Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Kasano Ngay no Pagarupen ti Dadakkelko nga Ubingak Pay Unay a Maki-date?

“Naudikan iti uso, Nanang. Saan itan a dekada ’50. Amin ket maki-date! Saanakon nga ubing.”​—Janie, 16 anyos.a

MABALIN a makapaupay no ibagada a saanka pay a nakasagana a maki-date. “Kayatko a tungpalen ti kuna ti Biblia a dayawek da tatang ken nanangko,” kuna ti maysa nga agtutubo, “ngem para kaniak, saanda a husto. Diak pay ketdi ammo no kasanok nga ilawlawag daytoy kadakuada.” Kas iti daytoy nga agtutubo a lalaki, nalabit mariknam a di nainkalintegan ken di mannakipagrikna ti dadakkelmo. Nalabit adda naam-ammom a talaga a kursonadam ken kayatmo a maam-ammo a naimbag. Wenno nalabit pampanunotem a makatulong kenka ti pannaki-date-mo tapno lallalo a maay-ayom dagiti kapatadam. “Mapilitanka,” kuna ni Michelle. “No saanka a maki-date, pagarupen dagiti ubbing idiay eskuelaan a karkarnaka.”

Kinuna ti maysa a mamalbalakad iti pamilia maipapan iti panag-date: “Para kadagiti annak, awan ti benneg a kasla ad-adda a di nainkalintegan dagiti nagannak.” Ngem gapu kadi ta kasla di nainkalintegan ti dadakkelmo ket kaipapananna a talaga a didan nainkalintegan? Ngamin, imparebbeng ti Dios kadagiti dadakkelmo nga isuro, sanayen, salakniban, ken iwanwandaka. (Deuteronomio 6:6, 7) Saan ngata nga adda nainkalintegan a pakaseknan ti dadakkelmo maipapan iti pagimbagam? “Adda makitkitak a peggad,” kuna ti maysa nga ina, “ket nakaam-amak unay dayta.” Apay a pagdanagan ti nagadu a nagannak ti nasapa a pannaki-date?

Dagiti Makaisagmak a Rikna

“Kas man la iparipirip ti dadakkelko nga adda pagdaksanna no magustuam ti maysa a tao,” ireklamo ti 14 anyos a ni Beth. Nupay kasta, no Kristiano ti dadakkelmo, pagaammoda a pinarsua ti Dios ti lalaki ken babai tapno maallukoyda iti maysa ken maysa. (Genesis 2:18-23) Ammoda a natural daytoy a pannakaallukoy, ta maitunos iti panggep ti Namarsua kadatayo iti sangatauan tapno ‘mapunno ti daga.’​—Genesis 1:28.

Kasta met nga ammo ti dadakkelmo no kasano karugso dagiti seksual a tarigagay no addaka iti “kinalasbang ti kinaagtutubo.” (1 Corinto 7:36) Ammoda met a bassit pay ti kapadasam iti panagsursuro no kasano a kontrolen dagita a tarigagay. No rugiam ti mangbusbos iti adu a tiempo iti saanmo a kasekso babaen ti pannakikadua, telepono, wenno uray ti pannakisinnurat wenno E-mail, posible a lallalo a maallukoykayo iti maysa ken maysa. ‘Ania ngay koma ti pagdaksanna?’ nalabit mayimtuodmo. Bueno, ania ti legal a pamay-an tapno mapennek dagita a tarigagay? Talaga kadin a nakasaganaka iti gagangay laeng a pagtungpalan dagita a rikrikna​—nga isu ti pannakiasawa? Mabalin a saan pay.

