Librot’ Biblia Numero 26​—Ezequiel

Mannurat: Ezequiel

Lugar a Nakaisuratanna: Babilonia

Nalpas a Naisurat: c. 591 K.K.P.

Tiempo a Saklawenna: 613–c. 591 K.K.P.

1. Aniat’ sirkumstansia dagidi naidistiero sadi Babilonia, ket ania a kabbaro a suot ti sinarangetda?

IDI 617 K.K.P., ni Joaquin, ari ti Juda, insukonat’ Jerusalem ken Nabucodonosor, nga impa-Babiloniana dagiti kangrunaan nga umili ti daga ken dagiti gameng ti balay ni Jehova ken iti balay ti ari. Nakautibot’ pamilia ti ari ken dagiti prinsipe; dagiti nasiglat, maingel a lallaki; dagiti artesano ken managbangon; ken ni Ezequiel nga anak ni Buzi a padi. (2 Ar. 24:11-17; Ezeq. 1:1-3) Buyogen ti napaksuyan a puso, dagiti naidistiero nga Israelita naturposda ti makabannog a panagdaliasatda iti daga a katurodan, ub-ubbog, ken ginget ket dimmanondat’ nakalawlawa a patag a tanap. Agnaedda itan iti igid ti karayan Kebar iti tengngat’ mannakabalin nga imperio, a linikmut ida dagiti umili a karkarnat’ kustombreda ken iti pagano a panagdaydayaw. Impalubos ni Nabucodonosor a maaddaan dagiti Israelita iti bukodda a balay, dagiti adipen, ken makapagnegosioda. (Ezeq. 8:1; Jer. 29:5-7; Esd. 2:65) No nagagetda, bumaknangda. Matnagdanto kadi iti palab-og ti relihion ti Babilonia ken kinamaterialismo? Itultuloydanto aya ti agrebelde ken Jehova? Akseptarendanto kadi a kas disiplina ti pannakaidistieroda? Baro a suot ti sarangtenda iti daga a nakaidistieruanda.

2. (a) Asino dagiti tallo a propeta a karkarna kadagidi napeggad a tawen sakbay ti pannakaduprak ti Jerusalem? (b) Gaput’ pategna, aniat’ nayawag ken Ezequiel, ket aniat’ kaipapanan ti naganna? (c) Kadagiti ania a tawen a nagipadto ni Ezequiel, ket aniat’ ammotay iti kabibiag ken ipapatayna?

² Kabayatan dagidi napeggad a tawen a nagturong iti pannakaduprak ti Jerusalem, kanayon nga adda propeta a nagserbi ken Jehova ken kadagiti Israelita. Ni Jeremias naisaad sadi Jerusalem, ni Daniel idiay palasio ti Babilonia, ket ni Ezequiel isut’ propeta dagiti Judio a naidistiero sadi Babilonia. Ni Ezequiel agpada a padi ken propeta, a nakaidumaan met idi ni Jeremias, sa ni Zacarias kalpasanna. (Ezeq. 1:3) Nasurok 90 a daras a naawagan “anak ti tao” iti intero a librona, a napateg a punto no adalen ti padtona gapu ta, iti Nakristianuan a Griego a Kasuratan, ni Jesus umarngi a natukoy kas “Anak ti tao” gistay 80 a daras. (Ezeq. 2:1; Mat. 8:20) Ti naganna nga Ezequiel (Hebreo, Yechez·qeʼlʹ) kaipapananna “Dios ti Mamakired.” Idi maikalima a tawen a pannakaidistieron Joaquin, idi 613 K.K.P., a dinutokan ni Jehova ni Ezequiel kas propeta. Mabasatayo nga agan-annong pay laeng idi maika-27 a tawen a pannakaidistiero, 22 a tawen kalpasanna. (Ezeq. 1:1, 2; 29:17) Adda asawana, ngem natay idi aldaw nga inrugin Nabucodonosor ti ultimo a pananglakubna iti Jerusalem. (24:2, 18) Saan nga ammo ti petsa ken wagas nga ipapatay ni Ezequiel.

3. Aniat’ makuna iti panagsurat ni Ezequiel, kasta met no ti Ezequiel ket paset ti katalogo ti Biblia ken no autentiko daytoy?

