Kapitulo 14​—Pannakailasat Agturong ti Baro a Daga

Kasano a Mangrugi ti “Baro a Langlangit ken ti Maysa a Baro a Daga”

1. (a) Iti Biblia, ania ti masansan a matuktukoy a “langlangit”? (b) Kadagiti dadduma a grupo dagiti sasao, ania ti kaipapanan ti “daga”?

TI PANNAKADAKAMAT iti langlangit ti mamagpanunot kadagiti adu a tattao iti makinruar a law-ang, ti bulan ken dagiti bitbituen. Ti Biblia inaigna met ti “langit” iti panangituray. (Aramid 7:49) No dadduma dayta usarenna ti ebkas a “dagiti langlangit” a mangtukoy iti Dios a mismo kas ti Sapasap a Soberano. (Daniel 4:26; Mateo 4:17) Uray pay dagiti gobgobierno ti tao matuktukoyda a kas “dagiti langlangit,” agsipud ta dagitoy addaanda ti saad a nangatngato ngem kadagiti iturayanda. (2 Pedro 3:7) Kasta met, ti “daga” ti masansan a kaipapananna ti globo, ngem dayta tuktukoyenna met ti natauan a kagimongan. (Genesis 11:1; Salmo 96:1) Ti pannakaammo iti daytoy ti mangtulong kadatayo a mangapresiar iti kinapateg ti nakaragragsak a karkari maipapan iti “baro a langlangit ken ti maysa a baro a daga.” Dadduma kadagitoy a karkari ti addaan iti umuna a kaitungpalan idi kaaldawan ti Israel idi ugma.

‘Agrag-okayo iti Parsuaek’

2. Apay a pinalubosan ni Jehova a makayawan ti Israel, ngem ania ti impadtona?

² Ti nasion ti Israel adda pannakitulagda iti Dios, ta sipapasnek nga immanamongda nga agtulnogda kenkuana. Ngem nagsukirda. Gapu itoy, impakaammo ni Jehova nga ikkatenna ti salaknibna, ket palubosanna ti Jerusalem a madadael ket dagiti tattao makayawanda idiay Babilonia. (Isaias 1:2-4; 39:5-7) Ngem siaasi met nga impadtona ti pannakaisubli dagiti agbabawi a natda.​—Isaias 43:14, 15; 48:20.

3. Ania ti kaipapanan ti kari idiay Isaias 65:17?

³ Gapu iti kinasigurado daytoy, sinarita ni Jehova ti masanguanan a pannakaisubli a kasla mapaspasamaken, a kunkunana: “Ta adtoy mamarsuaak kadagiti baro a langlangit ken baro a daga; ket dagiti imun-una a bambanag didanto malagipen, didanto mapanunoten. Ngem agragsakkayo ken agrag-okayo iti agnanayon iti daydiay a parsuaek. Ta adtoy a parsuaek ti Jerusalem a maysa a pagrag-oan ken ti umili kenkuana a maysa a ragsak.” (Isaias 65:17, 18) Daytoy kaipapanannanto ti pannakaisalakan kadagidiay a nagbabawi nga Israelitas.

4. (a) Kaano a dimteng ti naipadto a pannakaisalakan? (b) Aniada dagiti “baro a langlangit” ken ti “baro a daga” idi?

⁴ Nupay no kasla imposible ti kasta a banag iti panangmatmat ti tao, natnag ti nabileg a Babilonia kadagiti Medo ken Persiano idi 539 K.K.P. Dagiti Judio ti inturayan iti baro a gobierno, “baro a langlangit.” Ni Ciro a Dakkel ti nangakem iti nalatak a saad iti dayta a “baro a langlangit.” Nupay no ni Ciro saan a nagbalin a proselita a Judio, binigbigna a ni Jehova ti nangipalubos kenkuana a maaddaan iti autoridad nga ik-ikutanna ket isut’ tinudingan ni Jehova a mangibangon manen iti templo idiay Jerusalem. (2 Cronicas 36:23; kitaenyo ti Isaias 44:28.) Idi 537 K.K.P. idiay Jerusalem, ni Gobernador Zorobabel ken ti Nangato a Padi a ni Josue nagserbida met a silalatak iti dayta a gobierno ti “baro a langlangit,” ket insublida dagiti natda a Judio a buklen ti “maysa a baro a daga,” a nadalusan a kagimongan a nangipasdek manen iti nadalus a panagdayaw iti daga.​—Esdras 5:1, 2.

