Dagiti Sponge Simple Ngem Nakaskasdaaw

BABAEN ITI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY AUSTRALIA

NO AGDIGUSKA, kayatmo aya a paglidlid ti iskeleton ti maysa nga animal? Mabalin a saan. Ngem kinapudnona, ti adut’ binggasna nga iskeleton ti maysa nga animal a maawagan iti sponge ti natural nga espongha nga us-usarem no agdiguska.

“Dagiti sponge ti kababaan ken kabayaganen a kapuonan dagiti animal,” sigun iti National Geographic News. Gapu iti dayta, impagarup ti dadduma a tattao a ti nagkauna nga sponge ket maysa nga inapo dagiti animal ken tattao a nagbalbaliw laeng ti langana iti panaglabas ti adun a tiempo. Adda pay ketdi dokumentario a pabuya iti telebision a nangitan-ok iti sponge kas “ni Eva iti lubong dagiti animal”—ti “kapuonantayo amin.”

Ania ti naadal ti siensia maipapan kadagiti sponge? Simpleda la aya a parsua, wenno pampaneknekanda a naisangsangayan ti pannakadisenioda?

Awanan Puso ken Utek Ngem Saan a Problema Dayta

Kasla mula ti langa dagiti sponge, ngem animal ti siuumiso a panangdeskribir da Aristotle ken Pliny the Elder kadagiti sponge. Pinattapatta dagiti eksperto a di kumurang a 15,000 a kita ti agnanaed iti intero a dan-aw ken taaw ti lubong. Nakaskasdaaw met ti kinanadumaduma ti sukog ken kolor dagita a parsua. Mabalin a kaaspingda dagiti narapis a ramay, ababa ken akikid a bariles, nayaplag nga alpombra, nangayed a paypay, ken uray pay ketdi dagiti delikado a kristal a plorera—no madakamat ti sumagmamano laeng a disenio. Basbassit ti dadduma ngem iti sangabukel a pagay, idinto ta ti dadduma nataytayag ngem iti tao. Patien dagiti sientista a mabalin a ginasgasuten ti tawen ti dadduma nga sponge.

“No pakabuklan, maaramidan, ken itatanor ti pagsasaritaan, naisalsalumina dagiti sponge iti dadduma nga animal,” kuna iti Encyclopædia Britannica. Kasano a kasta? Saan a kas iti dadduma nga animal, awan lalaem dagiti sponge. Gapu ta awananda iti puso, utek, duri, wenno ur-urat, kasano nga agbiagda? Dagiti nagbabassit a selula iti uneg ti sponge ti mangasikaso iti adu a trabaho a mangsustiner iti biag. Dagiti selula nga addaan iti naisangsangayan a pakausaran ti manggun-od iti taraon, mangyallatiw kadagiti sustansia, wenno mangikkat iti basura manipud iti bagi ti sponge. Dadduma a selula ti mangaramid kadagiti pakabuklan ti iskeleton wenno kudil. Mabalin pay ketdi nga agbaliw ti dadduma a selula kas agsasabali a kita ti selula no kasapulan.

Naisalsalumina dagiti sponge iti dadduma pay a pamay-an. No pis-item ti sibibiag nga sponge iti yakayakan, aggugrupo dagiti selula tapno agbalinda manen nga sponge kas iti damo a kasasaadna. No tumekem ti dua nga sponge, in-inut nga agsisina dagiti selula tapno buklenda ti tunggal sponge iti sigud a kasasaadda. “Awanen ti sabali a mula wenno animal a makapagungar iti mismo a bagina iti kasta a pamay-an,” kinuna ti National Geographic News.

Naisangsangayan met ti pamay-an dagiti sponge nga agpaadu. Dadduma nga sponge ti addaan kadagiti selula a no ar-arigen, patayabenda a kasla eroplano tapno mangkolonia iti dadduma a disso. Babaen ti panagdaliasatda iti wagas a temporario a bumannayat ti andar dagiti kangrunaan a paset ti maysa nga organismo, agdisso kamaudiananna dagitoy kasla lugan a selula, agbalinda manen nga aktibo, sada rummuar iti arigna luganda tapno agaramid iti baro nga sponge. Dadduma nga sponge ti agpaadu babaen iti seksual a wagas. Agsinnublat ti tunggal sponge tapno agbalin a lalaki ken babai no kasapulan. Agitlog pay ketdi ti dadduma kadakuada. Masmasdaaw a kinuna ti mannurat nga invertebrate paleontologist a ni Paul Morris: “No ad-adda nga usigentayo uray dagiti kasisimplean nga organismo, narikrikut ti makitatayo.”

Dagiti Paradalus iti Baybay

Dagiti sponge ket addaan iti “sistema a pagpakan a nagpaiduma kadagiti animal,” insurat ti zoologo a ni Allen Collins. Dagiti nagbabassit nga abut iti kudil ket mabalin nga agturong iti agsikkosikko nga usok ken siled a masarakan iti intero nga sponge. Iti pannakadiding daytoy nga usok ken siled, naintar ti minilion a nagbabassit a selula nga aggagaud, wenno dagiti choanocyte. Tunggal selula ket mangiruar iti kasla pagablat a naingpis a kasla sinulid a selula nga agsanud ken agabante. “Kas kadagiti aggagaud iti barko dagiti Romano, [dagitoy a selula] ti mangpaandar iti dadduma a selula ti sponge, a nadisenio a mangtiliw ken mangipauneg kadagiti partikulo ti taraon nga adda iti danum,” inlawlawag ti mannurat a biological anthropologist a ni Ben Harder. Babaen iti panagbombana iti danum a maminsangapulo nga ad-adu ngem iti mismo a danumna iti kada oras, ti sponge makaaon kadagiti sustansia, makasabidong a kemikal, ken agarup 90 a porsiento iti amin a bakteria nga adda iti danum. Adda pay ketdi sponge a mabalin a mangtarawidwid wenno mangbalbaliw iti panangbombana tapno makibagay iti agbaliwbaliw a kapegges ti danum wenno tapno mairuarna dagiti lan-ak. “Dagiti sponge ti . . . kasayaatan a paradalus iti baybay,” kinuna ni Dr. John Hooper.

