Ti Ngumerngernger a Leon Nagbalin a Naamo a Karnero

KAS INSALAYSAY NI ENRIQUE TORRES, JR.

NAIPASNGAYAK idi 1941 idiay Puerto Rico a puro ti Caribe, a sadiay ti gagangay a pagsasao ket Español. Romano Katoliko dagiti nanumo a dadakkelko, ngem awan kadakuada ken kadakami nga agkakabsat agraman ti adiek a lalaki (a natay idi ubing pay) ti naisuro iti relihion, ket manmanokami a makimisa.

Pimmanawkami a sangapamiliaan idiay Puerto Rico a nagpa-Estados Unidos idi 1949. Nagnaedkami idiay New York City sadiay East Harlem, a maawagan iti El Barrio. Nagtalinaedkami sadiay agingga idi 1953. Narigatanak idi nga agsao iti Ingles. Inupaynak daytoy a lapped.

Naimpluensiaan iti Kinasukir

Kalpasanna immakar ti pamiliami idiay Prospect Heights iti Brooklyn. Daytoy idi ti tiempo nga inimpluensiaandak dagiti kapatadak a makimiembro iti street gang (bunggoy dagiti kriminal). Kamaudiananna natudinganak a pangulo dayta. Kalpasan dayta nagbalinak a lider ti maysa pay a gang, a naikalam-it iti panagtakaw kadagiti kotse. Nagbalinak met a kabo (kolektor ti utang dagiti saan a legal a sugal) para kadagiti kobrador iti sangakaarrubaan. Manipud iti dayta, nagtakawak ket namin-adu a naarestoak sakbay nga agtawenak iti 15. Simmardengak idin a nageskuela.

Idi agtawenak iti 16, dagiti autoridad indistierodak idiay Puerto Rico iti lima a tawen kas paset ti kiddawko. Naibaonak a makipagnaed iti apongko a lakay ken iti pamiliana. Isut’ nalatak ken mararaem a retirado a polis. Nupay kasta, makatawen kalpasanna pinagsublinak ni apongko idiay Brooklyn gapu iti pannakiapak no mabartekak, pannakikaduak kadagiti dakes a tattao, ken panagtakaw.

Ti Paset ni Tatangko iti Biagko

Idi nagawidak idiay New York City a naggapu idiay Puerto Rico, natakuatak a makipagad-adalen ni tatangko iti Biblia kadagiti Saksi ni Jehova. Nupay kasta, sabali a direksion ti pagturturongan idin ti biagko. Intultuloyko ti dakes a panagbiagko ken naisagmakak iti panagdroga ken panaginum iti arak. Nakibarkadaak kadagiti birkog, a nakaigapuan ti pannakaarestok idi 1960. Inkeddengda a nakabasolak ket nasentensiaanak iti tallo a tawen a pannakaibalud.

Nawayawayaanak gapu iti parole idi 1963. Ngem di nagbayag naarestoak manen gapu iti panagbirkog, ket naibaludak iti dua a tawen idiay Rikers Island, idiay New York City. Nawayawayaanak idi 1965. Ngem iti dayta met la a tawen, naarestoak gapu iti panangpapatay. Anian a nagrungsot, kasla leon a disposision a pinatanorko!

Sinentensiaannak ti korte iti 20 a tawen idiay Dannemora, idiay makin-amianan a paset ti estado ti New York. Sadiay a nakimiembroak iti sabali a grupo idiay pagbaludan a naiduma ti ideya ken wagas ti panagbiagda.

Nupay kasta, kas nadakamat nga immun-unan, makipagad-adal ni tatangko iti Kasuratan kadagiti Saksi ni Jehova. Kamaudiananna isut’ nabautisaran ken nagserbi a panglakayen iti kongregasion ti Harlem. Masansan a binisitanak bayat ti pannakaibaludko ken kanayon a kinasaritanak maipapan iti Dios, ti Naganna, ken ti Panggepna.

Nupay kasta, bayat ti kaaddak iti pagbaludan idiay Dannemora, nakimiembroak iti maysa a grupo dagiti agpapautang nga agsingsingir iti nagdakkel nga interes. Bayat daytoy a tiempo, idi 1971, adda napasamak a derraaw iti sabali a pagbaludan, idiay New York State, iti Attica Correctional Facility. Daytoy a derraaw ket nagbalin a paulo ti damdamag iti adu a periodiko ken impadamag ti radio ken telebision iti intero a lubong. Kalpasan daytoy a derraaw, tapno malapdan ti napasamak idiay Dannemora, inkeddeng ti warden a masapul a pilienna dagiti balud a mabalin a dakes ti impluensiada iti dadduma a balud. Imputongna dagitoy kadagiti naisangsangayan a pagtaengan dagiti balud.

