Dagiti Layus Idiay Mozambique—No Kasano nga Inaywanan Dagiti Kristiano ti Adu a Biktima
BABAEN TI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY MOZAMBIQUE
IDI rugrugi ti napalabas a tawen, naikuleng dagiti agbuybuya iti telebision kadagiti naggapu ditoy Mozambique a ladawan ti tattao a kumkumpet kadagiti sanga ti kaykayo bayat nga agpegpeggadda gapu iti umad-adalem a layus. Maysa a babai ti nagpasngay bayat nga adda iti kayo ket naipabuya ti panangalaw ti helikopter kenkuana ken iti maladagana. Nupay kasta, rinibu ti di nakapanaw iti adu nga aldaw—nga adda dagiti uleg a kakuykuyog ti dadduma—agingga nga immes-es ti danum wenno inalaw ida dagiti helikopter.
Nangrugi ti trahedia gapu iti bumayakabak a tudo idiay Maputo, ti siudad a kabesera ti Mozambique. Iti sumagmamano la nga oras, nalayus ti intero a kaparanget ti siudad. Iti dadduma a lugar, immadalem ti danum agingga iti atep ti balbalay. Dagiti kalsada ket nagbalin a naapres a karayan. Nakurukoran ti nalalawa a disso, ket nayanud dagiti balay, lugan, ken dandani amin a banag. Ngem dumteng pay la idi ti kakaruan.
Nagtultuloy ti tudo, a nanglayus iti intero a makin-abagatan a paset ti pagilian. Nagtudo met iti kabangibangna a South Africa, Zimbabwe, ken Botswana. Gapu ta ditoy Mozambique ti pagayusan dagiti karayan Incomati, Limpopo, ken Zambezi iti dalanda nga agpataaw, nadadael ti nagadu a lugar ditoy Mozambique idi immadalem dagitoy. Makapabileg pammati a pakasaritaan no kasano nga inaywanan dagiti Kristiano ti maysa ken maysa kabayatan daytoy a didigra.
Panangtingiting Kadagiti Damo a Nadadael
Idi Pebrero 9 itay napan a tawen, dua a pannakabagi ti sanga nga opisina dagiti Saksi ni Jehova idiay Maputo ti napan simmarungkar iti amianan a paset. Idi agarup alas nuebe ti agsapa, nalabsanda ti siudad ti Xinavane, nga immadalman unay ti Karayan Incoluane. Inkeddengda ti mapan latta idiay Xai-Xai, ti kabesera ti probinsia ti Gaza. Nupay kasta, napaliiwda nga iti asideg ti siudad ti Chókwè, a masansan a malayus unay no adda bagyo, awan dagiti pagilasinan nga adda problema. Isu nga inkeddengda ti agsubli idiay Maputo.
Ngem bayat nga umas-asidegda idiay Xinavane idi agawidda, adda imbangen dagiti polis isu a simmardengda. “Dimtengen ti layus a naggapu idiay South Africa isu a nadadael ti kangrunaan a haywey ti pagilian,” impakdaar dagiti polis. “Awan ti makalasat a bus wenno trak.” Naan-anayen a nalayus ti isu met la a paset ti kalsada a linasatda iti dayta nga agsapa! Tangay umad-adalem metten dagiti karayan iti surong, naisinan ti lugar manipud iti dadduma a paset ti pagilian.
Inkeddeng ti dua a kakabsat nga umyanda idiay asideg a Macia. Kabayatan dayta a rabii, kimmaro ti kasasaad. Nalayus ti intero a siudad ti Xinavane, ket napukaw dagiti umili sadiay ti amin a sanikuada. Nayurnos ti panangtulong kadagiti Saksi iti dayta a lugar tapno makapanda iti Kingdom Hall idiay Macia, a nakaipatakderan ti temporario a kampo dagiti agbakuit. Dagus a napan dagiti Saksi kadagiti bodega tapno gumatangda kadagiti kangrunaan a kasapulan a kas iti bagas, bukbukel, arina, ken manteka.