5, 6. (a) Ania ti mangpaneknek a pudno a nabalbaliwandan a tattao? (b) Idi tinubngar ida ni Jehova, kasano a ti kababalinda naiduma ngem idi sakbay ti pannakakayawda?

⁵ Kas pammaneknek a nabalbaliwanda nga ili agpada iti isip ken puso, masapul ti panangipangpangruna iti biagda kadagiti intereses ti nadalus a panagdayaw, pudno a dayawenda ti kinaturay ni Jehova ken imdenganda dagiti mammadtona. Maitunos iti daytoy, mairaman kadagiti immuna a bambanag nga inaramidda idi nakagtengda idiay Juda isu ti “panangibangonda iti altar iti Dios ti Israel” ken nangidatonda kadagiti datdaton.​—Ezra 3:1-6.

⁶ Idi dagiti materialistiko a pagannayasan ken ti panagbuteng iti tao ti manglapped iti pannakaturpos ti panangibangon iti templo, tinubngar ni Jehova ti ili babaen kadagiti mammadtona, ket nangipangagda. (Haggeo 1:2, 7, 8, 12; 2:4, 5) Kamaudiananna, idi adda serioso a di panagtulnog a kalikaguman ti Linteg maipapan iti panagasawa a naipalgak, kinorihir dagiti tattao dagiti daldalanda. (Esdras 10:10-12) Imbes nga addaanda kadagiti matmata a, piguratibo a, di makakita ken lapayag a tuleng kadagiti sasao ti Dios, mapadasanda ti naespirituan a pannakaagas ket inusarda dagiti panagkitada ken panagdengngegda a maitunos iti pagayatan ni Jehova. (Idiligyo ti Isaias 6:9, 10 iti Isa 35:5, 6.) Kas banagna, binendisionan ida ti Dios a maitunos iti karkarina a masarakan idiay Isaias 65:20-25.

7. Kasano ti pannakaammotayo nga addanto ti dakdakkel a kaitungpalan ti padto ni Isaias?

⁷ Ngem dayta laeng kadi ti kaitungpalan iti padto maipapan iti “baro a langlangit ken ti maysa a baro a daga”? Siempre saan. Ti Kristiano nga apostol a ni Pedro imbagana a dagiti immuna-siglo a Kristiano sigagagar nga ur-urayenda ti dakdakkel pay a kaitungpalanna. (2 Pedro 3:13) Ania ti ur-urayenda a maipalpalgaken iti imatangtayo. Iti ania a pamay-an? Mainaig iti paspasamak a mairaman iti pannakaitrono ti Dakdakkel a Ciro, ti napadayagen a Jesu-Kristo.

8. (a) Kaano ti panangpataud ni Jehova itoy a “baro a langlangit,” ket kasano ti pannakaidilig daytoy iti umuna a kaitungpalan ti padto? (b) Kasano a dagiti miembro ti “baro a langlangit” nagtultuloy nga immadu?

⁸ Kas nakitatayon, isu idi 1914 nga inted ni Jehova a Dios iti Anakna ti autoridad a mangrugi nga agturay iti tengnga dagiti kabkabusorna. Ti nabayagen nga ur-urayen a “baro a langlangit” ngarud napaaddan. Ti napasamak ket napatpateg ngem dagiti paspasamak a mainaig iti pannakaisalakan ti Israel idi ugma. (Salmo 110:2; Daniel 7:13, 14) Ti gobierno a naipasngay idi 1914 ti pudno nga agturay manipud langit a mismo, ket ti Dios nangited iti autoridad iti dayta iti isuamin a daga. Ti pannakapadakkel daytoy a gobierno ti napasamak kalpasanna idi napagungar dagiti napulotan-espirtu a paspasurot ni Kristo (a natayen) tapno agbalin nga ar-ari ken papadi idiay langit a kadua ti Apoda. Bayat a dagiti dadduma a miembro dayta a klase Pagarian maturposda ti naindagaan a panagbiagda, dagitoy met ti mainayon iti umad-adu a miembro iti “baro a langlangit.” (1 Tesalonica 4:14-17; Apocalipsis 14:13) Ngem ti kaaduan kadagiti makipagtawid ken Kristo ti aktibon iti dayta a nailangitan a Pagarian. Dagiti napulotan-espiritu a Kristiano ngarud makikaduadan ken Kristo a mangbukel iti Baro a Jerusalem, a maipapan kenkuana kinuna ni Jehova: “Ta adtoy a parsuaek ti Jerusalem a maysa a pagrag-oan ken ti umili kenkuana maysa a ragsak.”​—Isaias 65:18.

