Panangsapul iti Perpekto a Kagimongan
MAKAAY-AYO a makita ti nasaysayaat a lubong, daydiay aduan iti tattao nga awanan iti pakasikoran, sakit, ken kinabaldado! Maysa a sangalubongan a kagimongan nga awanan iti krimen wenno panagsususik. Maysa a pamilia ti tao a di matay.
Nalawag a tapno maragpat dagita a kalat, kasapulan dagiti dadakkel a panagbalbaliw iti sangatauan. Saanen a kabarbaro dagiti kapanunotan a mangpasayaat iti puli ti tao. Agarup 2,300 a tawenen ti napalabas, insurat ti Griego a pilosopo a ni Plato: “Masansan koma nga agtipon ti kasayaatan iti aniaman a sekso no mabalin, ken manmano koma nga agtipon ti agpada a nakapuy.” Nupay kasta, nabiit pay a nangrugi ti panagregget a mangpasayaat iti pamilia ti tao. Daytoy a tay-ak ti panagadal ket maawagan a eugenics.
Ti termino a “eugenics” ket pinutar ti maysa a Britano a sientista ken kasinsin ni Charles Darwin a ni Sir Francis Galton idi 1883. Naggapu ti sao iti Griego a termino a ti kaipapananna ket “naipasngay a mabigbigbig” wenno “tinawidna ti kinatan-ok.” Ammo ni Galton a maaddaan ti nadumaduma a sabong ken animal iti nagsasayaat a kalidad babaen ti napili a panagpaadu. Saan ngata a mapasayaat met ti sangatauan babaen kadagita a pamay-an? Namati ni Galton a mabalin. Inkalinteganna a no ti sangkabassit a paset iti nagasto ken panangikagumaan a mangpasayaat kadagiti kabalio ken baka ket mabusbos a “mangpasayaat iti puli ti tao,” timmaud koman ti “nagadu a henio.”
Gapu ta naimpluensiaan ni Galton iti panagrasrason ni Darwin, inkalinteganna a dimtengen ti tiempo a kontrolen ti tattao ti itatanorda a mismo. Kadagiti immuna a dekada ti maika-20 a siglo, limmatak unay dagiti kapanunotan ni Galton kadagiti politiko, sientista, ken pagadalan idiay Europa ken Estados Unidos. Iti panangutobna kadagiti nalatak a kapanunotan idi kaaldawanna, nagsurat ti lider ti maysa a nabileg a nasion: “Saan a mabalin a palubosan ti kagimongan nga agpaadu dagiti nakapuy. . . . Aniaman a grupo dagiti agtartaraken a di mangpaadu iti kasayaatan a puli ti bakada, ken palubosanda nga umadu dagiti nakapuy a puli, maibilang a maikari a maibalud iti maysa a pagkamangan. . . . Dumtengto ti aldaw a mabigbigtayo a ti kangrunaan a rebbengen ti naimbag nga umili isu ti panangibatina iti pulina iti lubong, ket ditay ipalubos nga umadu dagiti di umiso a kita ti umili.” Dagita a sasao ket insurat ti maika-26 a presidente ti Estados Unidos a ni Theodore Roosevelt.
Kadagiti peria ken eksibision idiay Britania ken America, masansan a naipakita dagiti linteg ti panagtawid iti naipatakder a tabla a pakakitaan kadagiti agsasaruno nga utot a naseksekan iti kapas. Naurnos dagitoy a mangipakita iti panangtawid dagiti agsasaganad a kaputotan kadagiti kolor ti dutdot. Nalawag ti ipagpaganetget ti eksibit iti naipakuyog a sasao. Kastoy ti mabasa iti maysa a tsart: “Dagiti di maitutop a kalidad ti tao kas iti kinakuneng, panagkissiw, kinakriminal, kinamauyong, kinamammartek, kinapanglaw ken adu pay a tumaud a kalidad kadagiti pamilia ket matawid iti pamay-an a kas ti panangtawid dagiti utot iti kolorda.” Inyimtuod ti maysa pay a karatula: “Kasano ti kabayag a datayo nga Americano irekordtayo dagiti nasayaat a kalidad dagiti baboy, manok ken bakatayo—ket ipabiangtay laeng ti kaputotan dagiti annaktayo iti pannakaiparna?”
