Ti Panangmatmat ti Biblia

No Apay a Napateg ti Panagsasaom

Kalkalpas ti nadayaw a pannakisarita ti primero ministro iti maysa a baket a damo a naam-ammona. Yantangay impagarupna a naiddepen ti mikropono, imbagana nga akikid ti panagpampanunot ti baket sa nagreklamo kadagiti taona a dida koma pinalubosan a nakisarita kenkuana. Naklaat ti intero a nasion iti kasta a panangdeskribirna iti baket. Gapu ta nadadaelen ti reputasionna, naabak iti panagtarayna manen kas primero ministro walo nga aldaw kalpasan dayta.

AWAN ti tao a naan-anay a makakontrol iti dila. (Santiago 3:2) Kaskasdi nga ipakita ti kadakdakamat a kapadasan a napateg ti panagsasaom. Dakkel ti epekto dayta iti reputasionmo, trabahom, ken uray iti panagballigi wenno pannakadadael ti relasionmo iti sabsabali.

Ngem ammom kadi nga ad-adu pay ngem kadagita ti maaramidan ti panagsasaom? Ilawlawag ti Biblia a ti panagsasaom iyanninawna ti mismo a kinataom, ipalgakna no siasinoka a talaga. Kinuna ni Jesus: “Ti naruay iti puso sawen ti ngiwat.” (Mateo 12:34) Ti panagsasaom ipasimudaagda ti kinasiasinom, kaririknam, pampanunotmo, ken emosionmo, isu a nasken nga usigem a naimbag no kasano ti panagsasaom. Makatulong kadi ti Biblia? Usigem dagiti sumaganad.

No Kasanom a Mapasayaat ti Panagsasaom

Ti sasao ket mabukel nga umuna iti panunot. Tapno mapasayaatmo ti panagsasaom, masapul nga usigem ken pasayaatem ti panagpampanunotmo. Paliiwem no kasano a ti panangyaplikar iti Sao ti Dios maapektaranna ti panunotmo, a makaimpluensia met iti panagsaom.

Punnuem ti pusom iti nasayaat a bambanag. Deskribiren ti Biblia dagiti kasta a nasayaat a bambanag kas: “Aniaman a bambanag a napudno, aniaman a bambanag a serioso a pakaseknan, aniaman a bambanag a nalinteg, aniaman a bambanag a nadalus, aniaman a bambanag a maay-ayat, aniaman a bambanag a naimbag ti pakasarsaritaanda, aniaman ti adda a kinasingpet ken aniaman ti adda a banag a nadayaw, itultuloyyo nga utoben dagitoy a banag.”—Filipos 4:8.

No surotem dayta a nasayaat a balakad, maiwaksim dagiti di umiso a kapanunotan. Laglagipem a dakkel ti epektona iti isipmo dagiti makitkitam ken basbasaem. Tapno ngarud maliklikam dagiti negatibo ken narugit a pampanunot, liklikam dagiti negatibo nga impluensia. Dika ngarud agbuybuya wenno agdengdengngeg kadagiti naranggas ken naalas a paglinglingayan. (Salmo 11:5; Efeso 5:3, 4) Ipamaysam ketdi ti isipmo kadagiti nadalus ken positibo a bambanag. Matulongannaka ti Biblia a mangaramid iti dayta. Kas pagarigan, basaem ti Proverbio 4:20-27; Efeso 4:20-32; ken Santiago 3:2-12. Kitaem no kasano a sumayaat ti panagsasaom no iyaplikarmo dagiti prinsipio kadagita a teksto.a

Agpanunotka nga umuna sakbay nga agsaoka. “Adda daydiay agsasao a siaaleng-aleng a kas kadagiti panangsugat ti kampilan, ngem ti dila dagidiay masirib ket makapaimbag,” kuna ti Proverbio 12:18. No madlawmo a masansan a ‘makasugat’ wenno makapasakitka iti rikna, nasayaat no ikagumaam ti agpanunotka nga umuna sakbay nga agsaoka. Ipangagmo ti nagsayaat a balakad ti Proverbio 15:28: “Ti puso daydiay nalinteg agmennamenna tapno makasungbat, ngem ti ngiwat dagidiay nadangkes agyesngaw iti dakes a bambanag.”

Mangaramidka iti kalat. Iti sumaganad a bulan, pagreggetam a di ibaga ti damo a mapanunotmo, nangruna no adda namagpungtot kenka. Panunotem ketdi dagiti teksto a nadakamat iti daytoy nga artikulo sa ikagumaam ti agsao iti nainsiriban, nadungngo, ken natanang a pamay-an. (Proverbio 15:1-4, 23) Ngem saan la a dayta.

Ikararagmo a tulongannaka ti Dios. Inkararag ti maysa kadagiti nagsurat iti Biblia: “Dagiti sasao ti ngiwatko ken ti panagmennamenna ti pusok agbalinda koma a makaparagsak iti sanguanam, O Jehova.” (Salmo 19:14) Ipakaammom ken Jehova a Dios ti tarigagaymo a mangusar iti panagsasaom iti pamay-an a makaay-ayo kenkuana ken iti sabsabali. Kuna ti Proverbio 18:20, 21: “Pasayaatem ti panagsasaom—maragsakankanto ta inaramidmo dayta. Ti sasao makaipaay iti biag wenno pakaigapuan ti ipapatay!”—Contemporary English Version.

Agsarmingka iti Sao ti Dios. Ti Biblia ket kasla sarming a mabalinmo a pangsukimatan a naimbag iti bagim. (Santiago 1:23-25) Kas pagarigan, bayat a pampanunotem ti sumaganad a tallo a prinsipio ti Biblia, isaludsodmo iti bagim, ‘Komusta ti panagsasaok ken reputasionko?’

“Ti maysa a sungbat, no naalumamay, pagbaw-ingenna ti pungtot, ngem ti sao a makapasakit parnuayenna ti unget.” (Proverbio 15:1) Naalumamay ken mannakikappia kadi ti panagsasaom?

“Saan koma a rummuar iti ngiwatyo ti rinuker a sasao, no di ket ti aniaman a sasao a naimbag a maipaay a pangpabileg kas iti kasapulan, tapno maipaayna no ania ti mainugot kadagiti agdengdengngeg.” (Efeso 4:29) Makaparegta kadi ti panagsasaom?

“Ti panagsaoyo kankanayon koma a mabuyogan iti kinaparabur, natemplaan iti asin, tapno ammoyo no kasano ti rebbengyo nga isusungbat iti tunggal maysa.” (Colosas 4:6) Ikagkagumaam kadi ti agsao a sidadayaw? Nalaka kadi dayta nga awaten dagiti makangngeg?

No baliwam dagiti di umiso a makitam iti sarming, mas presentableka iti sabsabali ken nasaysayaat ti panagriknam iti bagim. Kasta met la dagiti gunggona a masagrapmo no pasayaatem ti panagsasaom babaen ti panagsarmingmo iti Sao ti Dios.

[Footnote]

NAPANUNOTMO KADIN?

● Ania ti ipasimudaag ti panagsasaom?—Lucas 6:45.

● Kasano ti rumbeng a panagsaom iti sabsabali?—Efeso 4:29; Colosas 4:6.

● Ania dagiti praktikal a maaramidam tapno sumayaat ti panagsaom?—Salmo 19:14; Filipos 4:8.

[Ladawan iti panid 11]

Ti panagsasaotayo apektaranna ti reputasiontayo ken dagiti relasiontayo iti sabsabali