Determinasion a Bumaknang—No Ania ti Mabalin nga Epektona Kenka

ITI lubong a nasurok a 850 a tattao ti mabisbisin, mabalin a narigat a panunoten a maysa a parikut ti panagbalin a nabaknang. Ngem nadlawmo kadi a ti kasuratan a naadaw iti umuna nga artikulo ket namakdaar saan a maibusor iti kuarta wenno iti kinabaknang no di ket maibusor iti panagayat iti kuarta ken iti determinasion a bumaknang? Ania ti mapasamak no ipangpangruna ti tattao ti panagpabaknang ken ti bambanag a magatang ti kuarta? Usigentayo pay nga umuna ti epekto daytoy kadagiti annak.

Ti Epektona Kadagiti Annak

Napattapatta nga iti laeng makatawen, ti ordinario nga ubing iti Estados Unidos ket makabuya iti 40,000 a patalastas iti telebision. Saan pay a karaman kadagita dagiti ay-ayam iti video, kabaruan a pagpatokaran iti musika, programa iti kompiuter, ken agkakangina a kawes a makita dagiti ubbing kadagiti pagtagilakuan ken balbalay ti gagayyemda, samo panunoten ti nagadu a kiddaw ti ubbing kadagiti nagannakda kas resultana. Pabpabus-oyan ti dadduma a nagannak ti amin a kayat ti annakda. Apay?

Gapu ta di napadasan ti dadduma a nagannak ti nasaliwanwan a biag idi ubbingda pay, kayatda a siertuen a saan koma marikna dagiti annakda a kasla mapapaidamanda. Adda met dagiti nagannak a maamak di la ket ta saanto idan a pagan-ano dagiti annakda no dida patgan ti kiddaw dagitoy. “Kayatda nga isuda ti kasingedan a gagayyem ti annakda ken kayatda a siguraduen a naragsak ti annakda,” kinuna ti maysa kadagiti nangbuangay iti grupo a tumultulong kadagiti nagannak idiay Boulder, Colorado, E.U.A. Mangnamnama ti dadduma a nagannak a ti nawadwad a sagut ti mangsulnit iti bassit a tiempo a maipapaayda kadagiti annakda gapu iti trabahoda. Sa gapu ta nabannogen kalpasan ti makalawas a trabaho, mabalin a marikna ti maysa nga ama wenno ina a dinan kabaelan ti makirinnason nga isu ti sigurado a mapasamak no dina patgan ti kayat ti anakna.

Ngem no pampanuynoyan dagiti nagannak ti amin a kayat dagiti annakda, tultulonganda ngata ida wenno dangdangranda ida? Nakalkaldaang ta ipakita dagiti kapadasan nga imbes nga ad-adda nga ayatenda da Nanang ken Tatangda, agbalin a di managyaman dagiti mapampanuynoyan nga annak. Dida pay ketdi tagipatgen dagiti sagut nga impakpakaasida a kiddawen. Kastoy ti kinuna ti direktor ti maysa nga eskuelaan dagiti adda iti maika-5 agingga iti maika-8 a grado: “Ipakita ti kapadasak a no dagus a maala dagiti ubbing ti banag a kayatda, kaaduanna nga ibellengdanto met laeng dayta kalpasan ti dua a lawas.”

Ania ti mapasamak kadagiti mapampanuynoyan nga annak inton dadakkeldan? Sigun iti magasin a Newsweek, ipakita dagiti panagadal nga inton dadakkeldan, “marigatanda a mangsango a sibaballigi kadagiti pakaupayan iti biag.” Gapu ta dida pulos nasursuro a pagbannogan dagiti banag a nagun-odanda, dadduma kadakuada ti di naballigi iti eskuelaan, trabaho, ken panagasawa, isu nga agtultuloyda nga agpannuray iti pinansial a suporta ti dadakkelda. Nalakada met a maringgoran ken lumdaang.

No kasta, dagiti mapampanuynoyan nga ubbing ket napaidamanda. Dida nasursuro ti kinapateg ti panagtrabaho, dida marikna nga adda serbida, ken dida makita nga addaanda kadagiti nasayaat a galad. Iballaag ti therapist a ni Jessie O’Neill: “No isursuroyo kadagiti annakyo a mabalinda a gun-oden ti aniaman kaanoman a kayatda, tungpal biag a rigat ti ipatpatawidyo kadakuada.”