9. Ania a “pagragsakan” ti pinataud ni Jehova ditoy daga a mismo idi 1919?

⁹ Saan laeng nga idiay langit no di ket ditoy met daga a nangpataud ni Jehova ti “maysa a ragsak.” Maysa a natda dagiti makipagtawid iti Pagarian ti adda pay laeng ditoy daga. Bayat ti Gubat Sangalubongan I ti klero ti Kakristianuan ginundawayanda ti panagregget a makigubat a mangpabasol a siuulbod kadagitoy nga Estudiante ti Biblia ken tapno mamataud ti pannakaibalud kadagiti miembro ti Manarawidwid a Bagi a masentensiaan iti atiddog a pannakaibalud. Ngem idi 1919 nawayawayaanda, nga aktual a nawayawayaanda manipud iti pannakakayaw a tinignay ti Babilonia a Dakkel. Babaen ti tulong ti espiritu ni Jehova kadakuada, nagorganisarda manen kas maysa nga ili a naan-anay a naipamaysa iti nadalus a panagdayaw ken iti intereses ti Pagarian ti Dios.

10. (a) Kasano a dagiti pananginanama dagitoy naespirituan nga Israelitas naiduma manipud kadagidiay naisubli a Judio idi 537 K.K.P.? (b) Ania a trabaho ti inted ni Jehova nga aramidenda? (c) Kasano a sibabaknang a binendisionanna ida bayat nga addada pay ditoy daga, ken kasano a deskribiren dagiti naisitar a kasuratan ti kasasaad a tagtagiragsakenda?

¹⁰ Dagiti pananginanamada, nupay kasta, naiduma kadagidiay Judio a nagsubli iti dagada idi 537 K.K.P. Dagiti miembro iti naespirituan nga Israel kumitkitada iti maysa a tawid a “naidulin sadi langit” a maipaay kadakuada. (1 Pedro 1:3-5) Ngem sakbay ti pannakaawatda iti dayta a gunggona, ni Jehova addaan iti trabaho a maipaay nga aramidenda. Maipapan iti daytoy, naimpadtuan ti panagkunana: “Ket inkabilko dagiti saok iti ngiwatmo, ken lininonganka iti anniniwan ti imak, tapno maipasdekko dagiti langlangit, ken maisaadko dagiti pamuon ti daga, ket kunaek iti Sion, ‘Sika ti ilik.’” (Isaias 51:16) Inkabilna dagiti “sasaona,” iti ngiwat dagiti ad-adipenna tapno iwaragawagda iti isuamin a daga. Buyogen iti panagtalek rinugianda nga impakaammo a ti Dios immulana ti “baro a langlangit” a sititibker ta awan tao wenno demonio a makaparut kadakuada. Ti pamay-an ti pannakilangen ni Jehova kadagiti pannakabagi ti nailangitan a Sion ti nalawag a nangilasin kadakuada kas tattaona. Maisupadi iti nalangalang iti naespirituan ken moral a kasasaad ti lubong, ti “daga” a pagnanaedan ti naespirituan nga Israel, ti tay-ak a pagtartrabahuanda, nagbalinen a lugar a sadiay dagiti napapateg a naespirituan a bambanag ken ar-aramid rumang-ay. Daytat’ maysa a naespirituan a paraiso! (Isaias 32:1-4; 35:1-7; 65:13, 14; Salmo 85:1, 8-13) Ngem ti ngay “baro a daga” a naipadto idiay Isaias 65:17?

PANAGSAGANA A MAIPAAY TI “BARO A DAGA”

11. (a) Nangnangruna nanipud idi kaano nga isagsaganan ni Jehova dagiti mainanama a miembro iti “baro a daga”? (b) Babaen kadagiti ania a tattao a pimmanaw idiay Babilonia idi ugma a dagitoy nailadawanda?