³ Awan mangduadua a ni Ezequiel ti nangisurat iti libro a nainagan kenkuana ket nainkalintegan ti lugarnat’ katalogo dagiti Kasuratan. Nairaman iti katalogo idi tiempon Esdras ket agparang kadagiti katalogo idi tiempo dagiti nagkauna a Kristiano, nangruna ken Origen. Mapasingkedan met nga autentiko gaput’ karkarna a panagpada ti simbolismoda ken Jeremias ken iti Apocalipsis.​—Ezeq. 24:2-12​—Jer. 1:13-15; Ezeq. 23:1-49​—Jer. 3:6-11; Ezeq. 18:2-4​—Jer. 31:29, 30; Ezeq. 1:5, 10​—Apoc. 4:6, 7; Ezeq. 5:17​—Apoc. 6:8; Ezeq. 9:4​—Apoc. 7:3; Ezeq. 2:9; 3:1​—Apoc. 10:2, 8-10; Ezeq. 23:22, 25, 26​—Apoc. 17:16; 18:8; Ezeq. 27:30, 36​—Apoc. 18:9, 17-19; Ezeq. 37:27​—Apoc. 21:3; Ezeq. 48:30-34​—Apoc. 21:12, 13; Ezeq. 47:1, 7, 12​—Apoc. 22:1, 2.

4. Aniada a dramatiko a kaitungpalan ti nakita dagiti padton Ezequiel?

⁴ Kanayonan pay a prueba nga autentiko daytoy isut’ dramatiko a kaitungpalan dagiti padton Ezequiel maibusor kadagiti kaparanget a nasion kas iti Tiro, Egipto, ken Edom. Kas ehemplo, impadton Ezequiel a ti Tiro aglangalangto, ket natungpal bassit daytoy idi naparmek ni Nabucodonosor ti siudad kalpasan ti 13 a tawen a pananglakub. (Ezeq. 26:2-21) Daydi a risiris saan a naan-anay a nanggibus ti Tiro. Ngem, madadael nga interamente koma daytoy sigun iti panangukom ni Jehova. Impadtona ken Ezequiel: “Kuskosekto ti tapukna kenkuana ket isu pagbalinekto a nasileng, nalukasan a bato. . . . Ikabildanto dagiti batom ken tarikayom ken ti tapukmo iti tengnga ti danum.” (26:4, 12) Natungpal amin daytoy nasurok 250 a tawen kalpasanna idi a ni Alejandro a Dakkel linabananna ti isla a siudad ti Tiro. Dagiti soldado ni Alejandro kinuskosda dagiti reggaay ti siudad a masarakan iti kontinente sada intambak idiay baybay, a nagbalin a 800 metro a rangtay a dimmanon iti isla a siudad. Sa, buyogen ti komplikado a pananglakub, inulida ti 46-metro kangatona a pader sada pinarmek ti siudad idi 332 K.K.P. Rinibo dagiti natay, sa adu pay dagiti nailako kas tagabo. Kas impadto pay ni Ezequiel, ti Tiro nagbalin a ‘nalukasan a bato ken pagibilagan kadagiti iket.’ (26:14)a Idiay bangir ti Naikari a Daga, naikisap met dagidi traidor nga Edomita, kas kaitungpalan ti padton Ezequiel. (25:12, 13; 35:2-9)b Sa, siempre, dagiti padton Ezequiel maipapan iti pannakaduprak ti Jerusalem ken pannakaisubli ti Israel napaneknekan met nga apaghusto.​—17:12-21; 36:7-14.

5. Aniat’ reaksion dagiti Judio kadagidi damo nga impadton Ezequiel?

⁵ Idi rugrugi ti panagipadtona, inwaragawag ni Ezequiel ti sigurado a panangukom ti Dios iti nasukir a Jerusalem ket pinakdaaranna dagiti naidistiero maibusor iti idoltaria. (14:1-8; 17:12-21) Dagidi kautibo a Judio awan malasin a panagbabawida. Dagiti panguluenda kanayonda a makiuman ken Ezequiel, ngem dida inkankano dagiti mensahe a naggapu ken Jehova nga inyallatiw ni Ezequiel kadakuada. Intuloyda latta ti idolatria ken materialistiko nga aramidda. Ti pannakapukaw ti temploda, ti nasantuan a siudad, ken ti dinastia dagiti ari grabe a nakaklaatanda, ngem mammano la ti nagpakumbaba ken nagbabawi.​—Sal. 137:1-9.

