Ti Relihion iti Agdama a Poland
BABAEN TI KORESPONSAL TI AGRIINGKAYO! IDIAY POLAND
DAGITI tattao iti Poland nalatakda iti sangalubongan a nakaro ti kinarelihiosoda. Kinapudnona, agarup 95 porsiento iti populasion ti agkunkuna a Romano Katolikoda.
Iti daytoy a daga, napasnek unay [dagiti tattao] kadagiti relihioso a selebrasion ken naigamer dagitoy iti nailian a tradisionda. Nangnangruna kadagiti probinsia, dagiti relihioso a piesta mabalin a buklen ti nagadu a paginteresan ken nakaragragsak, ta dagiti makipaset agisuotda kadagiti nailian a kawes ken makiraman dagiti tattao kadagiti ay-ayam.
Kanayon a mangiparang ti warnakan kadagiti paset dagita nga okasion, agraman ti panagperegrino kadagiti nalatak a lugar a pagdaydayawan ken dagiti relihioso a libut. Dagiti panagbuniag, kasar iti simbaan, panagkasangay, ken umuna a Komunion ket mararaem met nga okasion.
Idi 1978, ni Karol Wojtyła a taga Poland, ti nagbalin a Pope John Paul II. Daytoy ti lalo pay a nangparegta iti relihion a Katoliko idiay Poland. Dagiti naparammag a bunggoy abrasaenda ti kailianda tunggal bumisita iti nakayanakanna a pagilian.
Mangipaay amin dagitoy a relihioso nga aramid iti impresion kadagiti tattao a saan a taga Poland a dagiti Polako napigsa ti pammatida ken maiparangarang iti publiko. Idiay Poland, nupay kasta, maseknan ti papanguluen dagiti Katoliko ken dagiti sabsabali a managpaliiw maipapan iti agbalbaliw a kababalin ken ugali ti umad-adu a miembro ti simbaan.
Ti Panangmatmat Dagiti Polako
Dagiti prominente a pannakabagi iti herarkia Katolika dagiti Polako agraman dagiti periodista ken dagiti managsirarak iti kagimongan adda naiduma a panangmatmatda iti kasasaad ti relihion a Katoliko iti agdama a Poland. Kanayon a babalawen dagiti mabigbigbig a tattao ti kumarkaro a krimen, dumakdakes a kababalin, ken mapukpukaw nga interes iti doktrina ken aramid ti simbaan. Kaaduan a saritaan ket mainaig iti saludsod nga, Ania ti epekto ti nalatak a porma ti panagdayaw ti Romano Katoliko iti inaldaw a panagbiag dagiti tattao?
Kas pagarigan, kuna ti Polako nga Obispo a ni Józef Glemp a kumarkaro ti kinaawan ti interes dagiti tattao iti relihion ket nagsarita maipapan iti pannakasapul ti panangbusor iti iyaadu ti kinapagano iti pagilian. Iti magasin dagiti Katoliko a Ład, nangted ti mannurat a ni Wojciech Chudy ti ad-adda a detaliado a panangusig iti kasasaad. Kinunana: ‘Masapul nga amirisentayo ti isyu a mangburburibor kadagiti papadi, sosiologo, ken sikologo iti relihion iti adun a tawen—ti nabatad a di panagtunos ti relihion ken ti inaldaw a panagbiag. Umimdengka iti sermon, ngem apaman a rummuarka iti simbaan, malipatamon ti lubong ti Dios. Sumrekka iti sabali a lubong, lubong ti inaldaw a pannakidangadang, a sadiay ti pagbiagam a kasla awan a pulos ti Dios.’
Ni Arsobispo Henryk Muszyński, bise presidente iti Episcopal Conference, kinunana pay: “Ti Ebanghelio saanna a nabalbaliwan ti makin-uneg a kinataotayo. Dagiti umili a Polako makunkunada laeng a Kristiano. Di mailibak a kaaduan a tattao matmatanda ti Kinakristiano a kas ugali laeng ngem saan a kas maysa a relihion.”
Nabalbaliwan a Pagalagadan—Nabalbaliwan a Kababalin
Dagita nga ebkas ipakitana a madanagan dagiti kangrunaan a pannakabagi ti simbaan maipapan kadagiti nakaro a panagbalbaliw a napasamak iti pagalagadan ken kababalin dagiti tattao. Maysa pay, ti dati a kadawyan a kinapasnek iti relihion kasla masuksukatanen kadagiti dadduma a pakaseknan.
Tapno iyilustrar, iti maysa a sosiolohikal a panagadal, ti pamilia ti kapatgan iti biag dagiti Polako, a sarunuen ti kinamapagpiaran, kinahustisia, kinamanangngaasi, ken ti kinamapagtalkan. Dagiti banag a mainaig iti Dios ken relihion ket maika-16 laeng. Ti pagbanagan daytoy ket bumasbassit a di makimisa, uray pay kadagiti agkunkuna a manamati.
Madanagan met dagiti Polako nga obispo maipapan iti estadistika a mangipamatmat iti nasaknap a di panangikankano kadagiti pannursuro ti simbaan. Kas pagarigan, iti surbey ni Irena Borowik iti Jagielloński University maipapan kadagiti narelihiosuan a banag, 50 porsiento laeng kadagiti napagsaludsodan ti nagkuna a mamatida iti biag kalpasan ti ipapatay, 47 porsiento ti agkuna a rumbeng a mapalubosan dagiti papadi a mangasawa, ken 64 porsiento ti umanamong iti diborsio.
