Ania ti Masanguanan Daytoy a Lubong?

NABAYAGEN nga impakpakauna ti Biblia ti agdama a panagrakaya ti moralidad ket kastoy ti panangdeskribirna iti dayta: “Kadagiti maudi nga aldaw dumtengto dagiti napeggad a tiempo a narigat a pakilangenan. Ta dagiti tattao managayatdanto iti bagbagida, managayat iti kuarta, . . . nasukir kadagiti nagannak, saan a managyaman, saan a nasungdo, awanan nainkasigudan a panagayat, . . . narungsot, awanan panagayat iti kinaimbag, mangliliput, natangken ti uloda, natangsit gapu iti panagpannakkel, managayat iti ragragsak imbes a managayat iti Dios, nga addaanda iti langa ti nadiosan a debosion ngem libakenda ti pannakabalin dayta.”—2 Timoteo 3:1-5.

Nalabit nga umanamongkayo nga umiso unay dayta a padto ti Biblia a mangdeskribir iti lubong ita. Ngem dayta ket nairekord dandani 2,000 a tawenen ti napalabas! Nangrugi dayta a padto iti sasao a, “Kadagiti maudi nga aldaw.” Ania ti kayat a sawen dagita a sasao?

‘Dagiti Maudi nga Aldaw’ ti Ania?

Nagbalinen a gagangay unay ti sasao a ‘dagiti maudi nga aldaw.’ Iti Ingles a pagsasao laengen, nairaman dayta iti paulo ti ginasut a libro. Usigenyo, kas pagarigan, ti nabiit pay a libro a The Last Days of Innocence—America at War, 1917-1918. Nailawlawag iti introduksion dayta a libro a ti sasao a “dagiti maudi nga aldaw” ket nausar a tumukoy iti maysa nga espesipiko a panawen, a nakaro ti panagrakaya ti moralidad.

Nailawlawag iti introduksion nga “idi 1914, nakarkaro ti panagbalbaliw ti pagilian ngem iti aniaman a tiempo iti pakasaritaanna.” Kinapudnona, idi tawen 1914, kellaat a nangrugi ti sangalubongan a gubat nga awan pay kaaspingna iti napalabas. Kuna ti libro: “Daytoy ket naan-anay a gubat, ti panagdadangadang ket saan a ti armada maibusor iti armada no di ket ti nasion maibusor iti nasion.” Kas makitatayo, daytoy a gubat ket napasamak iti rugrugi ti inawagan ti Biblia a ‘dagiti maudi nga aldaw.’

Isursuro ti Biblia a sakbay ti panungpalan daytoy a lubong, mapalabas pay ti maysa nga espesipiko a tiempo a naawagan ‘dagiti maudi nga aldaw.’ Kinapudnona, kunaen ti Biblia nga adda idi ti maysa a lubong a naglabasen, wenno nagpatinggan, nga inlawlawagna: “Nagpasar iti pannakadadael ti lubong iti daydi a tiempo idi nalayus iti danum.” Kaano dayta a tiempo, ken ania ti lubong a nagpatingga? Isu dayta ti nagkauna a “lubong dagiti di nadiosan a tattao” idi kaaldawan ti lalaki a ni Noe. Umasping iti dayta, agpatingganto met ti agdama a lubong. Nupay kasta, dagidiay agserbi iti Dios malasatandanto ti panungpalan, kas ken ni Noe ken ti pamiliana.—2 Pedro 2:5; 3:6; Genesis 7:21-24; 1 Juan 2:17.

Ti Kinuna ni Jesus Maipapan iti Panungpalan

Dinakamat met ni Jesus ti “kaaldawan ni Noe” idi “immay ti layus ket inyanudna amin ida.” Impadana dagiti kasasaad idi sakbay ti Layus—sakbay unay daydi panungpalan dayta a lubong—kadagiti kasasaad bayat ti tiempo nga inawaganna iti “panungpalan ti sistema ti bambanag.” (Mateo 24:3, 37-39) Dadduma a patarus iti Biblia inusarda ti sasao a “ti panungpalan ti lubong” wenno “ti panungpalan ti panawen.”—The Jerusalem Bible, The New English Bible, ken ti New International Version.

