Agimtuod Dagiti Agtutubo

Rumbeng Kadi nga Isardengkon ti Ageskuela?

Panagkunam, aginggat’ ania a tukad ti rumbeng a malpasmo?

․․․․․

Aginggat’ ania a tukad ti kayat dagiti nagannakmo a malpasmo?

․․․․․

AGPADA kadi dagiti sungbatmo iti ngato? Uray no agpada ken ages-eskuelaka pay laeng, nalabit adda tiempo a makasarsardengkan. Napampanunotmo met kadin ti kas iti sumaganad?

● “Pasaray nabambannogak unayen nga uray la diak kayaten ti bumangon iti iddak. Pampanunotek no apay nga ageskuelaak pay idinto ta diakto met la mausar ti adalko.”—Rachel.

● “Masansan a maumaak nga ages-eskuelan ket kayatko koman ti agsardeng tapno agtrabahoakon. Para kaniak, awan ti magangganabko iti eskuelaan isu a kaykayatko la koman ti agtrabaho tapno adda kuartak.”—John.

● “Rinabii nga uppat nga oras nga agaramidak iti homework-ko! Nagabsuonanakon kadagiti asaynment, proyekto, ken eksamen—aggigiddanda pay met! Diakon kabaelan isu a makasarsardengakon.”—Cindy.

● “Addan pangta a mabomba ti eskuelaanmi, tallon ti naggandat nga agpakamatay sadiay, maysa ti natuloyan a nagpakamatay, ken naranggas dagiti gang. No dadduma, nakaro unayen ti kasasaad isu a kayatkon ti sumardeng!”—Rose.

Napasaram met kadin ti kasta? No wen, apay a kayatmon ti sumardeng nga ageskuela?

․․․․․

Nalabit talaga a makasarsardengkan. Ngem kasano a masiertom no ti rason a sumardengka ket gapu ta umdasen ti naragpatmo nga adal wenno gapu ta masimronka laeng iti panageskuelam?

Nainkalintegan Wenno Saan?

Ammom kadi nga iti dadduma a pagilian, 5 aginggat’ 8 laeng a tawen ti maikalikagum a panageskuela dagiti agtutubo? Iti met dadduma, 10 aginggat’ 12 a tawen. Isu nga iti intero a lubong, agduduma ti pagalagadan maipapan iti kapaut ti panageskuela.

Iti dadduma met a pagilian, ipalubos ti gobierno nga iti pagtaengan ti pagadalan ti estudiante imbes nga iti eskuelaan. No la ketdi adda pammalubos dagiti nagannak ken makitinnulongda iti kasta nga urnos, dagita nga estudiante ket saan a makuna a simmardeng.

Ngem no makasarsardengkan nga agadal sakbay nga aggraduarka—iti man mismo nga eskuelaan wenno iti pagtaengan—nasken nga usigem dagiti sumaganad a saludsod:

Ania ti ipapaalagad ti linteg? Kas nadakamaten, agduduma ti linteg dagiti lugar no maipapan iti kapaut ti panageskuela. Agingga iti ania a tukad ti rumbeng a maturposmo sigun iti ipapaalagad ti linteg iti lugaryo? Nalpasmo kadin dayta? No dimo suroten ti balakad ti Biblia nga ‘agpaiturayka kadagiti nangatngato nga autoridad’ ken dimon turposen dayta a tukad ti panagadal, saan a nainkalintegan dayta.—Roma 13:1.

Naragpatko kadin dagiti kalatko iti panageskuelak? Aniada a kalat ti kayatmo a maragpat babaen ti panageskuelam? No dimo pay ammo, nasken nga ammuemon! Ta no saan, kaska la naglugan iti tren a dimo ammo no sadino ti papanam. Isu nga agsasaritakayo kadagiti nagannakmo ket sungbatanyo dagiti saludsod iti kahon a “Dagiti Kalatko iti Panageskuelak,” iti panid 28. Iti kasta, makapagpanunotka a naimbag ken makapagplanokayo kadagiti nagannakmo no kasano kapaut ti rumbeng a panageskuelam.—Proverbio 21:5.

Sigurado nga adda maibalakad kenka dagiti mannursurom ken dadduma pay maipapan iti kapaut ti panageskuelam. Ngem kamaudiananna, dagiti nagannakmo ti addaan karbengan a mangaramid iti pinal a desision. (Proverbio 1:8; Colosas 3:20) No dimo turposen ti panagadalmo sakbay a maragpatmo dagiti kalat a napagnunumuanyo kadagiti nagannakmo, saan a nainkalintegan dayta.

Apay a kayatko ti sumardeng? Dimo allilawen ti bagim. (Jeremias 17:9) Adda pagannayasantayo a mangikalintegan kadagiti managimbubukodan a tarigagaytayo.—Santiago 1:22.

Isuratmo ditoy dagiti nainkalintegan a rasonmo no apay a nasapaka a sumardeng nga agadal.

․․․․․

Isuratmo ditoy ti dadduma kadagiti managimbubukodan a rasonmo a sumardengen nga agadal.