Agtignay ti Eugenics
Saan laeng a teoria dagitoy a kapanunotan. Pinulpullo a ribu a “di matarigagayan” ti napagbalin a lupes iti Amianan nga America ken Europa. Siempre, ti depinasion no siasino wenno ania dagiti di matarigagayan ket agpannuray a nangnangruna iti panangmatmat dagidiay mangikedkeddeng tapno maipapilit ti panagbalin a lupes. Iti estado ti Missouri, E.U.A., kas pagarigan, naisingasing ti linteg a mapagbalin a lupes dagidiay “nasentensiaan a nangpapatay, nangrames, nangsaed, nagtakaw iti manok, nangbomba, wenno nagtakaw iti lugan.” Iti di umiso a panangikagumaan ti Nazi nga Alemania a mangpatanor iti naisangsangayan a puli ti maymaysa a kaputotan, adda pay inaramidna. Kalpasan ti inkapilitan a panamagbalinna a lupes iti ag-225,000 a tattao, ken minilion pay a sabsabali—dagiti Judio, Romanies (Gypsy), dagiti baldado, ken dadduma pay a “di matarigagayan”—natalipuposda a maigapu iti eugenics wenno panangpasayaat iti puli.
Gapu iti kinadangkok idi panawen dagiti Nazi, dimmakes ti kaipapanan ti eugenics, ket adu ti nangnamnama a maisardeng ken malipatanen daytoy a tay-ak ti panagadal a kas kadagiti minilion a natay gapu iti dayta. Ngem idi dekada 1970, nagdinamag dagiti nasientipikuan nga irarang-ay iti tay-ak ti kabarbaro pay laeng a molecular biology. Nagamkan ti dadduma a nalabit dagitoy nga irarang-ay ti mangsugsogto iti panagsubli dagiti kapanunotan a nangallukoy iti Europa ken Amianan nga America idi kattapog ti siglo. Kas pagarigan, idi 1977, pinakdaaran ti maysa a nalatak a biologo dagiti kakaduana idiay miting ti National Academy of Science maipapan iti DNA a maisagsagana iti laboratorio: “Asidegen nga iyegnatayo daytoy a panagsirarak iti genetic engineering wenno panangbalbaliw iti pakabuklan ti gene ti tattao. Iti dayta a tiempo, matakuatantayto no kasano a mapatanortayo ti annak nga addaan kadagiti perpekto a kalidad. . . . Naikagumaan idin a mapatanor dagiti perpekto nga annak nga olandes ti buokda, asul ti matada ken Aryan dagiti gene-da.”
Itatta, adu ti agkuna a nakakatkatawa ti panangipadis iti irarang-ay ti genetic engineering iti programa idi ni Hitler a eugenics. Innem a pulo a tawen ti napalabasen idi adda narungsot a panagkalikagum nga adda koma puro a puli. Itatta, sarsaritaen dagiti tattao ti panangpasayaat iti salun-at ken ti kalidad ti biag. Politika ti nangpataud iti kaunaan a eugenics ken pinakaro ti kinapanatiko ken gura. Dagiti baro nga irarang-ay iti panagsirarak iti gene ket pakaruen ti nakomersialan a gunggona ken tarigagay dagiti tattao a maaddaan iti nasaysayaat a salun-at. Ngem uray pay no adda dagiti kangrunaan a nagdumaanda, kapadpada met la ti immuna a eugenics ti panangpatanor iti tattao sigun iti panangidumatayo iti gene-da.
Panangbalbaliw iti Kagimongan Babaen ti Siensia
Uray bayat a basbasaem dagitoy a sasao, dagiti nalalaing a computer sistematiko nga ur-urnosenda ti pakabuklan ti gene ti tao—dagiti kompleto nga instruksion nga adda kadagiti gene-tayo a mangiturong no kasano ti idadakkeltayo ken ti adu a banag maipapan iti kinataotayo. Siaannad nga ilista dagitoy a computer ti pinullo a ribu a gene a linaon ti DNA ti tao. (Kitaem ti kahon a “Dagiti Detektib ti DNA.”) Ipakpakauna dagiti sientista nga apaman a maurnong ken maidulin dagiti impormasion, mausarto iti masanguanan kas kangrunaan a gubuayan iti panangtarus iti panagbiag ken pannakaagas ti tao. Ket namnamaen dagiti sientista a no maammuan dagiti misterio ti genome (set dagiti chromosome agraman dagiti linaonda a gene), makasarakdanto iti agas a mangtarimaan wenno mangsukat kadagiti gene nga addaan depekto.