Inasikasoda itan dagiti padada a Kristiano idiay Chókwè ken kadagiti kabangibang a siudad. Nagtataripnong dagiti manangaywan kadagiti kongregasion idiay Chókwè ket inorganisarda ti pangkaaduan a panagbakuit. Nairakurak ti mensahe: “Pumanawkayo a dagus, ket mapankayo idiay Macia!” Ngem naammuan idi agangay a saan a simmangpet ti adu a taga Xinavane. Isu nga adda dagiti Saksi a naibaon tapno ammuenda ti kasasaad. Naammuanda met nga adda Kristiano a panglakayen a nalmes iti uneg ti balayna. Nayurnos ti pannakaipumponna, ket sinapulda ti dadduma pay a Saksi, a ti dadduma ket adda iti atep ti balbalayda, ket tinulonganda ida a mapan idiay Macia.
Kalpasan a naaramid dagitoy nga urnos, napan dagiti pannakabagi ti sanga idiay Bilene, a bassit a siudad iti kosta. Sadiay a nangarkilada iti eroplano a mapan idiay Maputo. Bin-ig a ti nalayus a rehion ti makita dagiti nageroplano. Naipadamag nga iti probinsia laeng ti Gaza, 600,000 nga umili ti naapektaran.
Kimmaro ti Kasasaad
Iti simmaganad a sumagmamano nga aldaw, pimmigsa ti tudo, ket nadadael met dagiti makintengnga a probinsia ti Mozambique. Adda dimteng a nagpigsa a tropikal a bagyo a naawagan Eline. Idi Pebrero 20, indissuorna ti makadadael a bayakabak kadagiti probinsia ti Inhambane, Sofala, ken Manica. Lallalo a naglayus, ad-adu pay ti natay, ken nadadael gapu iti dayta.
Kalpasanna, idi arinunos ti Pebrero, idi pay la a napasamak ti kastat’ kakarona a layus iti siudad ti Chókwè ken iti intero nga aglawlaw a rehion. Idi asidegen ti tengnga ti rabii ti Pebrero 26, kellaat a dimteng ti dakkel a layus a nangyanud iti amin a madalapusna. “Riniingnakami ti maysa a kaarruba a nagpukkaw iti tawana,” kuna ni Luis Chitlango, maysa a 32 anyos a Saksi.
Inlawlawag ni Chitlango: “Idi bimmaringkuaskami, nangngegmin ti dumaranudor a danum. Bayat a naglibaskami, adu nga uleg ti nasabatmi. Idi alas sais ti agsapa, nakadanonkami iti nangatngato a disso, ngem idi umal-aldawen, rumbeng nga umulikamin kadagiti kayo gapu ta umad-adalem ti amin nga aglawlawmi. Agduapulokami amin iti grupomi.
“Dagiti lallaki ti immuna nga immuli kadagiti kayo. Kalpasanna, inyawat dagiti babbai kadakuada ti adu nga ubbing, ket naigalut dagitoy iti sangsanga ti kayo. Simmaruno dagiti babbai ken dagiti tagibida. Pasaray umulogkami manipud iti kayo tapno agkurob kadagiti mani nga adda iti uneg ti daga, nga ammomi a naimula iti dayta a lugar.
“Kalpasan ti tallo nga aldaw, naikeddeng a masapul a magnakami amin a mapan idiay Chókwè. Pagatbarukongmin ti danum, isu a sinubami ti naapres a danum. Iti dalanmi, nakitami dagiti tattao nga adda kadagiti kayo ken atep ti balbalay. Kabigatanna, immes-es ti layus isu a makapanen dagiti trak idiay siudad tapno ipan dagiti tattao idiay Macia.”
Ti Kampo a Nagbakuitan Dagiti Saksi
Idi Marso 4, nangarkila ti sanga nga opisina dagiti Saksi ni Jehova iti eroplano a mangipan kadagiti pannakabagina iti nadidigra a lugar. Adu kadagiti umili ti nakapagkamangen idiay Macia, a napagbalin a nagdakkel a kampo dagiti nagbakuit. Adu kadagiti nalayus ti agtrangkaso, agsagsagaba iti malnutrision, agmalaria, ken dadduma pay a sakit.
