Agpayso Kadi a Makapagbalbaliw Dagiti Kriminal?
“Awan ti makaipilit nga agbalbaliw ti maysa a tao. Masapul a ti tao a mismo ti agbalbaliw ken situtulok a mangaramid iti dayta.”—VIVIEN STERN, A SIN AGAINST THE FUTURE—IMPRISONMENT IN THE WORLD.
TI KAPATGAN a pamay-an tapno agpayso a makapagbalbaliw dagiti balud ket naisentro iti edukasion ken panangbalbaliw kadagiti prinsipio ken panangmatmat. Di pagduaduaan nga adda dagiti napasnek a tattao a mangikagkagumaan a mangedukar ken tumulong kadagiti balud. Talaga nga apresiaren ti adu a balud ti nasayaat ken mangisakit a trabaho dagita a tattao.
Irason ti dadduma a tattao a saanen a mabalbaliwan ti intero a sistema ti pagbaludan isu a bassit ti posibilidad a makapagbalbaliw dagiti balud iti kasta a lugar. Nupay mabalin a pudno a ti panangibalud laeng ket di makaipasagepsep kadagiti baro a prinsipio, ti pannursuro ti Biblia ti nakatulongen iti dadduma tapno balbaliwanda ti kabibiagda. Daytoy ti mangpaneknek a makapagbalbaliw ti maysa a tao.
Iti kaaldawantayo, babaen ti tulong ti Biblia, agbalbaliwen ti dadduma a balud isu a sumaysayaaten ti panunot ken kababalinda. Kasano? Babaen ti panangipangagda iti patigmaan ti Biblia: “Dikay agpaisukogen iti daytoy a sistema ti bambanag, no di ket agbalbaliwkayo babaen ti panangpabaroyo iti panunotyo, tapno mapaneknekanyo iti bagbagiyo ti naimbag ken makaay-ayo ken naan-anay a pagayatan ti Dios.” (Roma 12:2) Kasano a maibanag daytoy?
Ti Maaramidan ti Biblia
Adu a tattao ti mamati a dakkel ti maaramidan ti relihion tapno matulongan dagiti balud a pagbabawyan ti dati nga aramidda. Siempre, ti kangrunaan a problema iti daytoy ket mabalin a mapukaw ti aniaman a panangbalbaliw iti kababalin a naaramidan ti pagbaludan apaman a mawayawayaanen ti balud. Kastoy ti inlawlawag ti maysa a balud: “Adu a tattao ti mangibaga a mamatida ken Kristo bayat nga addada iti daytoy a lugar—ngem inton pumanawda ditoy, malipatandan ni Kristo!”
Napaneknekanen sigun iti kapadasan a ti pudno a panagbalbaliw ket masapul nga aggapu iti kaunggan—ti mismo a panunot ken puso ti kriminal—ket ti sipapasnek a panagbabawina iti napalabas a nagbasolanna ti pakakitaan. Ti maysa a programa a panangisuro iti Biblia ti makatulong iti maysa a tao tapno maammuanna no kasano ti panangmatmat ti Dios maipapan iti kinadakes ken no apay a dakes dayta. Daytoy ti mangted kenkuana kadagiti nabileg a pamkuatan tapno dinan itultuloy ti kasta nga aramid.
Mangidadaulo dagiti Saksi ni Jehova iti kasta a programa ti panangisuro iti Biblia iti nagadu a pagbaludan iti intero a lubong, ket nagsayaat dagiti resultana. (Kitaem ti panid 10.) “Natulongankami a mangammo iti ibagbaga ti Biblia maipapan iti panggep ti biag ken dagiti masakbayan a bendision a sagrapen ti sangatauan,” kinuna ti maysa a balud, sa innayonna: “Nagsayaat dayta nga edukasion!” Kinuna ti maysa pay a balud: “Agar-aramidkamin kadagiti desision a naibasar iti pammagbaga ti Dios. . . . Makitkitami a mismo ti panagbalbaliw ti kinataomi. Ammomin no ania ti rumbeng nga ipangpangrunami iti biag.”
Siempre, saan laeng nga iti uneg ti pagbaludan a nasken ti panagbalbaliw. Ti pudno a solusion iti kinapeggad iti pagbaludan ket agpannuray iti pannakapukaw ti pannakasapul kadagiti pagbaludan. Maysa kadagiti nagsayaat a kinapudno nga isursuro ti Biblia a nangtignay iti puso ti nagadun a balud ti nayebkas iti kari ti Dios: “Magessatto dagiti mismo a managaramid iti dakes . . . Dagiti nalinteg tagikuaendanto ti daga, ket agtaengdanto nga agnanayon iti dayta.”—Salmo 37:9, 29.
Inton mapasamak dayta, dagiti natantan-ok a pagalagadan ti Dios ket ipaalagadton ti naayat, natibker, ken di madadael a gobierno nga isu ti nailangitan a Pagarian ti Dios nga iturayan ni Kristo—ti gobierno a naisuro nga ikararag dagiti Kristiano. (Mateo 6:10) Iti dayta a baro a lubong, agbalbaliwto ti tunggal umili babaen ti panangammoda kadagiti natantan-ok a linteg ti Dios. Iti kasta, naan-anay a pumaysonton a “ti daga sigurado a mapnonto iti pannakaammo ken Jehova kas iti dandanum abbonganda ti mismo a baybay.” (Isaias 11:9) Anianto ti resultana? Dagiti managtulnog-linteg nga umili ti baro a lubong “pudno a maragsakandanto iti napalalo iti kinaruay ti talna.”—Salmo 37:11.