6. Aniat’ inggunamgunam dagidi naud-udi a padton Ezequiel, ket kasano a naitampok ti pannakasantipikar ti nagan ni Jehova?

⁶ Dagiti padton Ezequiel idi ud-udina inggunamgunamdat’ namnama a pannakaisubli. Tinubngarda pay dagiti kaparangetda a nasion ta tinagiragsakdat’ pannakatnag ti Juda. Ti pannakaibabainda, agraman pannakaisubli ti Israel, santipikarennanto ni Jehova iti imatangda. No gupgopen, ti panggep ti panakakayaw ken ti pannakaisubli isu daytoy: ‘Dakayo a tattao, Judio ken dagiti nasion, maammuanyonto a siak ni Jehova.’ (Ezeq. 39:7, 22) Daytoy pannakasantipikar ti nagan ni Jehova isut’ naitampok iti intero a libro, nga adda nasurok 60 a panagparang ti ebkas a: “Maammuanyonto [wenno, maammuandanto] a siak ni Jehova.”​—6:7, footnote.

LINAON TI EZEQUIEL

7. Aniada a tallo a seksion ti natural a pakabingbingayan ti Ezequiel?

⁷ Natural nga agkatlo a seksion ti libro. Ti umuna, kapitulo 1 inggat’ 24, linaonna dagiti pammakdaar ti sigurado a pannakaduprak ti Jerusalem. Ti maikadua a seksion, kapitulo 25 inggat’ 32, linaonna dagiti padto a mangondenar iti nadumaduma a nasion. Ti maudi a seksion, kapitulo 33 inggat’ 48, linaonna dagiti padto ti pannakaisubli, nga agngudo iti sirmata maipapan iti baro a templo ken nasantuan a siudad. Kaaduanna, dagiti padto naurnosda nga agsasagadsad ken sigun iti topiko.

8. Aniat’ nakita ni Ezequiel iti damo a sirmatana?

⁸ Dinutokan ni Jehova ni Ezequiel kas agbantay (1:1–3:27). Sigun iti damo a sirmata, idi 613 K.K.P., nakitan Ezequiel ti narungsot nga angin manipud amianan, agraman napuskol nga ulep ken dumardarang nga apuy. Rimmuar dita ti uppat a nagpayak a sibibiag a parsua, nga adda rupada a tao, leon, toro, ken agila. Sumsumged a beggang ti langada, ket kada maysa, bale adda kakuyogna a pilid iti uneg ti pilid a nakaam-amak ti katayagda, ket napunnot’ mata dagiti ruedada. Makagunayda iti aniaman a turong a naynayda nga agtutunos. Iti uluanan dagiti sibibiag a parsua adda kasla tangatang, ket iti ngatuen ti tangatang adda trono a “kita ti kaasping ti dayag ni Jehova.”​—1:28.

9. Aniat’ nainaig iti pannakadutok ni Ezequiel?

⁹ Inayaban ni Jehova ti sirurukob nga Ezequiel: “Anak ti tao, tumakderka.” Dinutokanna ngarud kas propeta iti Israel ken kadagiti rebeliuso a nasion a kaparangetda. Di nasken no dumngegda man wenno saan. Basta maammuanda nga adda idi propeta ni Apo Jehova iti tengngada. Impakan ni Jehova ken Ezequiel ti lukot a pagbasaan, a nagbalin kas diro iti kasam-itna iti ngiwatna. Kunana kenkuana: “Anak ti tao, insaadka nga agbantay iti balay ti Israel.” (2:1; 3:17) Simamatalek koma a mamakdaar ni Ezequiel, ta no saan, matay.