No kasta, adda sumagmamano a peggad ti nasapa a pannaki-date. Mamakdaar ti Biblia: “Mabalin kadi ti maysa a tao ti mangkaraykay a mangurnong iti saklotna iti apuy ket kaskasdi a saan a mapuoran dagiti mismo a kawesna?” (Proverbio 6:27, NW) Masansan a ti nasapa a pannaki-date ket agtungpal iti panagdenna sakbay ti panagkasar, a mangipasango kadagiti agtutubo iti posibilidad a makasikog wenno masikoganda, wenno makaptanda iti sakit a mayakar babaen ti panagdenna. (1 Tesalonica 4:4-6) Kas pagarigan, impagarup ti agtutubo a ni Tammy a di nainkalintegan ti dadakkelna idi dida pinalubosan a maki-date. Isu a sililimed a rinugianna ti naki-date idiay eskuelaan. Ngem di nagbayag, nagsikog ni Tammy​—isu a nagbalbaliwen ti panagbiagna. Ita bigbigennan: “Saan gayam a nasayaat ti pannaki-date a kas iti kunada.”

Ngem kasano ngay no siaannad a liklikan ti dua nga agtutubo ti di umiso a panagsinnagid? Uray pay, adda latta peggad a nasapa a mariing wenno maabbukay dagiti rikna ni ayat. (Kanta ni Solomon 2:7) Mabalin nga agtungpal iti pannakapaay ken panagsagaba no marubroban dagiti tarigagay a nainkalintegan laeng a maabbukay iti adayo pay a masakbayan.

Adtoy ti sumagmamano pay a pagpampanunotam: Talaga kadi nga umdasen dagiti kapadasam iti biag tapno maammuam no ania ti rumbeng a sapulem iti agbalinto nga asawam? (Proverbio 1:4) Iti kasumbangirna, addaanka kadin kadagiti galad ken kinalaing a kasapulan tapno agbalinka nga asawa a lalaki wenno asawa a babai a talaga a maay-ayat ken mararaem? Talaga kadi nga addaankan iti anus ken determinasion a kasapulan tapno mataginayon ti inggat’ tungpal biag a pannakirelasion? Di pakasdaawan a saan nga agbayag ti kaaduan a romantiko a relasion dagiti tin-edyer. Manmano dagiti agpaut ti panagasawada.

Gapuna, kastoy ti pananggupgop ti 18 anyos a ni Monica: “Estoriaen idi dagiti gagayyemko idiay eskuelaan ti maipapan kadagiti kaayan-ayatda. Ngem nagtungpalda laeng iti nasapa a pannakiasawa wenno iti nasaem a panagsina agsipud ta dida pay nakasagana a makiasawa.” Kinuna met ti maysa nga agtutubo nga agnagan Brandon: “No maamirismo a saanka pay a nakasagana a makikumit iti maysa a tao ngem ammom a nakikumitkan agsipud ta masansan ti panag-date-yo, makapaupay unay dayta. Kasanom a tallikudan ti maysa a tao a dimo masair ti riknana?”

Di pagduaduaan nga ikagkagumaan dagiti dadakkelmo a maliklikam ti saem ken pannakaupay babaen ti panangipapilitda a saanka a maki-date agingga a huston ti edadmo tapno makiasawa. Kinapudnona, sursurotenda laeng ti naipaltiing a pammagbaga iti Eclesiastes 11:10 (NW): “Ikkatem ti panagluksaw manipud pusom, ket iwaksim ti didigra manipud lasagmo.”

‘Lumawaka’

Ngem di kayat a sawen daytoy a saanmon a matagiragsak ti makikadua iti saanmo a kasekso. Ngem apay a makilangenka iti maysa laeng a tao? Iti sabali a konteksto, paregtaennatayo ti Biblia a ‘lumawa’ iti pannakilangentayo. (2 Corinto 6:12, 13) Nasayaat dayta a pammagbaga kadagiti agtutubo. Ti maysa a pamay-an ti panangaramid iti dayta ket makilangenka iti nadumaduma a grupo a buklen dagiti di agkasekso. “Para kaniak, naragragsak no kasta,” napaliiw ni Tammy. “Nasaysayaat no ad-adu ti magayyemmo.” Kinuna ni Monica: “Talaga a nasayaat ti makilangen iti nadumaduma a grupo agsipud ta maam-ammom dagiti tattao a nadumaduma ti personalidadda ken maamirismonto a nagadu pay gayam ti saanmo a naam-ammo.”