Namnamaen dagiti doktor a ti panagsirarak a nainaig kadagiti gene ket mangpataudto kadagiti baro a natalged ngem nasamay nga agas a manglapped ken mangpaimbag iti sakit. Gapu iti kasta a teknolohia, mabalin a masukimat ti doktormo ti kasasaad ti gene nga adda kenka tapno maammuan a nasaksakbay no ania nga agas ti kasayaatan para kenka.
Malaksid iti kasta a pagimbaganna iti medisina, makita ti dadduma a ti genetic engineering ket pamay-an a mangsolbar kadagiti parikut ti kagimongan. Iti nagbaetan ti maikadua a gubat sangalubongan ken ti kattapog ti dekada 1990, inkalintegan dagiti pagadalan a makissayan dagiti parikut ti kagimongan babaen ti panangbalbaliw kadagiti ekonomia ken institusion ken panangpasayaat iti aglawlaw a pagnanaedan ti tattao. Ngem kadagiti nabiit pay a tawen, kimmaro dagiti parikut iti kagimongan. Adu a tattao ti mamati nga adda iti kaadu ti gene ti makagapu kadagita a parikut. Ket patien pay ti dadduma itatta a dakdakkel ti impluensia dagiti gene ngem ti aglawlaw iti kababalin ti indibidual ken ti grupo.
Ti ngay ipapatay? Sigun kadagiti managsirarak, uray ti solusion dayta a parikut ket agpannuray iti panangkontrol iti DNA-tayo. Nadoblen dagiti sientista ti kapaut ti biag dagiti fruit fly ken igges, babaen ti panangusarda kadagiti pamay-an a kunaenda a mausarto iti tao. Kinuna ti pangulo ti Human Genome Sciences Inc.: “Daytoy ti damo unay a maawatanmi ti di ipapatay ti tao.”
Annak a Naaramid Sigun iti Kayat ti Nagannak?
Ti makaparagsak a report maipapan iti maar-aramid ken ti maaramidto iti masanguanan iturongna ti di panangikankano kadagiti agdama a limitasion ken mabalin a rumsua a parikut gapu kadagiti baro a teknolohia. Tapno iyilustrar, subliantayo ti tema maipapan iti annak. Gagangayen ti panangpili kadagiti gene. Maus-usar pay la idi dekada 1960 ti kaaduan a maus-usar a pamay-an. Babaen ti ineksion, mangala ti doktor ti sample ti amniotic fluid a nanglikmut iti sikog. Masukimat ngarud ti pluido tapno makita no ti sikog ket addaan iti adu a sakit ti gene, agraman ti Down’s syndrome ken spina bifida. Gagangay a maaramid daytoy kalpasan ti maika-16 a lawas ti panagsikog. Ipalgak ti kaudian a pamay-an dagiti detalye ti pakabuklan ti gene ti sikog iti nagbaetan ti maikanem ken maikasangapulo a lawas ti panagsikog.
Dagitoy a pamay-an tulonganda dagiti doktor a mangilasin iti adu a sakit, ngem agingga laeng iti agarup 15 a porsiento kadagita ti mabalin nga agasan. No ipalgak dagiti panagsukimat ti parikut iti gene wenno di nalawag dagiti resulta, maipasango dagiti nagannak iti makariribuk a desision—rumbeng kadi a mairegreg, wenno maipasngay ti sikog? Agkomento ti The UNESCO Courier: “Nupay namin-adun a nasukimat ti DNA—a tunggal panangsukimat ket naikkan iti lisensia ken nakaganansia iti dakkel—di pay laeng nagballigi ti genetics iti kari a pagpanpannakkelna a panangagas babaen ti gene. Suksukimaten ti adu a doktor dagiti kasasaad ken sakit a dida maagasan. Isu a ti panangiregreg ti masansan a maibaga a pamuspusan.”