10. Aniat’ indrama ni Ezequiel a pagilasinan iti Israel?

¹⁰ Indramana ti pannakalakub ti Jerusalem (4:1–7:27). Imbaga ni Jehova ken Ezequiel nga ikitikitna iti baldosa ti mapat’ Jerusalem. Masapul nga idramanat’ sinsinan a pannakalakub dayta kas tanda iti Israel. Tapno maimulana ti punto, agidda nga agsikig iti sango ti baldosa 390 nga aldaw iti katigid ken 40 nga aldaw iti kanawan, ket nakedngan ti kanenna. Makita nga aktual nga inyakto ni Ezequiel daytoy ta dimmawat ken Jehova iti sabali a pagsungrodna.​—4:9-15.

11. (a) Kasano nga indrama ni Ezequiel dagiti nakaam-amak a pagtungpalan ti pannakalakubda? (b) Apay nga awantot’ bang-ar?

¹¹ Impadrama ni Jehova ken Ezequiel ti nakaam-amak a gibus ti pannakalakub baeten ti panangkiskisnat’ buok ken imingna. Puoranna ti apagkatlo, tagbatenna ti apagkatlo, sana iwaris iti angin ti apagkatlo. No kasta, inton maturpos ti pannakalakub, dadduma a taga Jerusalem ti matay gaput’ bisin, angol, ken kampilan, ket dadduma ti maiwaras kadagiti nasion. Paglangalangento ni Jehova. Apay? Gapu ta makarimon ti naglaad ken makapasubkar nga idolatriana. Ti kinabaknang dinanto magatang ti bang-ar. Inton aldaw ti pungtot ni Jehova, dagiti taga Jerusalem ipuruakdanto dagiti pirakda iti kalsada, “ket maammuandanto a siak ni Jehova.”​—7:27.

12. Ania dagiti makarimon a nakita ni Ezequiel idi nasirmatana ti apostata a Jerusalem?

¹² Ti sirmata ni Ezequiel iti apostata a Jerusalem (8:1–11:25). Itan, 612 K.K.P. Iti sirmata naiyalis ni Ezequiel idiay adayo a Jerusalem, ket nakitana dagiti makarimon a mapaspasamak idiay templo ni Jehova. Iti paraangan, adda ti makapasubkar a simbolo a mangsugsog ken Jehova nga agimun. Idi limmasat iti pader, nasarakan ni Ezequiel ti 70 a lallakay nga agrukrukbab kadagiti nagalas nga animal ken naglaad nga idolo a naikitikit iti pader. Impambarda a kunada: “Dinatayo makita ni Jehova. Ni Jehova binaybay-anna ti daga.” (8:12) Idiay makin-amianan a ruangan, sangsangitan dagiti babbai ni Tammuz a pagano a dios. Ngem saan la a dayta! Iti mismo a pagserkan ti templo, adda 25 a lallaki, a tinallikudandat’ templo, ket agrukrukbabdat’ init. Imparupada ken Jehova ti panangtabbaawda, ket sigurado nga agtignayto a sipupungtot!

13. Ania a bilin ti intungpal ti lalaki a nakalienso ken dagiti innem a nagtagaigam?

¹³ Ita adtoy! Nagparang ti innem a lallaki nga adda pagburak nga igam kadagiti imada. Kaduadat’ maikapito a lalaki a nakalienso, nga addaan pagtinteruan ti sekretario. Imbaga ni Jehova iti nakalienso a lumasat iti tengnga ti siudad ket markaannat’ muging dagiti agsasaibbek ken agsensennaay gapu iti kinarimon iti tengngada. Sa, imbagana a sumrek dagiti innem ket papatayenda amin, “lakay, baro ken balasang ken ubing ken babbai,” nga awanan marka. Kastat’ inaramidda, nga inrugida kadagiti lallakay iti sango ti balay. Inreport ti nakalienso: “Inaramidko kas imbilinmo kaniak.”​—9:6, 11.

14. Aniat’ ultimo nga impakita ti sirmata no maipapan iti dayag ni Jehova ken ti panangukomna?

¹⁴ Nakita manen ni Ezequiel ti dayag ni Jehova, a nagpangato kadagiti kerubin. Inyawat ti kerubin dagiti sumsumged a beggang iti nagbaetan dagiti pilid, ket innala ti nakalienso sana inwaris iti siudad. Kadagidiay naiwarawara nga Israelita, inkari ni Jehova nga ummongennanto ken ikkannanto ida ti baro nga espiritu. Ngem dagitoy ngay nadangkes ken naulbod nga agdaydayaw sadi Jerusalem? “Yegkonto ti dalanda iti rabaw dagiti uloda,” kunan Jehova. (11:21) Ti dayag ni Jehova nagpangato iti dayta a siudad, ket napan imbaga ni Ezequiel ti sirmata kadagiti naidistiero.

