Agpannurayka iti Ngato, Saan nga iti Baba, Agpaay Kadagiti Sungbat
ISURO ti ebolusion a ti agsasaruno a panagbalbaliw ti in-inut a nangbukel kadatayo a nagbalin a nangatngato a porma ti animal. Iti kasumbangirna, kuna ti Biblia a nangrugitayo a perpekto, a kaladladawan ti Dios, ngem di nagbayag kalpasanna, nairugi ti kinaimperpekto ket nangrugin ti napaut a panagpababa ti sangatauan.
Insagmak da Adan ken Eva, dagiti immuna a nagannaktayo, ti bagbagida iti daytoy a kasasaad idi tinarigagayanda ti moral a panagwaywayas ket sinugatanda ti konsiensiada babaen iti sipapakinakem a panagsalungasingda iti Dios. Inggagarada a dinungpar, a kasla nakalugan, ti mangsalaknib a bangen a linteg ti Dios ket natnagda iti ayantayo ita, agsagsagaba iti sakit, panaglakay, ken ipapatay, malaksid pay ti panangidumduma iti puli, guranggura gapu iti relihion, ken dagiti nakaam-amak a gubat.—Genesis 2:17; 3:6, 7.
Gene Dagiti Animal Wenno Adda Pakapilawanna a Gene?
Siempre, saan nga ilawlawag ti Biblia iti nasientipikuan a lenguahe no ania ti napasamak iti perpekto a bagi da Adan ken Eva idi nagbasolda. Ti Biblia ket saan a libro ti siensia, no kasano a ti manual ti makinkukua iti lugan ket saan a libro iti automotive engineering. Ngem kas iti manual ti makinkukua, umiso ti Biblia; saan a sarsarita.
Idi dinungpar da Adan ken Eva ti mangsalaknib a bangen a linteg ti Dios, nadadael ti bagida. Kalpasanna, nangrugin ti nabannayat a panagpababada nga agturong ken patay. Babaen kadagiti linteg ti tinnawidan, tinawid dagiti annakda, ti natauan a pamilia, ti kinaimperpekto. Isu a matayda met.—Job 14:4; Salmo 51:5; Roma 5:12.
Nakalkaldaang ta, ti tawidtayo ramanenna ti pagannayasan nga agbasol, a maiparangarang kas kinaagum ken imoralidad. Ti sekso, siempre, adda umno a lugarna. Binilin ti Dios dagiti immuna a pagassawaan: “Agbungakayo, ket agadukayo, ket punuenyo ti daga.” (Genesis 1:28) Ket kas naayat a Namarsua, inaramidna a pagragsakan ti agassawa ti panangtungpal iti dayta a bilin. (Proverbio 5:18) Ngem ti kinaimperpekto ti tao nagtungpal iti panangabuso iti sekso. Kinapudnona, ti kinaimperpekto apektaranna ti tunggal kasasaad ti panagbiagtayo, agraman ti panagandar ti panunot ken ti bagitayo, kas pagaammotay amin.
Ngem saan nga inikkat ti kinaimperpekto ti pannakailasintayo iti naimbag ken dakes. No pudno a kayattayo, maiturongtayo ti “manibela” ket maliklikantayo dagiti pakatnagan iti biag babaen ti pananglaban iti pagannayasan nga agbasol. Siempre, awan ti imperpekto a tao a makaparmek a naan-anay iti basol, ket siaasi nga usigen ti Dios daytoy.—Salmo 103:14; Roma 7:21-23.
No Apay a Ditay Kayat ti Matay
Ilawlawag met ti Biblia ti sabali a pakariruan a saan a mailawlawag a siuumiso ti ebolusion: ti normal a di itutulok ti tao a mangawat iti ipapatay, uray pay no kasla gagangay ken di maliklikan ti ipapatay.