Siempre, no mas epektibo ti biotechnology, namnamaen dagiti doktor a lumalaingda nga amang a mangilasin ken mangagas kadagiti depekto ti gene a mangpataud wenno mangisagmak iti tao iti nadumaduma a sakit. Kasta met, namnamaen dagiti sientista a mayakardanton dagiti artipisial a chromosome iti sikog ti tao tapno malapdanda dagiti sakit a kas iti Parkinson’s disease, AIDS, diabetes, ken kanser ti prostate ken suso. Iti kasta, maipasngay ti ubing a napigpigsa ti resistensiana iti sakit. Manamnama met nga addanto agas iti masanguanan a “mangpasayaat” iti dumakdakkel a sikog, mabalin a babaen ti panangkontrol iti gene tapno sumaririt wenno sumayaat ti memoria.
Uray no ammo dagiti optimistiko unay a sientista a mabayag pay ti tiempo a makapilinto dagiti nagannak ti kayatda nga anak manipud iti maysa a katalogo, para iti adu a tattao, makaay-ayo unay ti namnama a mangipasngay iti anak a magusgustuanda. Ikalintegan ti dadduma a kinaaleng-aleng ti di panangusar iti teknolohia tapno malapdan dagiti sakit a maigapu iti gene. Ngamin, kunada a no saan a dakes ti panangpaadal iti anakmo kadagiti kasayaatan nga eskuelaan ken panangipaagas kenkuana kadagiti kalaingan a doktor, apay a dika padasen ti maaddaan iti kasayaatan nga anak no mabalin?
Pakaseknan iti Masanguanan
Nupay kasta, maseknan ti dadduma. Kas pagarigan, kuna ti libro a The Biotech Century: “No malapdan ti diabetes, sickle-cell anemia, ken kanser babaen ti panangbaliw iti pakabuklan ti gene dagiti indibidual, apay ngarud a di maaramid dayta kadagiti saan unay a grabe a ‘sakit’: myopia, di pannakailasin iti kolor, dyslexia, kinalukmeg, kinakannigid? Kinapudnona, malapdam aya ti kagimongan a mangibaga a ti maysa a kolor ti kudil ket maysa a sakit?”
Agreggetto dagiti kompania ti insurance a mangbirok kadagiti impormasion maipapan iti gene. No ngay ipakita dagiti panangsukimat bayat ti panagsikog nga addanto problema? Pilitento kadi dagiti kompania ti insurance ti ina nga agparegreg? No agkedked, mabalin kadi a saanda nga ited dagiti benepisio?
Agsasalisal dagiti kompania nga agar-aramid iti kemikal, parmasiutika, ken biotech a manggun-od iti lisensia nga agpataud kadagiti gene ken organismo agraman dagiti pamay-an a mangbaliw kadagitoy. Ti motiboda, siempre, ket pinansial—tapno makaganansiada gapu iti teknolohia ti masanguanan. Agamak ti adu a bioetiko a mabalin nga agbanag daytoy iti “eugenics dagiti agusar,” a gapu itoy mabalin a mapilit dagiti nagannak a mangpili kadagiti annak a “magustuanda ti gene-da.” Nalaka a pagarupen a dakkel ti impluensia ti panaganunsio iti kasta a pagannayasan.
Siempre, mabalin a narigat a magun-odan dagiti kabarbaro a teknolohia kadagiti napangpanglaw a pagilian iti lubong. Iti adu a paset ti lubong saanen a magun-odan dagiti kasimplean a pamay-an ti pannakaaywan ti salun-at. Uray pay kadagiti nabaknang a nasion, ti naibatay iti gene a pannakaagas ket mabalin a magun-odan laeng dagiti babaknang.
Ti Perpekto a Kagimongan
Iti kellaat nga iyaadu dagiti literatura maipapan iti maar-aramid iti tay-ak ti biotechnology, masansan nga agparang ti ekspresion nga “agak-akem a Dios.” Tangay ti Dios ti Diseniador ken Namarsua iti biag, maitutop nga usigen no ania ti pampanunotenna maipapan iti panangsapul iti kinaperpekto. Kastoy ti kunaen ti libro ti Biblia a Genesis kalpasan a pinarsuana ti biag ditoy daga, “Ti Dios nakitana amin nga inaramidna, ket, adtoy, nasayaatda unay.” (Genesis 1:31) Perpekto ti gene ti immuna a pagassawaan. Gapu ta nagrebeldeda iti Dios, inyegda ti kinaimperpekto ken ipapatay kadakuada met laeng ken iti annakda.—Genesis 3:6, 16-19; Roma 5:12.