15. Ania pay nga ilusrasion ti impakita ni Ezequiel a mangisierto iti pannakakayaw dagiti taga Jerusalem?

¹⁵ Dadduma pay a padto idiay Babilonia maipapan iti Jerusalem (12:1–19:14). Nagbalin a dramatista ni Ezequiel iti sabali a simboliko nga eksena. No iti aldaw, iruarna manipud balayna ti gargaret para iti pannakaidistiero, santo iti rumabii umusok iti abut ti pader ti siudad a siaabbong ti rupana. Inlawlawagna nga adda ipalnaadna daytoy: “Mapandanto iti pannakaidistiero, iti pannakakayaw mapandanto.” (12:11) Dagita maag a propeta a magmagna sigun iti pagayatanda! Ipukpukkawda, “Adda talna!” idinto ta awan talna. (13:10) Uray pay no adda koma da Noe, Daniel, ken Job idiay Jerusalem, awan kararua a maispalda malaksid iti bagida.

16. Kasano a nailadawan ti kinaubbaw ti Jerusalem, ngem apay nga addanto ti pannakaisublida?

¹⁶ Ti siudad kasla ubbaw a puon ti ubas. Ti puonna di mabalin a pagteddek, uray pasok la koma! Mapuoran nga agsipungto ket mauram ti tengngana​—awan serbina. Anian a nagsukir ken ubbaw ti nagbalinan ti Jerusalem! Naipasngay iti daga dagiti Cananeo, isut’ sinappuyot ni Jehova kas maladaga a nabaybay-an. Tinagibina sa nakitulag kenkuana kas asawa. Pinagbalinna a naimnas, “maikari iti naarian a saad.” (16:13) Ngem nagbalin a balangkantis, a sinurotna dagiti nasion idi a limmabasda. Nagrukbab kadagiti imahenda sana pinuoran dagiti annakna. Isuntot’ dadaelen a mismo dagitoy a nasion, dagiti kaayan-ayatna. Dakdakes ngem dagiti babbai a kakabsatna a Sodoma ken Samaria. Kaskasdi, ni Jehova, a naasi a Dios, abbongannanto sananto isubli mayalubog iti tulagna.

17. Aniat’ impakita ni Jehova iti burburtia ti agila ken puon ti ubas?

¹⁷ Inikkan ni Jehova ti propeta iti burburtia sana imbuksilan. Inladawanna ti kinamaag ti panagpatulong ti Jerusalem sadi Egipto. Umay ti dakkel nga agila (a ni Nabucodonosor) sana kettelen ti tuktok (a ni Joaquin) ti natayag a kantingen, ket ipa-Babiloniana, sana suktan iti ubas (a ni Zedekias). Inturong ti ubas dagiti sangana iti sabali nga agila (Egipto), ngem nagballigi ngata? Naparut uray dagiti ramutna! Ni Jehova mangalanto iti naganus a saringit iti natayag a tuktok ti kantingen sananto imula iti nangato ken natan-ok a bantay. Sadiay agtubonto a nadaeg a kantingen ket pagnaedanto “amin a tumatayab iti tunggal kakita.” Maammuanto dagiti amin a ni Jehova ti makinggapuanan.​—17:23, 24.

18. (a) Ania a prinsipio ti inted ni Jehova idi tinubngarna dagiti naidistiero a Judio? (b) Aniat’ agur-uray a pannakaukom dagiti ari ti Juda?