․․․․․

Ania dagiti nainkalintegan a rason nga insuratmo? Mabalin a dua kadagita ket tapno masuportaram ti pinansial a kasapulan ti pamiliam wenno tapno makapagboluntarioka iti aktibidad ti relihionyo. Mabalin met a dagiti managimbubukodan a rason ket tapno maliklikam dagiti eksamen wenno homework. Panunotem ngarud a naimbag ti kangrunaan a rason no apay a kayatmo ti sumardeng. Nainkalintegan kadi wenno managimbubukodan?

Kitaem manen dagiti insuratmo a rason. Sigun iti agpayso a mariknam, numeruam dagita iti 1 aginggat’ 5 (1 ti saan unay a napateg, 5 ti kapatgan). No sumardengka tapno laeng maliklikam dagiti problema, sigurado a maklaatkanto.

Ania ti Pagdaksanna no Sumardengak?

Ti panagsardeng nga agadal ket kayarigan ti itatapuak iti tren sakbay a makadanonka iti pagdissaagam. Nalabit saanka a komportable iti uneg ti tren ken suplado dagiti pasahero. Ngem no tumpuakka, saanka a makadanon iti papanam ken posible a madangranka iti nakaro. Umasping iti dayta, no sumardengka, dimo maragpat dagiti kalatmo iti panagadal, ken ipapaayam ti bagim kadagiti nalawag ken di ninamnama a parikut a kas kadagiti sumaganad:

Dagiti nalawag a parikut Narigrigat ti agbirok iti trabaho, ken no makabirokka man, nababbaba ti sueldom ngem iti maawatmo koma no nakagraduarka. Tapno masuportaram ti kalkalainganna a kasasaad ti panagbiag, mabalin a nasken nga agtrabahokan iti ad-adu nga oras iti panggedan a nalabit narigrigat pay a pakibagayan ngem iti eskuelaan.

Dagiti di ninamnama a parikut Sigun iti panagsirarak, dagidiay simmardeng nga agadal ket dakdakkel ti posibilidadna nga agbalin a nakapkapuy ti salun-atda, nasapada a maaddaan iti annak, maibaludda, ken agpannurayda iti tulong ti sabsabali.

Uray met no nakagraduarka, saan a garantia dayta a maliklikam dagiti kasta a parikut. Ngem apay koma a parigatem ti bagim babaen ti panagsardengmo nga agadal?

Dagiti Pagimbagan ti Di Panagsardeng

Pudno a no saanka a nakapasa iti eksamen wenno narigatanka iti eskuelaan, nalabit kayatmon ti sumardeng. Ti panagriknam ngamin ket daytan ti kakaruan a parikut no idilig iti aniaman a mapasaramto pay. Ngem sakbay nga aramidem ti pagarupmo a panglakaam, usigem ti kinuna dagiti nadakamaten nga estudiante maipapan iti nagimbagan kadakuada ti dida panagsardeng.

● “Nasursurok ti aganus ken pimmigsa ti pakinakemko. Nasursurok pay a nasken a baliwak ti panagpampanunotko no kayatko a naragsakak iti ar-aramidek. Babaen ti panageskuelak, naparang-ayko dagiti paglaingak a mausarkonto kalpasan ti panaggraduarko.”—Rachel.

● “Ammok itan a no agreggetak, maragpatko dagiti kalatko. Bayat a haiskulak, pinilik ti maysa a paset ti kurikulummi a pakasursuruak nga agmekaniko. Makatulongto dayta kaniak a makastrek iti kayatko a trabaho kas mekaniko iti pagimprentaan.”—John.

● “Gapu iti panageskuelak, lumalaingak nga agsolbar kadagiti problema, iti man uneg wenno ruar ti klase. No adda problemak idiay eskuelaan, iti dadduma a tattao, ken iti biag, ti panangpampanunotko iti aramidek ti tumultulong kaniak nga agmataengan.”—Cindy.

● “Tumultulong kaniak ti eskuelaan tapno masaganaak dagiti karit a mapasarak inton agtrabahoakon. Naipasangoak met kadagiti situasion a namagpanunot kaniak maipapan iti relihionko, isu a bimmileg ti pammatik bayat ti kaaddak iti eskuelaan.”—Rose.

Insurat ni masirib nga Ari Solomon: “Nasaysayaat ti tungpal kalpasanna ti maysa a banag ngem iti punganayna. Nasaysayaat daydiay naanus ngem daydiay natangsit iti espiritu.” (Eclesiastes 7:8) Isu nga imbes a sumardengka, anusam a solbaren dagiti problema a mapasaram idiay eskuelaan. No kasta ti aramidem, makitamto a nasaysayaat nga amang ti pagbanagam.

Ad-adu pay nga artikulo ti masarakan iti serye a “Young People Ask” iti Web site a www.watchtower.org/ype

UTOBEM DAGITOY

● Kasano a makatulong kenka dagiti nabiit a maragpat a kalat iti edukasion tapno magunggonaanka a naimbag bayat ti panageskuelam?

● Apay a napateg a panunotemon ti kayatmo a trabaho inton malpaska nga ageskuela?