Mabalin a sidadaan pay ketdi ti dadakkelmo a tumulong kenka a mangyurnos iti makagunggona a pannakilangenmo iti dadduma pay nga agtutubo. Ilawlawag ni Anne nga addaan iti dua nga annak: “Kanayon a siertuenmi a naragsak ti pagtaenganmi a kayat dagiti ubbing a pagnaedan. Awisenmi no kua ti gagayyemda, pagmeriendaenmi ida, ken palubosanmi ida nga agaayam. Iti kasta, dida mapanunot a rumbeng a rummuarda pay laeng iti balaymi tapno agragragsakda.”

Siempre, uray iti maysa a grupo, masapul nga agannadka latta iti panangipakitam ti sobra a panangasikaso iti maysa a tao. Ikalintegan ti sumagmamano nga agtutubo a la ketdi no kaduada ti dadduma a tattao, saanda met a talaga a maki-date. Saanmo nga allilawen ti bagim. (Salmo 36:2) No kanayon a kaduam ti isu met la a tao kada aglalangenkayo nga aggagayyem, pannaki-date ti kaipapanan dayta.b Ikagumaam ti agmasirib no makigayyemka iti saanmo a kasekso.​—1 Timoteo 5:2.

Ti Kinapateg ti Panaguray

Saan a nalaka ti mabagaan nga ubingka pay unay tapno rugiam ti maki-date. Ngem saan a panggep ti dadakkelmo a sairendaka. Imbes ketdi, ar-aramidenda ti amin a kabaelanda tapno tulongan ken salaknibandaka. Isu nga imbes nga agtalekka iti pusom ken laksidem ti pammagbagada, apay a dimo aprobetsaren ti kapadasanda? Kas pagarigan, apay a dika agpabalakad kadakuada inton adda problemam iti pannakilangenmo iti saanmo a kasekso? Palagipannatayo ti Proverbio 28:26 (NW): “Daydiay agtalek iti bukodna a puso maag.” Kuna ti agtutubo a ni Connie: “No adda agkursonada kaniak, ti pannakisaritak ken ni nanangko ti makatulong kaniak a mangdaer iti pannakapilitko a maki-date. Estoriaenna kaniak dagiti napagteng ti gagayyem ken kakabagianna iti napalabas. Talaga a nakatulong dayta kaniak.”

Ti panaguray pay laeng sakbay a maki-date-ka ket saan a manglapped iti irarang-ay ti emosionmo wenno iti wayawayam. Agsipud ta saanmo pay nga imbaklay dagiti rebbengen ti nataengan maipapan ti panagarem ken panagasawa, addaanka iti wayawaya a ‘mangtagiragsak iti kinaagtutubom.’ (Eclesiastes 11:9) Ti panaguray ket mangted met kenka iti panawen a mangpasayaat iti personalidad, kinamanakem, ken kangrunaanna, iti espiritualidadmo. (Un-unnoy 3:26, 27) Kas kinuna ti maysa a Kristiano nga agtutubo, “masapul a makikumitka nga umuna ken ni Jehova sakbay a makikumitka iti siasinoman a tao.”

Bayat nga agmatmataenganka ken bumatbatad ti irarang-aymo iti amin a tattao, naidumanton ti panangmatmat kenka dagiti dadakkelmo. (1 Timoteo 4:15) Ket inton talaga a nakasaganakan a maki-date, sigurado nga anamonganda ti panangaramidmo iti dayta.

[Dagiti Footnote]

[Dagiti ladawan iti panid 20]

No adda saanmo a kasekso a napilim a pangipakitaam iti espesial nga atension. . .

. . . gagangay a maabbukay dagiti romantiko a rikna

[Ladawan iti panid 21]

Imbes a limitaram ti interesmo iti maysa a tao, paaduem ti gagayyemmo