Impadto ni Jesus no ania ti kasasaad ti biag ditoy daga sakbay unay ti panungpalan ti lubong. Mainaig iti gubat, kinunana: “Ti nasion tumakderto a bumusor iti nasion ken ti pagarian a bumusor iti pagarian.” Kinuna dagiti historiador a napasamak dayta sipud idi 1914. Isu a sigun iti introduksion ti nadakamat itay a libro, ti 1914 ket pagilasinan ti panangrugi ti “naan-anay a gubat, . . . saan a ti armada maibusor iti armada no di ket ti nasion maibusor iti nasion.”

Iti padtona, innayon ni Jesus: “Addanto dagiti kinakirang ti taraon ken ginggined iti nadumaduma a disso. Amin dagitoy a banag ket pangrugian dagiti ut-ot ti panagrigat.” Malaksid iti dadduma pay a pasamak, kinunana nga addanto “iyaadu ti kinakillo.” (Mateo 24:7-14) Sigurado a mapalpaliiwtayo daytoy iti kaaldawantayo. Nakaro ita ti panagrakaya ti moralidad kas kaitungpalan ti padto iti Biblia!

Ania ti rumbeng a panagbiagtayo bayat ti kastoy nga imoral a panawen? Imutektekanyo ti insurat ni apostol Pablo kadagiti Kristiano idiay Roma mainaig iti panagrakaya ti moralidad. Impatuldona ti “nakababain a panaggartem [dagiti tattao] iti sekso,” a kunkunana: “Agpadpada a dagiti babbaida sinukatanda ti nakaisigudan nga usar ti bagbagida iti maysa a maikaniwas iti nakaparsuaan; ken kasta met nga uray dagiti lallaki pinanawanda ti nakaisigudan nga usar ti babai ket simgedda a sidadawel iti derrepda iti maysa ken maysa, lallaki iti lallaki, nga ar-aramidenda no ania ti naalas.”—Roma 1:26, 27.

Kuna dagiti historiador a bayat a kumarkaro ti imoralidad iti kagimongan idi umuna a siglo, “ti pagano a lubong a nagartem iti ragragsak ket maaburido gapu iti kinasanto ken kinadesente dagiti babassit a komunidad dagiti Kristiano.” Dayta ti rumbeng a mamagpanunot kadatayo ket iyimtuodtayo: ‘Komustaak met ngay ken dagidiay kayatko a pakikadkaduaan? Nalawag kadi a naidumakami, kas nadalus iti moral, a saankami a kas kadagidiay imoral ti panagbibiagda?’—1 Pedro 4:3, 4.

Ti Pannakidangadang nga Aramidentayo

Isursuro kadatayo ti Biblia nga uray agbibiagtayo iti imoral a lubong, nasken nga ‘awan pakababalawantayo ken natarnawtayo koma, annak ti Dios nga awan pakapilawanna iti tengnga ti nakillo ken tiritir a kaputotan.’ Tapno maaramidtayo dayta, kasapulan a taginayonentayo “ti nairut a panangpetpet iti sao ti biag.” (Filipos 2:15, 16) Dagita a sasao ti Biblia ti mangipaay iti tulbek no kasano a makapagtultuloy dagiti Kristiano a di namulitan iti moral a kinarinuker—nasken a kumpetda iti pannursuro ti Sao ti Dios ken bigbigenda a dagiti moral a pagalagadanna ti pakaibasaran ti kasayaatan a wagas ti panagbiag.

“Ti dios daytoy a sistema ti bambanag,” ni Satanas a Diablo, ikagkagumaanna a guyugoyen dagiti tattao tapno dumasigda kenkuana. (2 Corinto 4:4) Kunaen ti Biblia a “pagbalbalinenna ti bagina a kasla anghel ti lawag.” Kasta met ti ar-aramiden dagiti ministrona, dagidiay agserserbi kenkuana babaen ti panagtignayda a kas kenkuana. (2 Corinto 11:14, 15) Ikarida ti wayawaya ken ragragsak, ngem kas kunaen ti Biblia, “addada nga ad-adipen ti panagrupsa.”—2 Pedro 2:19.