Kas ipalgak ti Biblia, ti ipapatay ket maigapu iti basol, gapu iti panagsukir iti Dios. No koma nagtalinaed a natulnog ti immuna a nagannak kadatayo, nagbiagda koma nga agnanayon, agraman dagiti annakda. Kayariganna, nga imprograma ti Dios iti isip ti tao ti tarigagay nga agbiag nga agnanayon. “Isu insaadna ti kinaagnanayon iti puso dagiti tattao,” kuna ti Eclesiastes 3:11, sigun iti New International Version. Ngarud, ti pannakakondenarda iti ipapatay, imbungana ti di pannakaitunos ti tarigagay dagiti tao, ti manayon a di panagtunos.
Tapno maitunos daytoy agsupadi a tarigagay ken mapagtalna ti kadawyan a panagtarigagay nga agtultuloy nga agbiag, pinataud dagiti tao ti amin a kita ti pammati, manipud iti doktrina a di ipapatay ti kararua agingga iti reinkarnasion. Usisaen dagiti sientipiko ti misterio ti panaglakay ta kayatda met a lapdan ti ipapatay wenno uray iwaksi dayta. Dagiti ateista nga ebolusionista iyaleng-alengda ti tarigagay nga agbiag nga agnanayon kas pangsikapan iti ebolusion, wenno pangallilaw, gapu ta maisupadi iti kapanunotanda a dagiti tao ket nangatngato laeng nga animal. Iti kasumbangirna, ti sasao ti Biblia a ti ipapatay ket kabusor ti maitunos iti kadawyan a tarigagaytayo nga agbiag.—1 Corinto 15:26.
No kasta, dagiti kadi bagitayo mangipaay iti aniaman a pangripiripan a nairantatayo nga agbiag nga agnanayon? Ti sungbat ket wen! Ti laengen utek ti tao pagsiddaawennatayo kadagiti pammaneknek a naaramidtayo nga agbiag a napapaut ngem ti panagbiagtayo.
Naaramid nga Agbiag nga Agnanayon
Ti utek agdagsen iti 1.4 a kilo, ket buklen ti 10 bilion agingga iti 100 bilion a neuron, a makuna nga awan ti dua nga eksakto nga agpada. Tunggal neuron mabalinna ti makikomunikar iti agingga iti 200,000 a sabali pay a neuron, a mamagbalin a nakaad-adu ti bilang dagiti nagduduma a pagrikusan, wenno dalan, iti utek. Kasta met, “tunggal neuron [a mismo] ket moderno unay a computer,” kuna ti Scientific American.
Ti utek aduan iti chemical soup, a mangimpluensia iti panagtignay dagiti neuron. Ket narikrikut pay ti utek ngem ti kalaingan a computer. “Iti tunggal ulo,” kuna ni Tony Buzan ken Terence Dixon, “adda nakaam-amak a planta ti koriente, bassit, ngem episiente a paset ti bagi a ti kapasidadna kasla lumawa agingga iti awan inggana no ad-adu ti maammuantayo maipapan iti dayta.” Iti panangadawda ken Propesor Pyotr Anokhin, kunada: “Awan pay laeng ti nabiag a tao a makausar iti amin a kabaelan ti utekna. Daytoy ti makagapu a ditay awaten ti aniaman a mapagduaduaan a pattapatta iti limitasion ti utek ti tao. Daytat’ awan limitasionna.”
Dagitoy a nakaskasdaaw a kinapudno maisupadida unay iti teoria ti ebolusion. Apay a “mangpataud” ti ebolusion iti maysa a paset ti bagi a makabael nga agserbi iti minilion wenno uray pay binilion a [tawen a] panagbiag para kadagiti agindeg laeng iti kueba, wenno uray pay para kadagiti nangato unay ti adalna itatta? Pudno unay a ti laeng panagbiag nga agnanayon ti nainkalintegan a rason! Ngem ti ngay bagitayo?
Kuna ti libro a Repair and Renewal—Journey Through the Mind and Body: “Ti pamay-an ti panangtarimaan dagiti tulang, pennet, ken paset ti bagi iti bagbagida ket pudno a datdatlag. Ket no agtuken ken panunotentayo, mabigbigtayo ti di madmadlaw a panagbaliw ti kudil ken buok ken kuko—ken kasta met ti dadduma a paset ti bagi—a talaga a nakaskasdaaw: Agtultuloy dayta iti 24 oras iti inaldaw, linawas, literal a balbaliwannatayo, ti biokemikal a kasasaadna, iti mamin-adu a daras bayat ti panagbiagtayo.”