Ti lugar ket kasla paggugubatan. Napno ti tangatang ti siudad kadagiti helikopter nga imbaon ti nadumaduma a pagilian, ket nagdisso dagitoy kadagiti inaramidda a paglandingan tapno agdiskarga kadagiti abasto. Idi simmangpet idiay Macia ti mangsaranay a grupo dagiti Saksi, saanda laeng nga inyurnos ti pannakataraon dagiti biktima no di ket nangipasdekda met iti disso a pakaagasan dagiti masakit. Ngem nangalada nga umuna iti permiso dagiti autoridad iti dayta a lugar, a nangpadayaw iti nagpateg nga inaramidda.
Iti kada agsapa iti kampo dagiti Saksi, a nangpadagus iti dandani 700 a Saksi ken dadduma pay, nausig ti maysa a teksto iti Biblia iti alas sais trenta. No maidasaren ti taraon nga insagana dagiti Kristiano a kakabsat a babbai, maayaban ti nagan ti ama ti tunggal pamilia. Isenias ti tunggal ama babaen kadagiti ramayna no mano a plato ti kasapulan, santo maipan ti taraon.
Nakaur-urnos ti tunggal aspeto ti panagbiag iti kampo. Adda sumagmamano a kakabsat a natudingan a gumatang iti taraon; mangsaluad iti kinadalus ti mainum a danum, mangdalus kadagiti kasilias, ken dadduma pay. Nadlaw dagiti opisial ti gobierno ti kasta a nasayaat nga urnos ket kinunada: ‘Nagsayaat ti agnaed iti daytoy a lugar. Awan ti mabisinan, ket awan ti agaapa.’ Kinuna ti maysa nga autoridad iti dayta a lugar: ‘Amin a tattao ket masapul a sumarungkar iti kampo dagiti Saksi tapno makitada no kasano ti rumbeng a pannakaasikaso dagiti bambanag.’
Maysa nga aldaw, inayaban ti komite ti saranay dagiti Kristiano a panglakayen ket impakaammoda kadakuada nga inyurnos ti sanga nga opisina ti pannakaibangon manen ti balbalay ken Kingdom Hall-da ken mangipaay pay kadagiti kangrunaan a kasapulan dagiti biktima ti layus. Kabigatanna, kabayatan ti pannakausig ti teksto iti Biblia iti dayta nga aldaw, naipakaammo dagitoy a plano. Nagpalakpakda iti nakabaybayag.
Uray no nagdonar dagiti autoridad iti dua a dadakkel a tolda, adu pay laeng kadagiti adda iti kampo ti maturog iti kannag. Isu a naorganisar ti maysa a grupo manipud kadagiti biktima ti layus tapno agaramidda iti dakkel a Kingdom Hall iti lote a kukua ti kongregasion iti dayta a lugar. Naibangon dayta manipud kadagiti runo ken galba—iti estilo dagiti taga Mozambique—a pagdagusan ti 200 a tattao. Nairingpas dayta iti dua laeng nga aldaw!
Panangsapul Kadagiti Naiputputong
Kabayatanna, idi Marso 5, idi medio immes-esen ti layus, nabuangay ti maysa a mangsaranay a grupo a mapan idiay ili ti Aldeia da Barragem, nga adda iti maysa kadagiti immuna a rehion a nalayus. Addaan dayta iti kongregasion a buklen ti 90 a Saksi, ket awan pay ti damag maipapan kadakuada.
Iti dalanda, nalabsan ti grupo ti Chihaquelane, maysa a dakkel a kampo dagiti nagbakuit nga addaan iti agarup 100,000 a tattao. Iti agsumbangir ti kalsada a nagreggaayen, bin-ig a ti nalayus a rehion ti makita. Kinuna ti maysa a miembro ti grupo: “Idi simmangpetkami idiay Chókwè, nakitami ti nalangalang a disso. Adu a balbalay iti wangawangan ti siudad ti nalayus pay laeng agingga iti atepda. Kaaduan a balay ti naan-anay a nalapunos iti layus. Sumipnget idin, ket masapul nga agdaliasatkami pay iti 25 a kilometro sakbay a makadanonkami idiay Aldeia da Barragem.”