Kadagiti 2,200 a balud, agarup 200 kadakami ti naiputong. Ti ad-adda pay a panangpili ti nagbanag iti pannakapili ti dadduma tapno lak-amenda ti nakarkaro a pannakakabil. Malaksid iti dayta, kas paset iti naawagan idi a “pannakadusa a mangbalbaliw ti kababalin,” nalaokan iti droga ti taraon.

Saan a daytoy ti damo a naiputongak gapu iti nasubeg a kababalinko. Nupay kasta, daytoy ti damo a pannakabiktimak iti kasta a kinaranggas, ket nakaro ti epektona kaniak. Naposasanak, nakawaran dagiti sakak, ken namin-adu ti nakaro a panangkabil kaniak dagiti guardia. Masapul met idi nga ibturak ti kanayon a pannakainsulto ti pulik gapu iti nasionalidadko. Gapu iti pannakaibabain ken pannakakabkabil, pinabisinak ti bagik bayat ti pannakaiputongko a nagpaut iti agarup tallo a bulan. Gapu itoy, limmag-anak iti dandani 50 a libra.

Di inkankano dagiti opisial iti pagbaludan dagiti saludsod ni tatangko maipapan iti kumapkapuy a salun-atko. Nadlawko nga awanen ti namnamak, isu a nagsuratak kadagiti politiko tapno tulongandak iti kastoy a di nainkalintegan a pannakatrato.

Maulit-ulit a napan ni tatangko kadagiti periodiko tapno ipablaakda ti maipapan iti pannakakabkabil, ti panangpabain, ken ti pannakailaok ti droga iti taraon dagiti balud iti naisangsangayan a pagtaengan dagiti balud. Maymaysa laeng a periodiko, ti Amsterdam News, ti nagsurat iti artikulo maipapan kadagiti nakapimpiman a kasasaad. Napan pay ni tatangko iti Commissioner of Corrections, idiay Albany, New York, iti nadumaduma a gundaway ket kanayon a naibaga kenkuana a dayta ket gagangay a pagtaengan dagiti balud. Saan a naipangag ti impulongko kadagiti politiko maipapan kadagiti kasasaad iti pagbaludan. Lalo a naupayak, ta kasla awanen ti sabali pay a pagpatulongak.

Idin a nalagipko ti dadduma kadagiti imbagbaga idi ni tatang kaniak. Inkeddengko nga agkararagak iti Dios tapno tulongannak.

Panagpatulong iti Dios

Sakbay a nagkararagak, nalagipko ti kanayon a pammaregta ni tatangko nga agkararagak iti Ama ni Jesus, a Jehova ti naganna, saan ket a ken Jesus. Nagpaklebak iti suelo ti selda ket inyebkasko ti nakaro a babawik iti pinilik a kurso ti biag, a nagbanag iti pannakaibaludko iti nasuroken a kagudua ti biagko. Sipapasnek nga immararawak ken Jehova a tulongannak a makaruar iti kastoy a kasasaad agsipud ta mabigbigkon nga isu ti kakaisuna nga addaan iti pannakabalin a mangispal kaniak iti kastoy a kasasaad.

Diak ammo no kasano kapaut ti panagkararagko, ngem rinepasok ti napalabasko ken sibababawi a kiniddawko ken Jehova a pakawanennak. Inkarik a padasek nga ammuen ti ad-adu pay maipapan kenkuana. Di nagbayag kalpasanna, nawayawayaanak iti agsolsolo a pannakaibartolinak ken inkaduadakon iti kaaduan a balud. Daytoy ti namagpatingga iti panagpabisinko.

Tapno matungpalko ti karik a mangammo iti ad-adu pay maipapan ken Jehova, rinugiak a binasa ti New World Translation of the Holy Scriptures. Maysa kadagiti banag a nagustuak iti daytoy a patarus ti Biblia ket ti berde a kolor ti akkubna. Magustuak daytoy ta dagiti kawes, selda, diding, ken pasilio ti pagbaludan ket pasig a dapuen, makapaliday a dapuen. Nasdaawak ta idi agangay, amin dagitoy a banag nasukatan ti kolorda iti kasla berde a kabakiran. Inusar ti Department of Corrections daytoy a kolor kalpasan ti derraaw idiay pagbaludan ti Attica.