¹⁸ Tinubngar ni Jehova dagiti naidistiero a Judio gaput’ pagsasaoda: “Dagiti amma kinnanda dagiti ubas a naalsem, ngem dagiti ngipen dagiti annakda ti nalino.” Saan, “ti kararua nga agbasol​—isunto a mismo ti matay.” (18:2, 4) Agbiagto daydiay nalinteg. Saan a pagragsakan ni Jehova ti ipapatay ti nadangkes. Maragsakan no ti nadangkes iddianna ti kinadakesna ket agbiag. Dagiti ari ti Juda, kasda la urbon ti leon a siniluan ti Egipto ken Babilonia. Ti timekda “saanton a mangngegan kadagiti bantay ti Israel.”​—19:9.

19. (a) Gapu iti yaay ti pannakadadael, aniat’ impanamnama ni Ezequiel? (b) Kasanona nga inladawan ti kinasukir ti Israel ken Juda ken ti nagbanaganna?

¹⁹ Ballaag a maibusor iti Jerusalem (20:1–23:49). Dimtengen iti 611 K.K.P. Dagiti panglakayen kadagiti naidistiero napanda manen ken Ezequiel tapno umuman ken Jehova. Nangngegdat’ pannakaibitla ti naunday a historia ti yaalsa ken nalaad nga idolatria ti Israel ken ti pakdaar nga inawagan ni Jehova ti kampilan a mangdusa kadakuada. “Madadael, madadael, madadaelto” ti Jerusalem. Ngem, nadayag ti namnama! Dinto ikedked ni Jehova ti kinaari (“ti korona”) iti daydiay “addaan legal a kalintegan” ket itednanto kenkuana. (21:26, 27) Inulit ni Ezequiel dagiti makarimon a napasamak sadi Jerusalem, “ti siudad a managibukbok dara.” Ti balay ti Israel nagbalin kas “lati a kabkab” ket maurnongto idiay Jerusalem ket lunagento ti urno. (22:2, 18) Ti kinasukir ti Samaria (Israel) ken ti Juda inladawan ti dua a babbai nga agkabsat. Ti Samaria kas ken Ohola a nakiabig kadagiti Asirio sa dinadael dagiti kaayan-ayatna. Ti Juda kas ken Oholiba a di nakaalat’ leksion no di ket kimmarkaro pay, a nakiabig nga immuna iti Asiria sa iti Babilonia. Maikisapto a naan-anay, “ket dakayo nga umili maammuanyonto a siak ti Soberano nga Apo Jehova.”​—23:49.

20. Aniat’ nakaipadisan ti nalakub a Jerusalem, ket ania a nabileg a pagilasinan ti inted ni Jehova no iti pannakaukomna?

²⁰ Nangrugi ti ultimo a panakalakub ti Jerusalem (24:1-27). Dimtengen ti 609 K.K.P. Imbaga ni Jehova ken Ezequiel a ti ari ti Babilonia linakubnat’ Jerusalem iti maika-10 nga aldaw ti maika-10 a bulan. Imparisna ti napaderan a siudad iti kaldero a nalawat’ ngiwatna, ket dagiti natan-ok nga umilina isudat’ karne a linaonna. Sungrodanyo! Lamawenyo dagiti kinarugit ti makarimon nga idolatria ti Jerusalem! Iti dayta nga aldaw, natay ti asawa ni Ezequiel, ngem kas panagtulnog ken Jehova, dina sinangitan. Pagilasinan daytoy a dagiti umili dida sangitan ti pannakaduprak ti Jerusalem, ta dayta ti panangukom ni Jehova, tapno mabigbigdat’ kinasiasinona. Mangibaonton Jehova iti maysa a nakalibas a mangipakaammo a naduprak “daydiay naimnas a pagragragsakanda,” ket bayat nga ur-urayenda, saanen a kasarsarita ni Ezequiel dagiti naidistiero.​—24:25.

21. Kasano a dagiti nasion maam-ammodanto ni Jehova ken ti panagibalesna?

²¹ Padpadto a maibusor iti nasion (25:1–32:32). Nasirmatan Jehova nga agragsakto dagiti kabangibang a nasion inton marpuog ti Jerusalem ket isuntot’ panggapuanda nga uyawen ti Dios ti Juda. Madusadanto met! Ti Ammon mayawatto kadagiti Dumaya, kasta met iti Moab. Ti Edom aglangalangto, ket dakkelto met a pammales ti umapay kadagiti Filisteo. Isuda amin, kunan Jehova, “maammuandanto a siak ni Jehova inton isaadko ti panangbalesko kadakuada.”​—25:17.