[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 27]

TI KUNA DAGITI KAPATADAM

“Idiay eskuelaan a nasursurok nga ipateg dagiti libro. Nagsayaat no maawatam dagiti kapanunotan ken rikrikna ti sabali babaen ti panagbasa.”

“Marigatanak a mangurnos iti tiempok. Ngem nakarkaro siguro no saanak nga ages- eskuela! Gapu iti panageskuelak, adda inaldaw nga aramidek, adda eskediul a surotek, ken mairingpasko dagiti napateg a banag.”

[Dagiti Ladawan]

Esme

Christopher

[Kahon iti panid 28]

DAGITI KALATKO ITI PANAGESKUELAK

Ti kangrunaan a panggep ti edukasion ket ti panangisagana kenka nga agsapul iti trabaho a makatulong tapno masuportaram ti bagim ken ti agbalinto a pamiliam. (2 Tesalonica 3:10, 12) Naikeddengmo kadin no ania a trabaho ti kayatmonto a serken ken no kasano a makatulong ti panageskuelam iti panagsaganam para iti dayta? Tapno maammuam no iturturongnaka ti panageskuelam iti umiso a direksion, sungbatam dagiti sumaganad a saludsod:

Ania dagiti paglaingak? (Kas pagarigan, nalaingka kadi a makilangen iti sabali a tattao? Magustuam kadi ti agaramid, agpartuat wenno agtarimaan iti bambanag? Nalaingka kadi a manganalisar ken mangsolbar kadagiti problema?)

․․․․․

Aniada a trabaho ti mabalin a pangusarak kadagiti paglaingak?

․․․․․

Aniada a trabaho ti mabalin nga aramidek iti lugarmi?

․․․․․

Ania a kurso ti madama nga al-alaek tapno makastrekakto iti trabaho?

․․․․․

Ania dagiti pagpiliak ita mainaig iti edukasion tapno nalaklakak a maragpat dagiti kalatko?

․․․․․

Laglagipem a ti kalatmo ket makaturposka iti kurso a mausarmonto. Isu a saanka koma a kanayon lattan nga ages-eskuela—ta kapadam no kuan daydiay “nakalugan lattan iti tren” tapno laeng maliklikanna dagiti responsabilidad ti maysa a nataengan.

[Kahon iti panid 29]

PALAGIP KADAGITI NAGANNAK

“Makauma dagiti mannursurok!” “Nagadu ti ipapaaramidda a homework!” “Diakto met la makapasa—apay koma nga agpakarigatak pay?” Gapu kadagiti kasta a pakaupayanda, makasarsardengen ti dadduma nga agtutubo sakbay pay a makasursuroda kadagiti paglaingan a kasapulan tapno makatrabahoda. No makasarsardengen ti anakmo, ania ti aramidem?

Usigem ti panangmatmatmo iti edukasion. Imbilangmo kadi idi ti panageskuela kas panangsayang laeng iti panawen—a kaslaka nakabalud agingga a mabalinmon nga aramiden dagiti kayatmo? No kasta, nalabit naaringanen dagiti annakmo iti panangmatmatmo. Kinapudnona, ti naan-anay nga edukasion ti makatulong kadakuada a makagun-od iti “praktikal a kinasirib ken ti pannakabael nga agpanunot”—galad a kasapulanda tapno agballigida bayat nga agmatmataenganda.—Proverbio 3:21.

Ipaaymo dagiti kasapulanda. Nangatngato koma ti grado ti dadduma no ammoda ti umiso a wagas ti panagadal—wenno nasayaat ti lugar a pagadalanda. Ti kasta a lugar ramanenna ti naurnos a lamisaan, nalawag a silaw ken umdas nga alikamen iti panagsirarak. Matulongam ti anakmo a rumang-ay—iti man panageskuelana wenno iti panagdayawna iti Dios—no sanayem ken ipaayam iti nasayaat a kasasaad tapno makapagpanunot a naimbag kadagiti baro nga ideya.—1 Timoteo 4:15.

Makitinnulongka. Ibilangmo dagiti mannursuro ken mamalbalakad kas gagayyemmo saan ket a kas kabusor. Pasiarem ida. Makiam-ammoka kadakuada. Kasaritam ida maipapan kadagiti kalat ken pakarigatan ti anakmo. No nababa dagiti grado ti anakmo, ammuem ti makagapu. Kas pagarigan, ipagarup kadi ti anakmo a no lalaingenna ti ageskuela, masansan a kantiawanto dagiti kaeskuelaanna? Adda kadi parikutna iti mannursurona? Ti ngay leksionna? Rumbeng a saan unay a nalaka dayta ngem saan met koma a narigat unay. Maysa pay a posibilidad: Adda ngata parikut iti salun-at ti anakmo, kas koma iti depekto iti panagkita wenno panagsursuro?

Dakdakkel ti posibilidad nga agballigi ti anakmo no makitinnulongka iti pannakasanayna—iti man panageskuela wenno panagdayawna iti Dios.—Proverbio 22:6.

[Ladawan iti panid 29]

Ti panagsardeng nga agadal kayariganna ti itatapuak iti tren sakbay a makadanonka iti pagdissaagam