Iti maitutop a tiempo ti Dios, saanton a problema kenkuana ti panangitultuloy iti daytoy namilagruan a proseso ti panangpabaro iti bagina met laeng iti agnanayon. Ket, kamaudiananna, “ni patay mapukaw[to].” (1 Corinto 15:26) Ngem tapno pudno a naragsaktayo, saan laeng a ti biag nga agnanayon ti kasapulantayo. Kasapulantayo ti kappia—pannakikappia iti Dios ken iti padatayo a tao. Magun-odan laeng ti kasta a kappia no pudno nga agiinnayat dagiti tattao.
Maysa a Baro a Lubong a Naibasar iti Ayat
“Ti Dios ket ayat,” kuna ti 1 Juan 4:8. Nakabilbileg ti ayat—nangnangruna ti ayat ni Jehova a Dios—ta dayta ti kangrunaan a gapu a mainanamatayo ti agbiag nga agnanayon. “Ti Dios inayatna ti lubong iti kasta unay,” kuna ti Juan 3:16, “isu nga intedna ti bugbugtong nga Anakna, tapno tunggal maysa a mangalagad iti pammati kenkuana saan koma a madadael no di ket maaddaan iti agnanayon a biag.”
Agnanayon a biag! Anian a nakaskasdaaw a namnama! Ngem yantangay tinawidtayo ti basol, awan ti kalintegantayo nga agbiag. “Dagiti isupapak ti basol isu ti ipapatay,” kuna ti Biblia. (Roma 6:23) Ngem makaparagsak ta ti ayat ti nangtignay iti Anak ti Dios, ni Jesu-Kristo, a matay maigapu kadatayo. Insurat ni apostol Juan maipapan ken Jesus: “Dayta a maysa insukona ti kararuana maipaay kadatayo.” (1 Juan 3:16) Wen, intedna ti perpekto a natauan a biagna kas “subbot a kasukat dagiti adu” tapno datayo a mamati kenkuana mabalin a makanselar dagiti basoltayo ken tagiragsakentayo ti agnanayon a biag. (Mateo 20:28) Ilawlawag ti Biblia: “Ti Dios imbaonna ti bugbugtong nga Anakna ditoy lubong tapno magun-odantayo ti biag babaen kenkuana.”—1 Juan 4:9.
Kasano ngarud ti rumbeng a panangsubadtayo iti ayat nga impakita kadatayo ti Dios ken ti Anakna? Ituloy a kunaen ti Biblia: “Dungdunguen, no kastoy ti panangayat ti Dios kadatayo, ngarud pagrebbengantayo a mismo nga ayaten ti maysa ken maysa.” (1 Juan 4:11) Masapul a sursuruentayo ti agayat, ta dayta a kalidad ti pasuli a bato iti baro a lubong ti Dios. Itatta adun ti nangapresiar iti kinapateg dayta nga ayat, ta dayta ket impaganetget pay ni Jehova a Dios iti Saona, ti Biblia.
Kuna ti libro a Love and Its Place in Nature a no awan ti ayat “matay dagiti ubbing.” Ngem, dayta a pannakasapul iti ayat saan nga agpatingga no lumakayen dagiti tattao. Kinuna ti maysa a kangrunaan nga antropologo a ti ayat “ti pakaisentruan dagiti amin a kasapulan ti tao a kas ti inittayo ti nakaisentruan ti sistema solartayo . . . Ti anak a saan a maay-ayat naiduma unay ti biokemikal a reaksionna, pisikal, ken mental a kasasaadna ngem iti daydiay a maay-ayat. Ti immun-una naiduma pay ti panagdakkelna ngem iti daydiay naud-udi.”
