Meteora—Agkakangato a Teddek a Batbato
“Awanen ti mas karkarna ken nakaskasdaaw ngem iti daytoy misterioso a rehion, nga awan ti kaaspingna kadagiti aniaman a nakitakon. Kadagiti . . . napanakon a dadduma pay a kabambantayan, awan ti kaasping dagitoy nagpaiduma nga alimpatok.”—Robert Curzon, Ingles a managbaniaga, 1849.
SAANKAMI a pulos a nakasagana iti nakaskasdaaw a nakitami bayat nga umas-asidegkami iti ili ti Kalabáka ken iti asideg a bario ti Kastráki iti kapanagan ti Thessaly, Grecia. Adda ditoy ti “kabakiran” dagiti bato a buklen ti nasurok a 20 a nagdadakkelan a teddek a bato—maysa a bakir dagiti naipusing ken narangkis a bato a ginasut a metro ti kangatoda. Nakoronaan dagiti tapawda kadagiti monasterio nga addaan kaykayo a galeria ken kornisa nga atep.
Daytoy ti Meteora ti Grecia a nakausaran dagiti karkarna a natural a batbato ken nakaipakatan met ti ekstraordinario a panangikagumaan ti tao. Ti “Meteora”—a nagtaud iti Griego a sao a “naitag-ay iti ngatuen ti daga” ti kaipapananna—tuktukoyenna daytoy grupo dagiti naiputputong a teddek a bato ken ti nasurok a 30 a monasterio a naibangon iti rabawda. Tallo gasut a metro ti promedio a kangato dagitoy a bato, a ti kangatuan ket agarup 550 a metro manipud iti daga.
Bayat nga umas-asidegkami, umat-atiddog ti anniniwan dagiti agkakangato a bato. Agkarabaliw ti buya daytoy karkarna a lugar bayat a mangpatpataud ti init iti nadumaduma nga anniniwan kadagiti bato. No kalam-ekna, sibabatad ken naglaka a makita ti nagdadakkel a bato iti kaniebian.
No Kasanoda a Timmaud
Nagadu ti pagarup maipapan ti itataud dagiti bato iti Meteora. Adut’ mamati a minilion a tawenen ti napalabas, ti kapanagan nga ayan ti Meteora ket limned iti uneg ti nalawa a dan-aw iti uneg ti pagilian. Sigun iti maysa a teoria, ti nakaro a panagbalbaliw iti uneg ti daga ti maysa a makagapu a timmadol dagitoy a bato. Ilawlawag ti magasin nga Experiment a patien ti sumagmamano a geologo “a nasukog dagitoy a bato iti agdama a sukogda idi nagbaetan ti tawen 2000 ken 1000 K.K.P.”
Kastoy ti insurat ti nadakamat itay a ni Robert Curzon maipapan ti Meteora: “Kasla dinadael ti ginggined wenno Delubio ti pungto ti katurturodan a bato, a nakaibatian laeng ti agsasaruno a . . . nangangato, naiingpis, nalinis, kasla dagum a batbato.” Makapainteres ta sigun iti kadaanan a mitolohia dagiti Griego, timmaud ti kabambantayan ti Thessaly gapu iti layus, wenno delubio, nga inyeg dagiti didiosen.—Genesis 6:1–8:22.
Dagiti Nakangatngato a Monasterio
Aniaman ti mailawlawag ti geolohia maipapan iti Meteora, adun ti naatrakar dagitoy a bato nanipud pay idi maikasiam a siglo K.P. Dagiti umuuli iti kabambantayan iti kaaldawantayo, a sumang-at iti Meteora nga addaan espesial nga alikamen iti iyuuli, mabalin a maapresiarda unay ti inaramid dagiti relihioso nga ermitanyo idi unana a nagnaed kadagiti kueba ken rengngat ti batbato. Mapagdedebatean pay laeng no kasano a naibangon dagiti monasterio iti ngatuen dagitoy dandani di mauli a batbato.