¹¹ Mangrugi nangnangruna idi 1935, impakita ni Jehova kadagiti miembro iti naespirituan nga Israel a dimtengen ti tiempo iti pannakaurnong ti dakkel a bunggoy dagiti tattao nga addaan iti namnama iti agnanayon a biag iti Paraiso a daga. Maidilig iti “bassit nga ipastoran” dagiti agtawid iti Pagarian, pudno a nagbalindan a dakkel a bunggoy. (Apocalipsis 7:9, 10) Dagitoy, met, ti naiyeg iti naespirituan a paraiso. Dagitoy ti inladawan dagiti saan nga Israelitas a pimmanaw idiay Babilonia a kadua dagiti Judio idi 537 K.K.P. agraman dagidiay a pimmanaw kalpasanna. (Esdras 2:58, 64, 65; 8:17, 20) Amin dagitoy a dakkel a bunggoy dagiti moderno-aldaw a saksi ni Jehova nga addaan iti naindagaan a namnama ti mainanama a miembro iti “baro a daga.”

12. Kasano a maisagsagana dagiti tattao itan tapno agbalinda a nasayaat a pundasion iti “baro a daga”?

¹² Dagidiay a makalasat iti dakkel a rigat ken addaan iti namnama iti naan-anay a natauan a biag iti sanguananda ti pudno a mangbukel iti pamuon dayta a “baro a daga,” ta dagitoy ti umuna a miembro dayta. Napateg a ti pamuonna nasayaat. Gapuna, ita pay laeng dagitoy ti naan-anay a masursuruanen kadagiti daldalan ni Jehova. Dagitoy ti matultulongan a manggun-od iti naimpusuan a panangapresiar iti isyu ti sapasap a kinasoberano. Maam-ammuanda no kasano a nagpateg ti ‘agtalek ken Jehova iti amin a puso ket saan nga agtalged iti pannakaawatmo met laeng.’ (Proverbio 3:5, 6) Addaanda ti gundaway a mangpaneknek a naregtada ken nasungdoda a manangsuportar iti Pagarian ti Dios babaen ti pannakipasetda a naan-anay iti panangikasaba iti “daytoy naimbag a damag ti pagarian” itan. (Mateo 24:14) Mapadpadasandan ti kaipapanan ti panagbalin a paset iti sangalubongan a sosiedad a sadiay dagiti tattao iti isuamin a nasnasion ken pagsasao ken rasa agtrabahoda a sangsangkamaysa iti sidong ti naayat a panagkakabsat. (Juan 13:35; Aramid 10:34, 35) Personal kadi a gunggundawayanyo ti naan-anay a pannakagunggona manipud iti daytoy a programa iti edukasion? Para kadagidiay a mangaramid iti kasta, adda iti masanguananda dagiti nakaskasdaaw a namnama.

TI “BARO A DAGA” AGBALIN A PUDPUDNO

13. Kasano a ti umayto a “baro a daga” agbalin a dakdakkel a kaitungpalan iti kari ni Jehova ngem ti napasamak idi 537 K.K.P.?

¹³ Ti maudi, naan-anay a kaitungpalan iti kari ni Jehova a panangiyegna iti “maysa a baro a daga” ti ad-adda a naindaklan ngem ti napasamak idi 537 K.K.P. Dagidiay a mangbukel iti “baro a daga” saandanto laeng a tattao a nawayawayaan manipud iti Babilonia a Dakkel, no di ket ti intero a sangalubongan nga imperio ti ulbod a relihion nadadaelton iti agnanayon. (Apocalipsis 18:21) Daytoy nalinteg a natauan a kagimongan​—ti “baro a daga”​—dinton malikmut kadagiti nasnasion a manglalais ken Jehova ken mangidadanes kadagiti ad-adipenna, a kas napasamak met iti umuna a kaitungpalan iti padto ni Isaias. Dagiti amin a natauan a gobgobierno, gapu iti panagkedkedda nga agpaituray iti kinasoberano ni Jehova, maburakburakdanto, ket ti agdama a dakes a natauan a kagimongan naan-anayton a mapukaw ditoy daga. (Daniel 2:44; Proverbio 2:21, 22) Bayat ti panangrugi ti Baro nga Urnos ti Dios, dagitinto laeng tattao nga agnaed ditoy planeta a Daga isunto dagidiay agdaydayaw ken Jehova, a maay-ayatanto kadagiti daldalanna.​—Salmo 37:4, 9.