Mailadawanyo kadi ti kasasaad ti biag no amin ditoy daga pudno nga agiinnayan-ayatda? Siempre, pulos nga awanton ti panangidumduma gapu la ta ti maysa a tao ket taga sabali a nasion, sabali ti pulina, wenno naiduma ti kolor ti kudilna iti kolor ti kudiltayo! Iti sidong ti administrasion ti tinudingan ti Dios nga Ari, ni Jesu-Kristo, mapnonto ti daga iti kappia ken ayat, a kaitungpalan ti naipaltiing a salmo ti Biblia:
“Itedmo iti ari dagiti pangngeddengmo, O Dios . . . Isu mangukomto kadagiti napanglaw iti umili, isalakannanto dagiti annak ti nanumo; ket pispisangennanto ti mangidadanes. . . . Kadagiti al-aldawna agrangpayanto ti kinalinteg, ken kinaruay ti talna, agingga iti maawanen ni bulan. Addanto met panagturayna manipud baybay agingga iti baybay, ken manipud idiay karayan inggana kadagiti pungpungto ti daga. Ta ispalennanto ti makasapul intono umkis, ken ti napanglaw nga awan mangarayat kenkuana. Mangngaasinto kadagiti napanglaw ken makasapul, ket dagiti kararua dagiti makasapul isalakannanto.”—Salmo 72:1, 4, 7, 8, 12, 13.
Saanto a mapalubosan ti nadangkes nga agbiag iti baro a lubong ti Dios, isu a naikari pay iti sabali a salmo ti Biblia: “Dagiti agaramid iti dakes magessatdanto; ngem dagidiay nga agpannuray ken Jehova, tawidendanto ti daga. Ta bassit pay a darikmat, ket ti nadangkes maawanton: wen, mingmingamto a sigaganetget ti ayanna, ket awanton. Ngem dagiti naemma tawidendanto ti daga, ket maay-ayatandanto iti kinaruay ti talna.”—Salmo 37:9-11.
Kalpasanna, dagiti panunot ken bagi ti amin a natulnog a tattao, agraman dagidiay napagungar kadagiti natay manipud kadagiti tanem, maagasandanton. Kamaudiananna, isuamin a sibibiag naan-anayto nga iparangarangda ti ladawan ti Dios. Malpasto met laengen ti kasta unay a pannakidangadang a mangaramid iti naimbag. Ti di panagtunos ti tarigagaytayo nga agbiag ken ti agdama a nasaem a kinaagpayso ti ipapatay mapalabasto metten! Wen, daytoy ti sigurado a kari ti naayat a Diostayo: “Awanton ni patay.”—Apocalipsis 21:4; Aramid 24:15.
Sapay koma ngarud ta dika sumuko iti pannakidangadangmo a mangaramid iti naimbag. Ipangagmo ti nadibinuan a pammalakad: “Makirupakka iti nasayaat a dangadang iti pammati, petpetam a sititibker ti agnanayon a biag.” Dayta a biag iti baro a lubong ti Dios ti awagan ti Biblia a “ti pudpudno a biag.”—1 Timoteo 6:12, 19.
Sapay koma ta apresiarem ti kinapudno a nayebkas iti Biblia: “Ni Jehova isu ti Dios. Isu daydiay nangaramid kadatayo, ket saan a datayo a mismo.” Ti panangapresiar iti dayta a kinapudno ket nasken nga addang iti panagbalin a kualipikado a maipaay iti biag iti baro a lubong ni Jehova [nga addaan] ayat ken kinalinteg.—Salmo 100:3, NW; 2 Pedro 3:13.
[Blurb iti panid 11]
Ti biag iti baro a lubong ti Dios ti awagan ti Biblia a “ti pudpudno a biag.”—1 Timoteo 6:19
[Ladawan iti panid 9]
Dinungpar dagiti tattao ti bangen a linteg ti Dios, a nagbanag kadagiti didigra
[Ladawan iti panid 10]
Ti sangatauan, iti sidong ti panangituray ti Dios, tagiragsakendanto ti maysa a baro a lubong ti kappia