[Kahon/Dagiti ladawan iti panid 10]
Panangiburay iti Namnama Kadagiti Balud
Iti nasuroken a 20 a tawen, isaysayangkat dagiti boluntario a ministro dagiti Saksi ni Jehova ti naballigi ken naibasar Biblia a programa a panangisuro iti pederal a penitensiario wenno pagbaludan idiay Atlanta, Georgia, E.U.A. Kabayatan dayta a panawen, nasurok nga 40 a balud ti natulonganen nga agbalin a bautisado a ministro dagiti Saksi ni Jehova, ket nasurok a 90 pay ti nagunggonaanen iti regular a panagadal iti Biblia.
Nabiit pay a kinasarita ti Agriingkayo! ti sumagmamano nga agisursuro iti Biblia a di agimbubukodan nga agtartrabaho iti dayta a pagbaludan.
◼ Apay nga epektibo unay ti panangisuro ti Biblia a mangtignay iti sumagmamano a balud tapno balbaliwanda ti kabibiagda?
David: Adu a balud ti saan a naipakitaan iti ayat, uray idi kinaubingda. Isu a no maammuanda nga ay-ayaten ida ti Dios ken no siwayawaya nga ipeksada ti anek-ek ti pusoda kenkuana babaen ti kararag ket sungbatanna dagiti kararagda, isut’ agbalin a napaypayso kadakuada. Matignay met ti pusoda nga agayat kenkuana.
Ray: Maysa kadagiti balud nga inyadalak iti Biblia ket naabuso idi kinaubingna. Idi dinamagko no ania ti nakaallukoyanna ken Jehova, kinunana a no masursurom ti kinapudno iti Biblia, maammuam a talaga a maawatannaka ni Jehova. Daytoy ti nangtignay kenkuana a mangammo iti ad-adu pay maipapan iti personalidad ti kasta a naayat a Dios.
◼ Kunaen ti dadduma a kayat dagiti balud ti makimiembro iti maysa a relihion gapu kadagiti sabali a panggep—tapno mapaababa ti sentensiada wenno tapno adda laeng pagpalabasanda iti orasda. Ania ti paneknekan ti kapadasanyo?
Fred: No makipagadal dagiti balud kadakami, saanmi a padpadasen nga allukoyen ti riknada. Basta iyadalanmi ida iti Biblia. Di agbayag, maawatanda a masursuruanda maipapan iti Biblia ket kasta laeng ti aramidenmi. Addan sumagmamano a balud nga immasideg kaniak tapno agpatulong iti pannakaasikaso dagiti kasoda iti korte. Saan a daytoy ti pakisaritaak kadakuada. Kas banagna, dagiti nakipagadal iti grupomi ken nagtalinaed sadiay iti sumagmamano a tiempo ti talaga nga interesado a mangammo iti isursuro ti Biblia.
Nick: Ti maysa a nadlawko isut’ panagbalbaliw ti sumagmamano a balud bayat ti kaaddada iti penitensiario. Dadduma kadakuada ti nagbalinen a bautisado a ministro ket agsagsagabada iti nakaro gapu kadagiti padada a balud. Nagrigat dayta para kadakuada. No saan a natignay ti Biblia ti pusoda, dida koma nakapagtalinaed a matalek iti sidong dagita a kasasaad.
Israel: Kaaduanna, tattao dagitoy nga addaan iti nasged a tarigagay a makasursuro maipapan ken Jehova, ket iyebkasda dayta iti makapikapik a wagas. Makitam a talaga a naimpusuan dayta.
Joe: Naawatan dagidiay nagbalin a pudno a Kristiano no apay a dimmakes ti kabibiagda. Matarusanda met nga adda namnama a makapagbalbaliwda—tangay maiburburayen ti namnama kadakuada. Ita, sipapasnek a manamnamadan ti kaitungpalan dagiti kari ni Jehova iti masakbayan.
◼ Apay a dagiti kriminal ket saan a mabalbaliwan ti sistema laeng ti pagbaludan?
Joe: Ti panggep ti sistema ti panangibalud ket, saan a mangbalbaliw, no di ket tapno maisina dagiti kriminal manipud iti dadduma a paset ti kagimongan. Dayta ti kangrunaan a paset ti problema—ti kapanunotan ti sistema ti pagbaludan maipapan kadagitoy a tattao.
Henry: Di kabaelan ti sistema ti pagbaludan a balbaliwan ti puso dagiti nakabasol. Inton mawayawayaanda, aramidento manen ti kaaduan kadagitoy a tattao dagiti krimen a nakaigapuan ti pannakaibaludda.
[Ladawan iti panid 8, 9]
Nagadu a balud ti natulonganen a mangammo iti kinapudno iti Biblia