Kayat ni Jehova a Dios a makita nga agpatingga ti sakit, panagsagaba, ken ipapatay. Nabayagen a nangipaay iti probision a mangispal iti sangatauan kadagitoy a parikut. Ipakpakauna ti libro ti Biblia nga Apocalipsis nga addanto tiempo a makibiang ti Dios iti ar-aramid ti tao. Maipapan iti dayta a tiempo, mabasatayo: “[Ti Dios] punasennanto ti amin a lua kadagiti matada, ket awanton ni patay, awanto metten ti panagleddaang wenno panagsangit wenno ut-ot. Dagiti immuna a bambanag naglabasdan.” Dagitoy a nasaknap a panagbalbaliw saanda a dumteng babaen ti nasientipikuan nga irarang-ay ti pannakaammo ti tao, nga adu kadakuada ti di pay mangbigbig iti kaadda ti Dios, wenno mangidayaw kenkuana. Saan, ta ituloy ti bersikulo: “Daydiay [ni Jehova a Dios] situtugaw iti trono kinunana: ‘Adtoy! Pagbalbalinek a baro ti isuamin a bambanag.’”—Apocalipsis 21:4, 5.
[Blurb iti panid 5]
Kalpasan ti inkapilitan a panamagbalin a lupes iti ag-225,000 a tattao idiay Nazi Alemania, minilion pay a dadduma a “di matarigagayan” ti natalipupos a maigapu iti eugenics wenno panangpasayaat iti puli
[Blurb iti panid 6]
Namnamaen dagiti doktor a ti panagsirarak a nainaig kadagiti gene ket mangpataudto kadagiti baro a natalged ngem nasamay nga agas a manglapped ken mangpaimbag iti sakit
[Blurb iti panid 11]
Nanipud idi timmaud ti karnero a napanaganan iti Dolly, nabaelanen dagiti sientista a kinopia ti adu nga indibidual nga ayup—a naggapu amin kadagiti selula ti adulto. Mausarto ngata ti kasta met la a teknolohia a mangkopia kadagiti adulto a tattao?
[Kahon/Dagiti ladawan iti panid 7]
Mabalin Kadi a Kopiaen ti Tao?
Idi 1997, nagdinamag iti intero a lubong ti karnero nga agnagan iti Dolly. Ania ti naisangsangayan maipapan ken Dolly? Isu ti kaunaan a mamalia a sibaballigi a nakopia (cloned) manipud iti adulto a selula, a naala iti mammary gland ti maysa a kabaian a karnero. Gapuna, nagbalin ni Dolly nga ub-ubing a “kasingin” ti karnero a nakaalaan ti selula. Sakbay a nagbiag ni Dolly, nagkopian dagiti sientista kadagiti animal manipud kadagiti selula ti sikog. Manmano ti nakapanunot a mabalin nga uliten nga iprograma ti selula ti adulto a mamalia tapno mabukel a maysa pay nga animal a kaasping unay ti pakabuklan ti gene-na. Mabalin a makita a nasaksakbay ti langa ti anak babaen ti panangkopia iti adulto a selula.
Panggep dagiti sientista a nangkopia ken Dolly a pasayaaten dagiti taraken nga animal kas napateg a gubuayan dagiti agas nga agtaud iti gatasda. Damo a nagparang ti report maipapan iti panagballigi dagiti sientista idi Pebrero 1997, iti magasin ti siensia a Nature, iti paulo nga “Agbiag nga Anak a Nagtaud iti Selula ti Sikog ken Adulto a Mamalia.” Dagus a naginteres ti media iti report ken iti ipasimudaag dayta. Dua a lawas kalpasanna, nangiruar ti magasin a Time iti retrato ni Dolly agraman ti paulo nga “Addanto Pay Ngata Sabali a kas Kenka?” Dayta met la a lawas, nangiruar ti magasin a Newsweek iti serye dagiti artikulo a nagparang iti akkub a napauluan iti “Mabalintayo Kadi a Kopiaen ti Tattao?”