Dikay payaw-awan iti dayta. Dagidiay mangyaleng-aleng kadagiti moral a pagalagadan ti Dios sagabaendanto dagiti nagdakes a resultana. Insurat ti salmista ti Biblia: “Ti pannakaisalakan adayo kadagidiay nadangkes, ta saanda a binirok dagiti bukod nga alagaden [ti Dios].” (Salmo 119:155; Proverbio 5:22, 23) Kombinsidotayo kadi iti dayta? No kombinsidotayo, salaknibantayo koma ti pampanunot ken puspusotayo maibusor kadagiti propaganda a mangitantandudo iti kinalulok.

Nupay kasta, adu ti di nainsiriban a mangikalintegan, ‘No saan met nga ilegal ti ar-aramidek, saan ngarud a dakes dayta.’ Ngem di umiso dayta. Ti nailangitan nga Amatayo siaayat a mangipapaay iti moral a giya, saan a tapno pagbalinenna a makapauma wenno nainget ti biagmo, no di ket tapno salaknibannaka. ‘Isursuronaka tapno magunggonaam ti bagim.’ Kayatna a maliklikam ti didigra ken tagiragsakem ti naragsak a biag. Kinapudnona, kas isursuro ti Biblia, ti panagserbi iti Dios ket “addaan kari a biag itan ken daydiay nga umay.” Isu dayta ti “pudpudno a biag,” biag nga agnanayon iti naikari a baro a lubong!—Isaias 48:17, 18; 1 Timoteo 4:8; 6:19.

Isu nga idiligyo dagiti pagimbagan iti panangsurot kadagiti pannursuro ti Biblia iti kinaladingit a pagbanaganto dagidiay saan a mangaramid iti dayta. Ti pananggun-od iti anamong ti Dios babaen ti panangipangag kenkuana ket talaga nga isu ti kasayaatan a wagas ti panagbiag! “No maipapan iti daydiay umim-imdeng kaniak,” ikarkari ti Dios, “agtaengto iti kinatalged ket saanto a masinga manipud alinggaget ti didigra.”—Proverbio 1:33.

Kagimongan a Nadalus iti Moral

Kunaen ti Biblia nga inton agpatingga daytoy a lubong, “daydiay nadangkes awanton.” Kunana pay: “Dagiti napalungdo isuda ti agtaengto iti daga, ket dagiti awan pakababalawanna isuda ti mateddanto iti dayta.” (Salmo 37:10, 11; Proverbio 2:20-22) Isu a madalusan ti daga, a maikkat dagiti nabatbati a moral a kinarugit, agraman dagiti amin a saan a mangan-annurot kadagiti agkakasayaat a pannursuro ti Namarsua kadatayo. Kalpasanna, maysa a paraiso a daga, nga umasping iti inted ti Dios a pagnaedan ti umuna nga agassawa, ti in-inut a sukayento dagiti mangay-ayat iti Dios.—Genesis 2:7-9.

Darepdepenyo ti kinaragsak ti biag iti kasta a nadalusan a daga a paraiso ti kinapintasna! Dadduma kadagidiay maaddaan iti naisangsangayan a gundaway a mangtagiragsak iti dayta ket ti binilion a napagungar. Agrag-okayo gapu iti dayta a kari ti Dios: “Dagiti nalinteg tagikuaendanto ti daga, ket agtaengdanto nga agnanayon iti dayta.” “[Ti Dios] punasennanto ti amin a lua kadagiti matada, ket awanton ni patay, awanto metten ti panagleddaang wenno panagsangit wenno ut-ot. Ti immuna a bambanag naglabasdan.”—Salmo 37:29; Apocalipsis 21:3, 4.

[Blurb iti panid 9]

Idi nagpatingga ti maysa a lubong, naispal dagiti managbuteng iti Dios

[Ladawan iti panid 10]

Kalpasan nga agpatingga daytoy a lubong, agbalinto a paraiso ti daga