No Apay a Mapagtalkan ti Biblia
5. Natungpal Dagiti Padtona
Panunotenyo ti maysa a mangipakpakauna iti kasasaad ti paniempo a kanayon a pumudno ti ibagana. No ibagana nga agtudo, mangitugotkayo kadi iti payong?
NAPNO ti Biblia kadagiti padto.a Kanayon nga umiso ken nalawag dagiti padtona kas paneknekan ti historia.
Naidumduma. Dagiti padto ti Biblia ket masansan nga espesipiko ken natungpal agingga iti kababassitan a detalye. Gagangay a mainaig kadagiti napateg a bambanag ken ipakpakaunana ti di namnamaen dagiti sibibiag idi panawen ti pannakaisuratna.
Naisangsangayan a pagarigan. Nagsayaat ti lokasion ti nagkauna a Babilonia. Adda dayta iti asideg ti Karayan Eufrates isu a naawagan dayta a “sentro ti nagkauna nga Oriente no mainaig iti politika, relihion, ken kultura.” Idi agarup 732 K.K.P., insurat ni propeta Isaias ti mangpakdaar a padto maipapan iti pannakatnag ti Babilonia. Nangted ni Isaias kadagiti espesipiko a detalye: “Ciro” ti nagan ti mangparmek, ‘agmaganto’ ti pannakasalaknibna a Karayan Eufrates, ken ‘saanto a mairikep’ dagiti ruangan ti siudad. (Isaias 44:27–45:3) Agarup 200 a tawen kalpasanna, idi Oktubre 5, 539 K.K.P., natungpal ti amin a detalye dayta a padto. Ti Griego a historiador a ni Herodotus (maikalima a siglo K.K.P.) pinasingkedanna ti pamay-an ti pannakatnag ti Babilonia.b
Awanan buteng a mangipalgak. Nangted ni Isaias iti kanayonan a nakaam-amak a padto maipapan iti Babilonia: “Isu saanto a pulos mapagnaedan.” (Isaias 13:19, 20) Pudno nga agkasapulan iti tured ti panangipadto iti pannakalangalang ti narang-ay a siudad nga adda iti narigat a maparmek a disso. Gagangay laeng a namnamaenyo a mabangonto manen no madadael. Nupay saan a nalangalang a dagus kalpasan ti pannakaparmekna, pimmudno ti padto ni Isaias idi agangay. Iti agdama, ti nagkauna a Babilonia ket “langalang, nadagaang, desierto ken natapuk,” kuna ti magasin nga Smithsonian.
Nakaskasdaaw a panunoten ti kasaknap ti kaitungpalan ti padto ni Isaias. Kayariganna nga impadtona 200 a tawen a nasaksakbay ti pannakadadael ti moderno a siudad, kas iti New York wenno London, sa imbagana a saanto a pulos a mapagnaedan. Ngem ti talaga a nakaskasdaaw ket natungpal ti padto ni Isaias!c
Kadagitoy a nagsasaruno nga artikulo, inusigtayo ti sumagmamano kadagiti pammaneknek a nangkombinsir iti minilion a tattao a mapagtalkan ti Biblia. Gapuna, agpaiwanwanda iti dayta. Apay a diyo adalen a naimbag ti Biblia tapno mapaneknekanyo no mapagtalkanyo met laeng dayta?
[Footnotes]
a Saan a kanayon a pumudno dagiti pakpakauna maipapan iti paniempo. Impaltiing ti Dios dagiti padto ti Biblia, ket kabaelanna nga imaniobra dagiti pasamak no pagayatanna.
b Para iti ad-adu pay a detalye maipapan iti kaitungpalan ti padto ni Isaias, kitaenyo ti panid 27-29 ti broshur a Libro Para iti Amin a Tao nga impablaak dagiti Saksi ni Jehova.
c Para iti ad-adu pay a pagarigan dagiti padto ti Biblia ken ti pannakatungpalda kas paneknekan ti historia, kitaenyo ti panid 117-33 ti libro a Ti Biblia—Saot’ Dios Wenno iti Tao? nga impablaak dagiti Saksi ni Jehova.
[Dagiti Ladawan iti panid 9]
Siuumiso nga impadto ti Biblia a Ciro ti nagan ti mangparmek iti nabileg a Babilonia