agpapadada iti imatang ti Dios.

Nupay kasta, idinto ta amin a pagassawaan ket agsagaba iti “rigat iti lasagda,” mabalin a mapasaran dagiti pagassawaaan a nagduma ti pulida ti dadduma pay a karit. (1 Corinto 7:28) Apay? Agsipud ta adu a tattao ita iti daytoy napnuan gura a lubong ti di mangawat iti panangmatmat ti Dios maipapan iti puli. Nupay umad-adu dagiti makiasawa iti dida kapuli iti sumagmamano a lugar idiay Laud, adda pay la luglugar a mapasaran dagiti agassawa a nagduma ti pulida ti nakaro a panangidumduma. Mabalin ngarud a pagamkan dagiti dadakkelmo a saanka a nakabalan a mangdaer kadagita a rigat.

“Impagarup dagiti dadakkelko a marigatankaminto,” inadmitir ni Lynn. Sisisirib nga impakita ni Lynn ti panagraemna iti rikriknada ket di nagdardaras a nakiasawa. Bayat a napaliiw dagiti dadakkelna ti kinamataengan ni Lynn ken naam-ammodan a naimbag ti lalaki nga ay-ayatenna, in-inut a nangrugin a nagtalekda a matamingnanto dagiti rigat daytoy a panagasawa. Kuna ni Lynn: “Apaman a nariknada nga agpayso a naragsakkamto a dua, naragsakanda met para kadakami.”

Ngem no dadduma, ti isyu ket saan a maipapan iti puli no di ket iti kultura. Mabalin a maseknan dagiti dadakkelmo nga inton agangay, mabigbigmonto a narigat a tagiragsaken ti makikabbalay iti tao a ti estilo ti panagbiagna, namnamaenna, ken pilina a taraon, musika, ken paglinglingayan ket naiduma unay kenka. Iti aniaman a kasasaad, makaiyeg iti dadakkel a parikut ti pannakiasawa iti tao a naiduma ti puli wenno kulturana. Nakasaganaka kadin nga agpayso a mangtaming kadagitoy?

No Kasla Di-Nainkalintegan ti Ibubusor ti Nagannak

Ngem kasanon no mariknam a naan-anay a di nainkalintegan dagiti dadakkelmo iti ibubusorda? Kuna ti maysa a balasang nga agnagan Faith maipapan ken ni nanangna: “Namin-adun a nakidiborsio ni Nanang. Kunana a talaga a naladawton inton maam-ammom a naimbag ti nakiasawaam. Kombinsido a saanakto a naragsak a makiasawa.” Masansan a saan a nasin-aw ti panangmatmat dagiti napaay ti pannakiasawada a nagannak iti pannakiasawa ti anakda. Iti dadduma a kasasaad, adda mapagduaduaan a motibo dagiti nagannak a mangbusor iti panagasawa ti anakda, a kas iti tarigagay a taginayonenda ti panangkontrol iti biag ti anakda.

No di ipangag dagiti dadakkelmo ti panangikalintegam, aniat’ aramidem? Kadagiti Saksi ni Jehova, mabalin ti agpatulong kadagiti panglakayen iti kongregasion iti panangrisut kadagiti parikut iti pamilia. Nupay awan dasdasiganda, matulonganda dagiti kameng ti pamilia a pagsasaritaan dagiti bambanag iti kalmado, natalna, ken makagunggona a wagas.​—Santiago 3:18.

Panangsapul iti Talna

Siempre, adu pay ti dadduma a rason a mabalin a mangrubrob iti ibubusor dagiti dadakkelmo iti pannakiasawam, kas kadagiti parikut iti pinansial wenno ti personalidad ti agbalinto nga asawam. Ket iti panawen ti AIDS ken dagiti dadduma a sakit nga iyakar ti sekso, mabalin a nainkalintegan laeng a dagiti dadakkelmo maseknanda iti salun-atmo no ti pangpanggepem nga asawaen wenno pakiasawaan ket imoral idi ti panagbiagna sakbay a nagbalin a Kristiano.b

No makipagnanaedka pay laeng iti balay dagiti dadakkelmo, obligadoka a mangbigbig iti autoridadda kenka. (Colosas 3:20) Ngem uray pay no sikat’ mangbibiagen iti bagim ken nataengankan a mangaramid iti bukodmo a desision, dika agdarasudos a mangilaksid kadagiti pakaseknan dagiti dadakkelmo. Sidadaanka koma a dumngeg. (Proverbio 23:22) Siaannad a tingitingem dagiti posible nga ibunga ti pannakiasawa.​—Idiligmo iti Lucas 14:28.

Kalpasan ti panangaramid iti kasta, mabalin nga ikeddengmonto a kayatmo latta ti makiasawa. Natural nga ibaklaymonto ti amin a responsabilidad iti kasta a desision. (Galacia 6:5) No inaramidmon ti amin a panagregget a mangusig iti panangmatmat dagiti dadakkelmo, nalabit magutugotdanto a mangsuporta iti desisionmo, nupay medio agalikakada. Ngem no itultuloyda ti ibubusorda, saan koma a sakiten ta nakemmo wenno dika koma agung-unget. Laglagipem: Ay-ayatendaka dagiti dadakkelmo ken maseknanda iti manayon a kinaragsakmo. Ikagumaam ti makikappia kadakuada. Bayat nga agballiginto ti pannakiasawam, nalabit saandanto unayen a bumusor.

Iti kasumbangirna, no agpayso nga amirisem amin nga ibaga dagiti dadakkelmo ken usigem ti mismo a bagim ken ti tao a kayatmo unay a pakikallaysaan, dika masdaaw no dumtengkanto iti makaklaat a konklusion a husto gayam dagiti dadakkelmo.

[Dagiti Footnote]

[Ladawan iti panid 21]

Mabalin a patien dagiti dadakkelmo nga ubingka pay unay tapno makiasawa