No Kasano a Makasarak Dagiti Agtutubo iti Tulong

Nagsayaat koma no amin a nagannak ket mangipaayda iti agtultuloy ken naayat a panangiwanwan ken panangsanay kadagiti annakda. Kasaritada, ibasaanda, tarusanda, ken agkakaduada a mangan. Ngem saan a perpekto dagiti nagannak. Umiso ti kuna ti Biblia: “Amin nagbasol ken agkurang iti dayag ti Dios.”—Roma 3:23.

No maysaka nga agtutubo, mabalin a mariknam a ti pamiliam ket saan a kas iti ar-arapaapem—ken nalabit a hustoka. Nupay kasta, adu ti mabalinmo nga aramidem a mangkissay iti panagdandanagmo ken mangparayray iti ragsakmo. Imutektekam no kasano a makatulong kenka ti panangyaplikarmo kadagiti prinsipio ti Biblia.

Umuna a Singasing

Makikaduaka Imbes nga Agmaymaysaka

“Ti maysa a mangiputputong iti bagina sapulennanto ti kabukbukodanna nga iniimut a tarigagay; maibusor iti isuamin a praktikal a kinasirib isu umalsanto.” (Proverbio 18:1) Dadduma nga agtutubo ti saan a komportable a makilangen ket kaykayatda laengen ti agbuya iti telebision wenno agay-ayam iti video game. Dadduma ti managbabain unay isu nga iputongda ti bagida. Ni Elizabeth a maysa nga agtutubo deskribirenna ti bagina kas “maysa a nailasagna ti kinamanagbabainna.” Kunana: “Ti kinamanagbabainko ket nagbalin a maysa a panagbuteng. Maamakak nga umasideg ken makisarita kadagiti tattao.”

Kasano a dinaeran ni Elizabeth ti kinamanagbabainna? Isu ket maysa a Saksi ni Jehova, ken kas paset ti panagdayawna, regular a tumabuno kadagiti Nakristianuan a gimong. Kuna ni Elizabeth: “Iti laksid ti kinamanagbabainko, ikagumaak ti makisarita iti uray maysa laeng a tao iti kada gimong. No saanko a maaramidan dayta, ikagumaak ti saan a maupay. Imbes ketdi, panunotek dagiti nagapuanak. Nakitak a nagunggonaanak iti pannakiam-ammok kadagiti sabsabali.”

Apay a dimo isurat ti nagan ti dua wenno tallo a tattao a kayatmo nga ad-adda a maam-ammo? Padasem nga in-inut nga am-ammuen ida kadagiti sumaganad a lawas. Kalpasanna, mangisuratka iti maysa a naimbag a banag a mabalinmo nga aramiden para kadakuada iti sumaganad a bulan sa itungpalmo dayta.—Aramid 20:35.

No dimo sanguen dagiti parikut ken adaywan dagiti tattao, agbalinkanto a managimbubukodan. Iti sabali a bangir, balakadannatayo ti Biblia nga ‘itultuloytayo a kitaen, saan a ti personal a paginteresantayo, no di ket kasta met ti personal a paginteresan ti sabsabali.’ (Filipos 2:4) No iyaplikarmo dayta a prinsipio iti pannakilangenmo iti pamiliayo ken kadagiti sabsabali, agbalinto a natimbeng ti panangmatmatmo kadagiti parikutmo ken nasaysayaatto ti panangtamingmo kadagita.

Maikadua a Singasing

Adaywanyo ti Seksual nga Imoralidad

“Adaywanyo ti [seksual nga] immoralidad. Ta malaksid daytoy, uray ania ti pagbasolan ti tao, adda iti ruar ti bagina. Ngem no makikamalala, makabasol metten iti mismo a bagina.” (1 Corinto 6:18, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia) Kasano a maliklikam ti panangpilitda kenka a makipaset iti seksual nga imoralidad, yantangay nakasaksaknap dayta kadagiti agtutubo?

Umuna, masapul a panunotem a naimbag daytoy a topiko sakbay pay a maipasangoka iti panangpilit wenno sulisog. “Daydiay nasaldet utobenna dagiti addangna,” kuna ti nainsiriban a proverbio. (Proverbio 14:15) Ni Mbali, maysa nga agtutubo a taga-South Africa, kunana: “Idi haiskulak, kanayon nga awisennak a makideyt ti maysa a lalaki a kaklasek. Dagiti kaklasek a babbai sugsogandak a makideyt kenkuana gapu ta naguapo—isu ket maysa a modelo ken miembro ti soccer team iti eskuelaanmi. Guapo nga agpayso ngem determinadoak a mangsalimetmet kadagiti moral a pagalagadan. Ibilang dagiti kapatadak a saan met a dakes ti kasual a pannakiseks. Ngem ammok no ania ti rumbeng ken saan a rumbeng nga aramidek sakbay pay a maipasangoak iti dayta a situasion.”

Maikadua, ikararagmo ti tulong ti Dios tapno masalimetmetam dagiti moral a pagalagadanna. Kuna ni Maggie, maysa nga agtutubo a taga-England: “Babaen ti kararag, naaddaanak iti bileg nga agkedked a makipaset iti seksual nga imoralidad. Ammok a diak kabaelan dayta a bukodko. Imbagak met dayta kadagiti nagannakko ken no dadduma, kadagiti nataengan a gagayyemko.”