Ania ti Epektona Kadagiti Nataengan?

No naasawaankan, “uray kasano kabayagyon nga agdendenna wenno uray kasano kaadu ti kuartayo, ti sumaganad a pagapaanyo ket nalabit a maipapan iti kuarta,” kuna ti periodiko a Psychology Today. Kunana pay a “ti manayon a balligi wenno pannakapaay ti relasion ti agassawa ket agpannuray iti wagas a panangtamingda iti pannakapaayda ken kadagiti susikda maipapan iti kuarta.” Ti agassawa a nakaro ti panangipategda iti kuarta ken material a bambanag ket nalawag a pagpegpeggadenda unay ti relasionda. Kinapudnona, napattapatta a dagiti riri maipapan iti kuarta ti dakkel a makagapu iti 90 porsiento kadagiti kaso ti diborsio.

Kaskasdi, uray no saan nga agsina ti agassawa, agsagaba latta ti kalidad ti relasionda no ipangpangrunada ti kuarta ken ti maipaayna a kinasaliwanwan. Kas pagarigan, no siuutang ti agassawa, nalakada a marurod ken managpungpungtotda, nga agpinnabasolda no adda parikut iti kuarta. Iti dadduma a kasasaad, awan ti panawenda para iti tunggal maysa gapu ta makumikomda unay kadagiti material a sanikuada. Ania ti mapasamak no ti maysa nga asawa ket gimmatang iti nagngina a banag sa ilimedna dayta iti asawana? Agresulta dayta iti panagilimed, pannakasidir ken pannakapukaw ti panagtalek. Amin dagita ti in-inut a mangrakrak iti relasionda kas agassawa.

Adda sumagmamano a nataengan, naasawaanda man wenno saan, a literal a nangisakripisio iti biagda gapu iti materialismo. Dadduma idiay South Africa ti naggandat nga agpakamatay gapu ta marigatanda a mangtulad iti materialistiko a panagbiag dagiti nabakbaknang a pagilian. Idiay Estados Unidos, nagpakamatay ti maysa a lalaki kalpasan a pinapatayna ni baketna ken ti baritona nga agtawen iti 12, a nabatad a gapu iti pinansial a parikutna.

Siempre, saan a matay ti kaaduan a tattao gapu iti panagpabaknangda. Kaskasdi, mabalin a maungpotdanto ti biagda a dida man la naaddaan iti pudpudno a pannakapnek gapu iti panangikagkagumaanda a bumaknang. Sa mabalin met nga agrakaya ti kalidad ti biagda gapu kadagiti pakasikoran iti trabaho wenno pinansial a pakarigatan. Mabalin a dagita ti makagapu a matarantada, dida makaturturog, nakaro ti panagsakit ti uloda, wenno agsagabada iti ulser—parparikut iti salun-at a mabalin a mangpaababa iti biagda. Ken uray pay no maamirisen ti maysa a tao a kasapulan a balbaliwanna dagiti prioridadna, mabalin a naladaw unayen. Mabalin a saanen nga agtalek kenkuana ti asawana, nasaktan unayen ti rikna ti annakna, ken nakaron ti sakitna. Nalabit a mabalin pay a maatur ti bambanag, ngem masapul ti kasta unay a panagregget. Dagiti kasta a tattao talaga a “sinalputda ti intero a bagbagida iti adu nga ut-ot.”—1 Timoteo 6:10.

Ania ti Kayatmo?

Kayat ti kaaduan a tattao ti naragsak a pamilia, kinasalun-at, nasayaat a trabaho, ken umdas a kuarta tapno makapagbiagda a komportable. Nasken ti kinabalanse tapno magun-odan dagita nga uppat a banag, ket madadael dayta a kinabalanse no ti maysa ket maseknan unay iti kuarta. Para iti adu a tattao, ti kinabalanse mabalin a kaipapananna a pilienda ti trabaho a basbassit ti sueldo, basbassit a balay, ken di unay nagasto a lugan, wenno nasimsimple a panagbiag. Mano kadakuada ti situtulok a mangisakripisio iti kinasaliwanwan tapno makapagbiagda a maitunos iti natantan-ok a prinsipio? ‘Ammok a diak kasapulan dagita a banag,’ kinuna ti maysa a babai, ‘ngem nagrigat nga idian dagita!’ Kayat ti dadduma nga idian dagita, ngem dida kayat nga isuda ti umuna a mangaramid iti dayta.