14. (a) Kaanonto ti pannakatungpal ti 2 Pedro 3:13 ken ti Apocalipsis 21:1? (b) Anianto ti naiduma maipapan kadagiti kasasaad a pagandaran iti “baro a langit”? (c) Siasinonto dagiti mairaman iti “baro a daga”?

¹⁴ Isu iti dayta a nadayag a tiempo a ni apostol Pedro inturongna ti atensionna iti maikadua a naipaltiing a suratna. (2 Pedro 3:13) Iti panangitudona itoy met laeng a nakaragragsak a namnama, ni apostol Juan ti nangipadamag kadagiti detalye iti paltiing a naited kenkuana, a kunkunana: “Ket nakitak ti maysa a langit a baro ken maysa a daga a baro; ta daydi immuna a langit ken daydi immuna a daga napalabasdan, ket ti baybay awanen.” (Apocalipsis 21:1) Inton ti dakkel a rigat mapalabasen ket naigarangugongton ni Satanas ken dagiti demoniona, mangruginton ti maysa a baro a panawen. Dagiti dakes nga impluensia ni Satanas ken dagiti demoniona awandanton. Ti intero a sistema dagiti bambanag madadaeldanton. Ti “baro a langit” ibanagnanton ti naayat a panggep ni Jehova a maipaay kadagiti parsuana nga awan ti aniaman a pannakalapped kadagiti gobgobierno a di mangikankano iti kinasoberano ni Jehova. Iti sidong dayta a “baro a langit” pudno a datayto ti maysa a “baro a daga,” a buklen ti “dakkel a bunggoy” isu a pangipaayanto ti Dios iti napateg a namnama iti biag nga agnanayon iti sangalubongan a Paraiso a daga iti kinapintas, kinawadwad, kinaragsak ken talna. No dumtengton ti naituding a panawen ti Dios a pannakapagungar dagiti tattao a natay, dagitoy met addaandanto ti gundaway nga agbalin a paset dayta a “baro a daga” isu a pagtaenganto ti kinalinteg.​—Apocalipsis 20:12, 13.

15. Apay a napateg ti kari idiay Apocalipsis 21:3, 4 kadakayo?

¹⁵ No maipapan ti impaay ti Dios nga adda nga agur-uray iti sangatauan idi, nangngeg ni apostol Juan daytoy a pakaammo manipud langit: “Adtoy! Ti tabernakulo ti Dios adda kadagiti tattao, ket isu makipagnaedto kadakuada, ket isudanto dagiti tattaona, ket ti Dios met laeng addanto kadakuada a Diosda. Ket punasennanto ti amin a lulua kadagiti matada, ket awanton ni patay, ket awanto metten ti sasaibbek wenno sangsangit wenno rigrigat. Ta dagiti immuna a bambanag napalabasdan.” (Apocalipsis 21:3, 4) Anian a nakaragragsakto a biag dayta!

16. Ania a pananginanama no maipapan iti masanguanan ti natignay kadagiti puspusotayo babaen kadagiti karkari idiay (a) Isaias 11:6-9? (b) Isaias 35:1-7? (c) Isaias 65:20-25? (d) Siasino ti mamagbalin kadagitoy a nakaay-ayat a namnama a posible nga agpaay kadatayo?

¹⁶ Dagiti kasasaad nga adda idi idiay Eden ken dagiti milagro nga inaramid ni Jesus ti mangipaay iti nakaragragsak a pangripiripan iti kasasaadto ti biag iti dayta a “baro a daga.” Kasta met, dagiti paspaset iti padto idiay Isaias 11:6-9 ken 35:1-7 ken 65:20-25 maaddaandanto iti pisikal a kaitungpalan iti dayta a tiempo, isu a dakkel a bendision iti natulnog a sangatauan. Anian a makabang-arto dayta inton ti nasken unay a kasasaad iti naespirituan a salun-at ken kinawadwad ti tagiragsakenton agraman ti pisikal ken mental a kinanaan-anay iti maysa a daga nga iti amin a pamay-an nagbalinen a Paraiso! Babaen iti kasta a nakaskasdaaw a namnama iti sanguanantayo, ditay mabalin ti mangaramid iti aniaman malaksid iti panangidir-itayo iti panagyamantayo ken Jehova, ti Naindaklan a Namarsua kadagiti amin!