Maikatlo a Singasing

Ikabilangam ti Rikna Dagiti Nagannakmo

“Agkakapanunotankay koma amin, a mangipakitakayo iti pannakipagmaymaysa ti rikna, addaan iti nainkabsatan a panagayat, nadungngo a mannakipagrikna.” (1 Pedro 3:8) Saanmo a malapdan no agsina dagiti nagannakmo wenno no parehoda a mangged iti amin-tiempo. Ngem adda kenka no ipalubosmo dagiti kasta a karit a mangdadael iti relasionmo kadagiti nagannakmo. Tapno maksayan ti panagdanagmo ken rumayray ti ragsakmo, sursuruem nga ikabilangan ti rikna dagiti nagannakmo, nga ikagumaam a tarusan dagiti pakaipaspasanguanda a karit.

Ti agtutubo a ni Amber inyaplikarna dayta a balakad. Kinunana a ti relasionda ken nanangna ket masansan a napno iti tension, di panagkinnaawatan, ken pannakapaay. Nupay kasta, intuloyna: “Adun ti rigat a napasaran ni nanangko. Agsolsolo a nangpadakkel kadakami nga uppat nga agkakabsat. Impaayna ti kasapulanmi a pagtaengan, taraon, ken kawes. Talaga a dayawek ti kinatibkerna, ken kayatko a tuladen dayta no maipasangoak kadagiti pakarigatan.”

No ikagumaam a tarusan ti kasasaad ken rikna dagiti nagannakmo, makatulong dayta tapno mataginayonmo ti natimbeng a panangmatmat kadagiti parikutmo. Matulongannaka met dayta a mangikabilangan ken mangtulad kadagiti nasayaat a galad dagiti nagannakmo.

Gubuayan ti Mapagpannurayan a Balakad

Dagiti nadakamat a singasing ket pagarigan laeng ti praktikal a sirib a masarakan iti Sao ti Dios, ti Biblia. Bayat nga umad-adu ti maadalmo iti daytoy a libro, maapresiarmo ti kinapateg dagiti mapagpannurayan a balakadna.a

Ad-adu pay ti maadalmo iti Biblia no makilangen ken makipagadalka kadagiti Saksi ni Jehova. No aramidem dayta, maaddaanka kadagiti pudno a gagayyem a mangsaranay kenka kadagiti narigat a panawen ken mangtulong kenka a mangyaplikar kadagiti nainsiriban a balakad ti Biblia. Saan met ketdi a nalaka ti panagbiag a maitunos kadagiti pagalagadan ti Biblia. Ngem no aramidem dayta, magunggonaankanto iti agnanayon.—Isaias 48:17, 18.

[Footnote]

[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 8, 9]

No Ania ti Kasapulan Dagiti Tin-edyer Kadagiti Nagannakda

Panawen: Ni Jehova a Dios kinunana kadagiti nagannak nga Israelita a masapul a masansan a kasaritada dagiti annakda—“no agtugawka iti balaymo ken no magnaka iti dalan.” (Deuteronomio 6:6, 7) Agkalikagum dayta iti panangbusbosda iti panawen kadagiti annakda. Awan duadua nga ammo ni Jesus a maikari dagiti ubbing iti panawenna. Kas pagarigan, idi “rinugian dagiti tattao nga inyeg kenkuana dagiti ubbing tapno sagidenna dagitoy,” ania ti reaksion ni Jesus? “Innalana dagiti ubbing kadagiti takiagna ket rinugianna a binendisionan ida.” (Marcos 10:13, 16) Anian a nagsayaat nga ulidan dayta kadagiti nagannak!

Prangka ken Napudno a Komunikasion: Kuna ti Biblia: “Adda pannakapaay dagiti gakat no sadino nga awan ti kompidensial [wenno nalapat] a saritaan.” (Proverbio 15:22) Napateg ti nalapat a pannakisarita kadagiti annak no ubbingda pay. Nangnangruna a napateg dayta no tin-edyerdan—ti panawen a manmanon ti kaaddada iti pagtaengan ken ad-adun ti tiempoda kadagiti kaeskuelaan wenno kakaduada. No awan ti nalapat a saritaan—napudno ken prangka a komunikasion iti nagbaetan ti annak ken nagannak—kaslanto estranghero dagiti tin-edyer iti mismo a pagtaenganda.

Maitutop a Disiplina: Ti disiplina kangrunaan a tukoyenna ti panangilinteg ken panangsanay—nupay mabalin nga agkalikagum met dayta iti panangdusa. “Ti asinoman a maag saanna a raemen ti disiplina ni amana, ngem ti asinoman a mangraem iti pannubngar nasaldet,” kuna ti Proverbio 15:5. Ti tin-edyer dina ‘maraem ti pannubngar’ no saan a maipaay dayta. Ngem masapul a natimbeng dagiti nagannak no disiplinaenda dagiti tin-edyer nga annakda. Liklikanda koma ti nalabes a kinaestrikto nga uray la maupay ti annakda ken nalabit a mapukawna pay ti kompiansana iti bagina. (Colosas 3:21) Kaskasdi, saan met a kayat dagiti nagannak nga agbalinda a napanuynoy ken dida maipaay ti napateg a panangsanay kadagiti annakda. Makadadael ti panagbalin a napanuynoy.b

[Footnote]