Rabiin idi makadanon ti grupo iti destinasionda. Kastoy ti malagip ti maysa a miembro dayta a grupo: “Nagsardengkami tapno agpanunot iti sumaganad nga aramidenmi.” Pagammuan ta simmangpet dagiti tattao a mangipukpukkaw iti: “Kakabsat!” ket maragragsakanda unay. Idi nakitada dagiti silaw ti dua a lugan, dagus nga impagarup dagiti Saksi iti dayta a lugar a nalabit dagiti kakabsatda ti simmangpet, isu nga impakaammoda daytoy iti dadduma pay. Nasdaaw unay dagiti agpalpaliiw, ket kinunada: ‘Talaga nga agiinnayat dagitoy a tattao. Nangitugotda iti taraon ken immayda pay tapno sumarungkar!’
Panangipaay iti Agpatpatuloy a Tulong
Natulongan dagiti kakabsat manipud iti Aldeia da Barragem a makadanon idiay kampo ti Macia. Sadiayda a nataraonan, napadagus, ken naagasan. Kabayatanna, dumakdakes ti kasasaad idiay Macia. Nakirang ti taraon, agas, ken fuel, tangay maipatulod amin dagitoy babaen ti eroplano. Nasken a matarimaan a dagus ti kalsada nga agturong idiay Maputo. Naaramid daytoy idi Marso 8.
Naan-anay a nalayus ti dakkel a siudad ti Xai-Xai. Agingga iti tallo a metro ti kaadalem ti danum iti dadduma a lugar ti sentrona! Nangbuangay dagiti Saksi iti komite ti saranay a mangaywan kadagiti kakabsatda sadiay. Malaksid iti dayta, naorganisar dagiti komunidad tapno maaywanan dagiti agkasapulan kadagiti probinsia ti Sofala ken Manica.
Dimteng dagiti mangsaranay a probision manipud kadagiti Saksi iti dadduma a pagilian. Kas pagarigan, inyurnos ti sanga ti South Africa ti pannakaipatulod ti adu a tonelada ti kawes, ules, ken dadduma pay a banag. Ket ti sangalubongan a hedkuarter dagiti Saksi ni Jehova idiay Brooklyn, New York, nangipatulod kadagiti pondo tapno maaywanan dagiti naapektaran iti didigra.
Idi immes-es ti layus ken nabilangen no mano ti napukawan iti balbalay, nangrugin ti panagibangon manen kadagiti balbalay ken Kingdom Hall. Nabuangay ti komite nga agibangon manen ket sinuportaran ti nagadu a boluntario a dagus a naibaon tapno agtrabaho. Nanipud idi, nasurok a 270 a balbalay ken di kumurang a lima a Kingdom Hall ti naibangon manen.
Idi nalpasen dagiti immuna a balbalay nga inaramid dagiti Saksi a boluntario, nasdaaw dagiti tattao. Kinuna ti maysa a kaarruba: ‘Pudno a sibibiag ti Dios a pagdaydayawanyo. Saan man la nalagip dagiti papastormi ti adu a karneroda nga agsagsagaba, idinto ta maipapaayankayo kadagitoy a nagpipintas a balbalay.’ Kadagita a lugar, adu ti nagbalin nga interesado iti mensahe ti Pagarian nga ikaskasaba dagiti Saksi ni Jehova, ket adu ti nairugi a panagadal iti Biblia.—Mateo 24:14; Apocalipsis 21:3, 4.
Nupay adu a Saksi ti napukawan iti amin a material a sanikuada, awan kadakuada ti naawanan iti pammati. Imbes ketdi, bimmileg ti pammatida ken Jehova a Dios ken iti sangalubongan a timpuyog dagiti kapammatianda. Agyamyamanda iti naayat a sangalubongan a panagkakabsatda, a dagus a nagtignay iti daytoy a nakaro a didigra. Napasaranda a mismo ti naayat a panangaywan ken panangsalaknib ni Jehova, ket kanayon a malaglagipda daytoy a nailanad iti Biblia: “Ni Jehova naindaklan.”—Salmo 48:1.
[Ladawan iti panid 24, 25]
Nalapunos iti napitak a danum ti siudad ti Xai-Xai
[Ladawan iti panid 25]
Nayeroplano dagiti mangsaranay a suplay
[Ladawan iti panid 26]
Nangipasdek ti mangsaranay a grupo dagiti Saksi iti disso a pakaagasan dagiti masakit
[Ladawan iti panid 26]
Agtultuloy a maibangbangon dagiti baro a balay
[Ladawan iti panid 26]
Ti kadakkelan a kampo dagiti nagbakuit ket addaan iti 100,000 a tattao