Sika ngay? Makomendaranka no nakasarakkan iti pamay-an tapno makapagbiagka maitunos iti balanse a panangmatmat iti kuarta ken material a bambanag. Iti sabali a bangir, agap-apuraka kadi ita a mangbasbasa iti daytoy nga artikulo ta makumikomka unay gapu iti estilo ti panagbiagmo? Maysaka kadi kadagiti nakaamiris a masapul a pasimpliem ti panagbiagmo tapno mapasayaatmo ti pisikal ken emosional a salun-atmo? No kasta, agtignayka a dagus sakbay nga agsagaba ti sangakabbalayam gapu iti materialismo. Ti kahon iti daytoy a panid ket mangipaay iti sumagmamano a singasing no kasano nga aramidem dayta.

No ti maysa a pamilia ket balanse ti panangmatmatda iti material a bambanag, sumayaat ti pisikal ken emosional a kasasaad ti tunggal kamengna. Nupay kasta, adda pay pakaseknan dagiti Kristiano—saanda a kayat a maapektaran ti relasionda iti Dios gapu iti material a bambanag. Kasano a mabalin a pagpeggaden ti materialismo ti espiritualidad ti maysa, ken kasanona a maliklikan dayta? Ilawlawag dayta ti sumaganad nga artikulo.

[Blurb iti panid 5]

Kaaduanna a di managyaman dagiti mapampanuynoyan nga annak, ken ibellengda dagiti kinalkalikagumanda a banag di agbayag kalpasanna

[Kahon/Ladawan iti panid 7]

Panagbiag Buyogen ti Kinabalanse

Kasapulan ti determinasion ken naannad a panagplano no kayatyo a pasimplien ti panagbiagyo. Adtoy dagiti singasing a nakatulong iti dadduma.

◼ AGIMBENTARIOKAYO. Ania dagiti mabalin a saanyon a gatangen? Ania dagiti mabalinyon nga ikkaten? Suskripsion iti magasin? CD ti musika? Saan a napateg nga alikamen iti lugan?

◼ PADASENYO A PASIMPLIEN TI BIAGYO. No adda dakkel a panagduaduayo maipapan iti nasimsimple a panagbiag, apay a diyo padasen dayta iti innem a bulan wenno makatawen. Paneknekanyo iti bagiyo no ti amin a tiempo a busbusbosenyo iti pananggun-od iti kuarta ken sanikua ket talaga a pagbalbalinennakayo a naragragsak wenno saan.

◼ IRAMANYO DAGITI ANNAKYO ITI PANAGSASARITA MAIPAPAN ITI PANAGBIAG A SIMPLE. No aramidenyo dayta, makitinnulongda la ketdi ken dikayton marigatan nga agkedked iti kiddawda no kasapulan.

◼ MABALIN A NASAYAAT NO IKKANYO TI ANNAKYO ITI BALONDA A KUARTA. Ikeddengda man nga iyurnongan ti maysa a banag wenno saan a gatangen dayta, masursuroda ti aganus ken mangipateg iti naited kadakuada. Masursuroda met no kasano ti agdesision.

◼ AMMUENYO DAGITI PAMAY-AN A MAKATULONG KADAKAYO NGA AGSALIMETMET. Dagiti addaan diskuento ti gatangenyo. Agbadyetkayo. Makigrupokayo iti maysa a lugan. Kissayanyo ti agusar kadagiti alikamen a paandaren ti koriente wenno gas. Bumulodkayo kadagiti libro iti libraria imbes a gatangenyo dagita.

◼ USARENYO TI NAURNONGYO A PANAWEN KEN PIGSA ITI MAKAGUNGGONA A PAMAY-AN. Laglagipenyo a ti panggepyo a mangpasimple iti panagbiagyo ket tapno saan la a mapabassit ti sanikuayo no di ket tapno maasikasoyo dagiti napatpateg a pakaseknan a kas iti pamilia ken gagayyemyo. Ar-aramidenyo kadi dayta?

[Ladawan iti panid 6]

Ti determinasion a bumaknang riribukenna ti relasion ti agassawa