Nanipud idi timmaud ni Dolly, nabaelanen dagiti sientista a kinopia dagiti indibidual nga ayup—a naggapu amin kadagiti selula ti adulto. Mausarto ngata ti kasta met la a teknolohia a mangkopia kadagiti adulto a tattao? Wen, kuna ti dadduma a biologo. Naaramid kadin? Saan pay. Ipatuldo ni Ian Wilmut, ti Britano a sientista a nangidaulo iti grupo a nangkopia ken Dolly, a ti panagkopia itatta ket “saan pay unay a nasayaat a pamay-an,” ta pakaigapuan ti ipapatay ti adu a sikog a maminsangapulo a daras nga ad-adu ngem iti normal a panagpaadu.
Ngem saludsoden ti dadduma, ‘Ania ngay no adda nakapasayaat a naimbag iti pamay-an sana kinopia ti adu a Hitler?’ Tapno mapakalma ti kasta a panagamak, ipatuldo ni Wilmut a nupay no agpada ti gene ti nakopia nga ubing a kasinginna a tinaudanna, ti nakopia a tao maimpluensiaanto ti aglawlawna ket makapataud iti naisangsangayan a personalidad a kas met la iti natural a singin.
[Kahon/Dagiti ladawan iti panid 8, 9]
Dagiti Detektib ti DNA
Ti bagi ti tao ket buklen ti agarup 100 a trilion a selula. Adda nucleus ti kaaduan a selula. Iti uneg ti tunggal nucleus, adda 46 a grupo a maawagan chromosome. Tunggal chromosome ket addaan iti maysa, a kas iti sinulid a nairut ti pannakakawikawna a molekula a maawagan DNA. Napattapatta nga iti uneg ti DNA adda agingga iti 100,000 a gene, a naipuesto a kas kadagiti ili ken siudad iti igid ti kangrunaan a kalsada. Dagiti gene-tayo ti nangnangruna a mangikeddeng iti tunggal kalidad nga adda iti bagitayo—ti idadakkeltayo iti aanakan, ti sekso ken pisikal a langatayo, ken ti panagdakkeltayo agingga iti kinaadulto. Mamati met dagiti sientista a ti DNA-tayo iramanna ti “pagorasan” a mangikeddeng iti kapaut ti panagbiagtayo.
Agasping unay ti DNA dagiti animal ken tao. Kas pagarigan, agduma laeng ti pakabuklan ti gene dagiti sunggo ken ti tao iti 1 a porsiento. Kaskasdi, dayta a nagdumaan ket maminsangapulo nga ad-adu ngem iti nagdumaan ti DNA ti dua a tao. Nupay kasta, dagita a nagbassit a nagdumaan ti makagapu nga adu ti nagdudumaan ti tunggal maysa kadatayo.
Awan pay sangapulo a tawen a napalabas nga inaramid dagiti sientista ti narigat a trabaho—a mangikeddeng iti umiso nga urnos dagiti kemikal iti DNA ti tao. Daytoy a trabaho, a naawagan Human Genome Project, adda raragpatenna ken nagdakkel a proyekto, ket makagasto iti binilion a doliar. Ti naurnong nga impormasion ket umdasto a mangpunno iti napattapatta a 200 a tomo, a tunggal tomo ket kas kadakkel ti 1,000-panidna a libro ti telepono. Tapno mabasa ti maysa a tao amin daytoy nga impormasion, masapul a basaenna dayta iti 24 nga oras iti inaldaw iti 26 a tawen!
Masansan nga iyaleng-aleng ti media ti kinapudno nga apaman a maurnong daytoy nga impormasion, masapul a maipatarus pay. Kasapulan dagiti kabarbaro nga alikamen a mangusig iti impormasion. Naiduma ti panangbigbig kadagiti gene; naiduma met ti panangammo no ania ti aramidenda ken no kasano ti panagtitiponda tapno mabukel ti maysa a tao. “Ti Holy Grail of Genetics” ti pangawag ti maysa a nalatak a biologo iti Human Genome Project. Nupay kasta, imbaga ti mangad-adal kadagiti gene a ni Eric Lander ti realistiko unay a deskripsion: “Dayta ti listaan dagiti paset,” kunana. “No itedko ti listaan dagiti paset ti Boeing 777 nga addaan iti 100,000 a paset, diak pagarupen a mapagkakamangmo amin dayta nga itornilio ken sigurado a dika maawatan no apay nga agtayab dayta.”
[Diagram]
(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)
SELULA
NUCLEUS
CHROMOSOMES
DNA
BASE PAIR