Rinugiak metten a binasa dagiti artikulo iti magasin a Pagwanawanan ken Agriingkayo! nga inyurnos ni tatangko a maipatulod kaniak. Naparegtaak unay iti panangbasak kadagiti kapadasan ti adu a Saksi ni Jehova a naibalud gapu iti panangsalimetmetda iti pammatida ken nakarkaro pay ti napadasanda ngem siak. Adtoy dagiti tattao a di nagaramid iti krimen ngem di nainkalintegan a nagsagabada gapu iti kinamatalekda iti Dios. Iti kasumbangirna, sinagabak ti maikari kaniak. Idi nabasak dagitoy a kapadasan, natignay ti pusok, ket naparegtaak a mangammo iti ad-adu pay maipapan ken Jehova ken ti ilina.

Kamaudiananna, makatawen kalpasanna, napanak iti parole board. Narepaso ti kasok, agraman ti rigat a sinagabak idiay naisangsangayan a pagtaengan dagiti balud. Naragsakanak a nakaammo a mawayawayaanak babaen ti parole idi 1972.

Dua a lawas kalpasan ti pannakawayawayak, timmabunoak iti lokal a Kingdom Hall dagiti Saksi ni Jehova, idiay Spanish Harlem. Ngem mariknak pay laeng a diak maikari a makilangen iti ilina. Ken adu pay ti masapul nga ammuek maipapan ken Jehova, ti organisasionna, ken ti ilina. Masapulko met ti tiempo a makibagay iti kagimongan kalpasan ti panangbusbosko iti adu a tiempo idiay pagbaludan.

Nakalkaldaang ta diak naikkat dagiti dati nga ugalik. Nagdrogaak, nagaramid iti krimen, ken nagbiagak manen iti dakes a wagas. Daytoy ti makagapu a nasentensiaanak a maibalud manen iti 15 a tawen. Ngem patiek nga adda nakita ni Jehova a naimbag iti pusok, ta pulos a dinak binaybay-an. Ti laeng makunak ket, addaka man wenno awanka iti pagbaludan, di pulos baybay-an wenno panawan ni Jehova dagidiay agtarigagay a mangammo kenkuana.

Panagadal iti Biblia Idiay Pagbaludan

Iti daytoy a tiempo, idi naibaludak manen idiay Dannemora, ginundawayak ti linawas a pannakiadal ti Biblia iti maysa a ministro dagiti Saksi ni Jehova. Kalpasanna, nayakarak idiay Mid-Orange Correctional Facility, maysa a pagbaludan dagiti di unay nadagsen ti basolda idiay makin-amianan a paset ti estado ti New York. Daytoy ket maysa a panagbalbaliw manipud iti pagbaludan dagiti nadagsen ti basolda idiay Dannemora.

Kalpasan ti dua a tawen idiay Mid-Orange Correctional Facility, siaaktibo a nakipasetak iti pannakiadal iti Biblia a maikonkondukta iti padak a balud, a dayta ket inanamongan dagiti autoridad ti pagbaludan. Ni nanangna, a maysa kadagiti Saksi ni Jehova, ti nangyurnos ti pannakipagadalna. Kamaudiananna, babaen ti panangitultuloyko a manggun-od iti pannakaammo, inyaplikarkon dagiti prinsipio ti Biblia a nagtun-oy idi agangay iti naespirituan nga irarang-ay.

Kalpasan a napaidamanak iti parole iti namimpito a daras, naikkanak met laeng iti parole iti maikawalo a daras nupay agkedkedda koma. Ti rason a naikedked ti parole kadagiti napalabas ket “nalakaak a makaaramid iti krimen.” Nawayawayaanak kalpasan ti walo a tawen a panangikarok iti 15 a tawen a sentensiak.

Pannakawayawayak Kamaudiananna iti Kinasipnget

Apaman a nawayawayaanak, naisagmakak manen, ket apagbiit a nagdrogaak. Nangikabbalayak met iti maysa a babai. Nangrugi daytoy idi 1972. Nupay kasta, idi 1983, intultuloyko ti pannakiadalko iti Biblia kadagiti Saksi ni Jehova. Iti daytoy a tiempo, rinugiak ti timmabuno a regular kadagiti Nakristianuan a gimong. Nupay kasta, sakbay a nakipagadal ken timmabunoak kadagiti gimong, insardengkon ti agdroga ken agsigarilio.