Kasano nga immuli ken bimmaba dagiti tattao idi un-unana manipud iti nakangatngato a monasterioda? Bueno, kas kinuna ti libro a Meteora—The Rock Monasteries of Thessaly, ‘mabalin a nagusarda iti kayo nga agdan no bumabada idi manipud iti ngatuen dagiti derraas wenno nagpayulogda babaen ti iket a naipababa babaen ti tali manipud iti monasterio iti ngato. Aniaman ti kasasaad, ti sangaili ket masapul idi nga agtalek kadagiti monghe ken iti mapagduaduaan a kinalaingda nga agbangon.’ Idi napagsaludsodan ti maysa a dati a superior dagiti monghe no kasano kasansan a masukatan ti tali a nakaibitinan ti iket, kastoy kano ti kinunana: ‘No magsat laeng dayta.’ Idi laeng 1925 a naukit dagiti tukad iti batbato isu a nalaklakan nga amang ti umuli.
Dagiti kaunaan a relihioso nga ermitanyo nga immuli kadagiti teddek ket da Varnavas, idi nagbaetan ti 950 ken 965 K.P., ken ni Andronikos a taga Creta, idi 1020. Simmaruno ti dadduma pay a monghe manipud iti intero a Byzantium, isu nga immadu agingga iti 33 ti pagnaedan a monasterio iti rabaw dagiti bato. Idi maika-16 ken maika-17 a siglo, limmatak unay dagita a komunidad, ngem nanipud idin, nagin-inut a kimmapuyen ti impluensiada.
“Pasiarendakami itan!” kinuna ti superior dagiti monghe iti maysa kadagiti monasterio. “Ayna, . . . saanen nga interesado kadakami dagiti agtutubo!” Kinapudnona, innem laengen kadagiti monasterio, a ti dua ket pagnanaedan dagiti madre, ti maus-usar pay laeng. Dagiti nabaybay-an a monasterio ket masarakan iti rabaw ti nadumaduma a bato ti Meteora.
Pabuya a Nabaknang iti Kultura
Kadagitoy nga aldaw, dagiti monasterio iti rabaw ti bato ket maysa kadagiti makapainteres unay a lugar a nainaig iti kultura ti Grecia. Sigun iti United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization, karkarna dagitoy a gameng nga impatawid ti kultura. Ti nabiit pay a pakaseknan ti Gobierno ti Grecia ket masapul a maitalimeng ti nainaig kultura a kinabaknang ti Meteora. Nalukatanen dagiti napabaro a pasdek ken museo para kadagiti sangaili. Ania ti adda iti unegda?
Bueno, malaksid kadagiti banag a kas kadagiti maaw-awit nga imahen, abito, ken codex ti musika, addaanda kadagiti manmano a historikal a manuskrito ti Biblia. Karaman kadagitoy ti pergamino a Codex 591, a napetsaan iti 861-62 C.E., nga aglaon kadagiti mailawlawag ti kaipapananda a diskurso maipapan iti Mateo a libro iti Biblia.
Talaga a dagiti nabileg a puersa ti nakaparsuaan ti nangpataud iti daytoy karkarna a buya. No bilang agpasiarkanto ditoy Grecia, apay a saanmo nga iraman ti Meteora kadagiti nakaeskediul a pagpasiaram? Ket siguraduem a mangitugotka iti umdas a suplay ti film agsipud ta magutugotkanto a mangusar a masansan iti kameram.—Naipatulod.
[Dagiti ladawan iti panid 16]
Monasterio ni St. Nicholas Anapausas
Monasterio ni Rousanou
[Credit Line]
M. Thonig/H. Armstrong Roberts
[Dagiti ladawan iti panid 17]
Monasterio ti Holy Trinity
Monasterio ti Great Meteoron
[Credit Line]
R. Kord/H. Armstrong Roberts
[Picture Credit Line iti panid 15]
Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.
[Picture Credit Line iti panid 16]
Background: Y. Yannelos/Greek National Tourist Organization