Ti sabali pay a panagadal, nga impablaak ti magasin a Wprost, ipamatmatna nga “69 porsiento kadagiti umili a Polako kondenarenda ti simbaan iti panangiparitna iti panagusar kadagiti kontraseptibo, 56 porsiento ti agkedked iti pannakaiparit ti aborsion, ken 54 porsiento anamonganda ti panagdenna sakbay ti kasar.” Dagitoy a bilang iparangarangda ti agdama a pannakasinasina ti kapanunotan iti uneg ti simbaan.
Adda dakkel a panagraem iti simbaan bayat ti napalabas a dua a dekada gapu iti pasetna iti panangbusor iti Komunismo. Itatta, nupay kasta, ti agtultuloy a pannakiraman ti simbaan kadagiti isyu iti politika ken iti kagimongan ti kasla mamatpataud iti di pagkinnaawatan, nga agbanag iti nakarkaro pay a pannakabingay dagiti miembro ken ti hirarkia ti simbaan.
Ania ti Pudno a Solusion?
Sakbay ti historiko a panagbalbaliw ti politika idi 1989, impaalagad ti gobierno dagiti espisipiko a pagalagadan ti kababalin. Kaaduan iti dayta awanen. Inyeg ti baro a sistema ti politika ti demokrasia ken personal a wayawaya ngem inyegna met ti panangikagumaan nga agbiag iti sidong ti ekonomia a nawaya ti panagkikinnompetensia. Adu ditoy ti mamati a saan a sisasagana ti kagimongan dagiti Polako iti kasta a nakaro a panagbalbaliw. Ania ti kurang?
Kasapulan ti pammati a natibtibker ti nakaibatayanna ngem ti relihioso nga ugali wenno seremonia tapno makapagtalinaed iti moral ken iti naespirituan iti agdama a lubong. Tunggal tao masapul nga adda pammatina a nairamut a sititibker iti personal a pannakaammo ken pannakaawat iti Sao ti Dios, ti Biblia.
Nabiit pay a binigbig ni Pope John Paul II a mismo a masapul a regular nga agbasa dagiti Kristiano iti Sagrado a Kasuratan. Inawisna dagiti tattao “a mangpatanor iti napaspasnek ken masansan a panagbasa iti Sao ti Dios.” Kinunana pay: “Ti panagsursuro nga agbasa iti Sagrado a Kasuratan kasapulan ti manamati: dayta ti umuna a tukad ti proseso, nga agtultuloy babaen ti panagmennamenna ken buyogen ti napasnek a panagkararag.” Pinaregta ti Papa ti “siasinoman nga agbirbirok iti kinapudno . . . a magna a mangtaraon nga inaldaw iti bagina iti tinapay ti Sao ti Biag.”
Sangapulo ket siam a siglon ti napalabas, mabayag pay sakbay a nagbalin a nariribuk ken di natalged ti biag a kas itatta, kiniddaw ni Jesu-Kristo iti Dios a salaknibanna dagiti adalanna kadagiti impluensia ti aglawlaw a mangpakapuy kadakuada iti naespirituan. Inkararagna: “Santipikarem ida babaen iti kinapudno; ti saom ket kinapudno.” (Juan 17:17) Ket ti rason a “kinapudno” ti Biblia ket, Sao ti Dios dayta, saan a sao ti tao. Nagsurat ni apostol Pablo iti maysa a kongregasion: “Idi inawatyo ti sao ti Dios, a nangngegyo kadakami, inawatyo dayta, saan a kas sao dagiti tattao, no di ket, kas iti kinapudno daytoy, kas sao ti Dios.”—1 Tesalonica 2:13.
Agsipud ta ti Biblia ket “sao ti Dios” ken “kinapudno,” makaipaay dayta iti kasapulantayo a mangpabileg kadatayo iti daytoy a lubong nga awan interesna iti relihion. Kuna ti Biblia: “Amin a Kasuratan impaltiing ti Dios ken makagunggona iti panangisuro, iti panangtubngar, iti panangpalinteg iti bambanag, iti panangdisiplina iti kinalinteg, tapno ti tao ti Dios naan-anay koma a makabael, naan-anay a nakabalan maipaay iti tunggal naimbag nga aramid.”—2 Timoteo 3:16, 17.
Adu a napasnek ken intelihente a tattao idiay Poland ken iti intero a globo ti makataktakuat a ti personal a panagadal iti Biblia mangipaay iti natibker a pakaibatayan iti pammati iti Dios ken iti panggepna. Dayta ti kita ti pammati a mangpabileg kadakuada nga agbiag iti pudpudno a Nakristianuan a panagbiag iti lubong a kumarkaro ti kinaawan interesna iti relihion.
[Blurb iti panid 16]
“Dagiti umili a Polako makunkunada laeng a Kristiano.”—Maysa a Polako nga arsobispo
[Blurb iti panid 17]
Adda nasaknap a di panangikankano kadagiti pannursuro ti simbaan
[Mapa iti panid 15]
(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)
POLAND