Ngem, maikontra iti linlinteg ti Dios maipapan iti panagasawa, agkabkabbalaykami pay laeng iti asawak uray di pay nagkasar. Daytoy ti nangburibor iti konsiensiak, isu a pinadasko a kinombinsir nga agadal iti Biblia ken pagbalinenmin a legal ti relasionmi babaen ti panagkasarmi. Ngem imbagana a ti Biblia ket libro laeng ti tao a dinisenio dagiti lallaki tapno maparukmada dagiti babbai ken saan a nasken ti panagkasar.

Nabigbigko a saanko a maitultuloy ti imoral a pannakirelasionko iti maysa a babai a saan a mangraem iti linlinteg ti Dios maipapan iti panagasawa. Isu nga impatinggak ti relasionmi ket immakarak idiay Brooklyn. Ammok a diak maisarita kadagiti sabsabali ti maipapan iti Dios ken iti panggepna no dagiti mismo nga aramidko ket saan a maitunos iti linlintegna.

Gapu ta nawayawayaanakon iti amin a di nainkasuratan a nakaikalam-itak ken naadalkon ti Biblia iti tallo a tawen, buyogen ti nadalus a konsiensia, indedikarko ti biagko nga agaramid iti pagayatan ti Dios ken insimbolok dayta babaen ti panagpabautisar iti maysa a kombension dagiti Saksi ni Jehova. Diak pulos nagbabawian ti karik nga am-ammuek ti Dios a ti naganna sangkadakamat idi ni tatangko. Ken ikagumaak a salimetmetan ti karik ken Jehova idiay bartolina ti pagbaludan idiay Dannemora agingga nga iyegnan ti adu a bendision nga inkarina iti Saona.

Pananginanama iti Paraiso

Segseggaak unay ti tiempo a pagbalinenton ni Jehova daytoy intero a daga a napintas a paraiso. (Salmo 37:11, 29; Lucas 23:43) Ket in-inanamaek met ti sabali pay a kari ti Dios​—ti panagungar dagiti natay tapno maaddaanda iti gundaway nga agbiag nga agnanayon ditoy daga. (Juan 5:28, 29; Aramid 24:15) Anian a naisangsangayanto dayta a tiempo inton maabrasakon manipud kadagiti tanem dagiti pimmusay nga ay-ayatek, agraman ni tatangko, ti adingko a lalaki, ken ti dadduma pay nga am-ammok a nasapa a natay! Sangkapanunotko daytoy a namnama, ket daytoy ti mangparparagsak kaniak. Ti pakaragsakak pay ita ket indedikaren ti dua kadagiti kakabsatko a babbai ken ti dadduma pay nga annakda ti biagda ken Jehova ken nagpabautisardan.

Itatta, bayat ti panangyebkasko iti pammatik ken ti panangisarita iti kapadasak kadagiti sabsabali, aglaplapusanan ti panagyamanko a mangipakaammo kadakuada kadagiti makaliwliwa a sasao ti salmista a nailanad idiay Salmo 72:12-14: “Ispalennanto ti makasapul intono umkis, ken ti napanglaw nga awan mangarayat kenkuana. Mangngaasinto kadagiti napanglaw ken makasapul, ket dagiti kararua dagiti makasapul isalakannanto. Subbotennanto dagiti kararuada iti panangirurumen ken iti panangrabsut: ket napategto ti darada iti saklangna.”

Ti panagan-anus ni Jehova kaniak pinaragsakna ti pusok ken tinulongannak a makasursuro ken mangalagad kadagiti galad a tarigagayanna iti ilina​—saan a dagiti kas leon ti karungsotna a tattao, no di ket ti natalna, naasi, ken naalumamay ti kaririknana a kababalin ti maysa a karnero. Nasken daytoy, ta kunaen ti Sao ti Dios, “itdenna ti parabur iti napakumbaba.”​—Proverbio 3:34.

[Blurb iti panid 12]

“Naarestoak manen gapu iti panangbirkog, ket naibaludak iti dua a tawen idiay Rikers Island, idiay New York City. Nawayawayaanak idi 1965. Ngem iti dayta met la a tawen, naarestoak gapu iti panangpapatay. Anian a nagrungsot, kas leon a disposision a pinatanorko!”

[Ladawan iti panid 13]

Ti aldaw a panagpabautisarko