Ti naynay a panagayus ti taraon ken danum iti uneg ti sponge ti makagapu a nagsayaat dayta a pagtaengan dagiti pasayan, rasa, ken dadduma pay a nagbabassit a parsua. Ti maysa nga sponge ket mabalin nga aglaon iti 17,128 a residente. Adu a bakteria, alga, ken fungus ti makitintinnulong iti dadduma nga sponge. Uray dagiti bakteria mabalin a mangbukelda iti ingganat’ 50 a porsiento iti kadagsen ti sponge no nabasa.

Natakuatan dagiti sientista a dagiti sponge ken dagiti makitintinnulong kadagitoy ket mabalin a nagsayaat a pagalaan kadagiti baro ken nagpaiduma nga agas. Patien ti dadduma a mabalin a makatulong dagita a pagagas iti AIDS, kanser, malaria, ken dadduma pay a sakit. Idi dinakamatna ti maysa a compound ti sponge, kastoy ti kinuna ti maysa a managsirarak a ni Shirley Pomponi: “Ti nakaparsuaan ket mangipaay iti ad-adda a makapainteres a molekula a nasaysayaat nga amang ngem kadagiti sintetiko a maaramid babaen iti tulong dagiti computer-tayo.”

Panagaramid iti Kristal

Saan a kas iti nalukneng ken aduan binggas nga espongha a mausar iti panagdigustayo, nakersang wenno nasikkil ti adu nga sponge. Dagitoy nga sponge ket addaan iti minilion a nagbabassit a kristal a naawagan iti spicule. No masukimat dagiti spicule babaen iti mikroskopio, nakaskasdaaw ti kinapintas ken kinanadumadumada. No mapagtitipon iti nadumaduma a wagas, makapataud dagiti spicule kadagiti narikut nga iskeleton, mangsalaknib a kabal, ken uray dagiti kable nga agingga iti 3 a metro ti kaatiddogda ken 1 a sentimetro ti kapuskolda. Ti maysa nga sponge a mangan iti lasag ket agus-usar kadagiti kasla Velcro nga iket tapno makakalap iti taraonna.

Tapno agpataud iti narikut ken nakapimpintas a kristal agusar ti deep-sea Venus flower-basket kadagiti spicule. Ti puro unay a binggas ti silica ket kaasping unay dagiti kable a fiber optic a nadisenio tapno mailako. “Nakalaglagda dagitoy a fiber optic a pinataud ti nakaparsuaan,” inlawlawag ti maysa a sientista. “Mabalinmo a siglosigloten dagitoy a siiirut ngem naidumada iti mailaklako a binggas ta saanda a mapugsat.” Masmasdaaw dagiti sientista no kasano a tumaud dagitoy narikut a binggas iti uneg ti baybay ken iti nakalamlamiis a temperatura. “Iti daytoy a kasasaad, makunatayo nga adda pamay-an ti simple nga organismo a mangsolbar iti nakarikrikut a parikut iti panangdisenio kadagiti integrated optics ken disenio dagiti materiales,” kuna ni Cherry Murray ti Bell Laboratories.

Naiparna Wenno Naparsua?

Kalpasan a rinepasona ti adu a naisangsangayan a kalidad ti biolohia a makita kadagiti sponge, kastoy ti kinuna ni Hooper: “Kinapudnona, nakarikrikut nga [animal] ti ‘simple sponge,’ a saan unay a maawatan agingga ita.” Nainkalintegan laeng nga iyimtuodtayo: Kasano ken apay a timmaud daytoy a kinarikut? Naiparna laeng aya? Wenno sibabatad a paneknekan dagiti sponge nga adda intelihente a Diseniador?

Nupay mabalin a saan a patien ti dadduma nga adda Namarsua, adu a tattao ti umanamong iti kapaliiwan ti salmista idi un-unana a kastoy ti kinunana: “Anian a nagadu ti aramidmo, O Jehova! Isuda amin inaramidmo buyogen ti kinasirib. Ti daga napno kadagiti pinataudmo. . . , sibibiag a parparsua, babassit kasta met ti dadakkel.”—Salmo 104:24, 25.

[Diagram/Dagiti Ladawan iti panid 23]

Gagangay a pakabuklan ti sponge. Napadakkel a ladawan dagiti selula nga agbomba iti danum

[Ladawan iti panid 24]

Dagiti spicule ti sponge

[Ladawan iti panid 24]

Venus flower-basket

[Picture Credit Lines iti panid 23]

Kabalio marino: Rudie H Kuiter; 3 right-hand inset photos: Dr. John Hooper, Queensland Museum

[Picture Credit Lines iti panid 24]

Ngato: Eye of Science/Photo Researchers, Inc.; baba: Kim Taylor/Warren Photographic