22. Aniat’ naisangayan a pannakadakamat ti Tiro, ket kasanonto a masantipikar ni Jehova no mainaig iti Sidon?

²² Naisangayan ti pannakadakamat ti Tiro. Gapu ta narang-ay iti komersio, kasla napintas a barko idiay taaw, ngem di agbayag marbanto a maipalned iti danum. “Siak diosak,” intangsit ti liderna. (28:9) Pinagdallot ni Jehova ti propetana maipapan iti ari ti Tiro: Kas naimnas a napulotan a kerubin, adda idi idiay Eden, ti hardin ti Dios; ngem paksiatento ni Jehova manipud bantayna a kas natulawan, ket lamutento ti apuy manipud tengngana. Kuna ni Jehova nga Isu masantipikarto inton duprakenna ti mananglais a Sidon.

23. Aniantot’ mabigbig ti Egipto, ket kasanonto a maangay daytoy?

²³ Itan imbaga ni Jehova ken Ezequiel a sanguenna ti Egipto ken ti Faraonna nga agipadtot’ maibusor kadakuada. “Ti Nilo a Karayanko kukuak, ket siak​—inaramidko a maipaay kaniak,” inlastog ni Faraon. (29:3) Ni Faraon, agraman dagiti Egipcio a mamati kenkuana, maammuandanto met a ni Jehova ket Dios, ket dayta a leksion maipakatto babaen iti 40-tawen a panaglangalang. Insingit ni Ezequiel ditoy ti impormasion a naud-udi a naipalgak kenkuana, idi 591 K.K.P. Itedto ni Jehova ti Egipto ken Nabucodonosor kas supapak ti panangparigatna iti Tiro. (Bassit la a samsam ti naala ni Nabucodonosor idiay Tiro, ta dagiti Tireano intarayda dagiti kinabaknangda idiay isla a siudadda.) Sigun iti dallot, impakaammo ni Ezequiel a ni Nabucodonosor samsamennanto ti pagtangtangsit ti Egipto, ket “maammuandanto met a siak ni Jehova.”​—32:15.

24. (a) Aniat’ rebbengen ni Ezequiel kas agbantay? (b) Idi nadamagnan ti pannakatnag ti Jerusalem, aniat’ impalawag ni Ezequiel kadagiti naidistiero? (c) Ania a kari ti pamendision ti naitampok iti kapitulo 34?

²⁴ Agbantay kadagiti naidistiero; naipadto ti pannakaisubli (33:1–37:28). Rinepaso ni Jehova ken Ezequiel ti rebbengenna kas agbantay. Kuna dagiti umili, “Ti dalan ni Jehova saan a nalinteg ti pannakaatorna.” Gapuna masapul nga ibatad ni Ezequiel ti kamalida. (33:17) Ngem 607 K.K.P. itan, maikalima nga aldaw ti maika-10 a bulan.c Adda nakalibas manipud Jerusalem a simmangpet ket imbagana iti propeta: “Narpuogen ti siudad!” (33:21) Ni Ezequiel, ita ta siwayawaya manen nga agsao kadagiti naidistiero, imbagana kadakuada nga ubbaw amin a gakatda a mangispal iti Juda. Nupay umayda ken Ezequiel a dumngeg iti saon Jehova, isut’ kasla kumakanta laeng kadagiti kansion ni ayat, kasla maysa a naayog ti timekna nga agtoktokar iti gitara. Dida ipangpangag. Ngem, inton mapasamaken, mabigbigdanto nga adda propeta idi iti tengngada. Tinubngar ni Ezequiel dagiti palso a pastor a liniwayandat’ arban ket bagbagida ti pinakanda. Ni Jehova, a Perpekto a Pastor, ummongennanto dagiti naiwara a karnero ket yegnanto idat’ nalasbang a pagaraban kadagiti bantay ti Israel. Sadiay bangonennanto kadakuada ti pastor, ‘ni adipenna a David.’ (34:23) Ni Jehova isuntot’ Diosda. Makitulagto ti kappia kadakuada ket iparukpoknanto kadakuada dagiti bendision.

25. (a) Apay ken kasano a pagbalinen ni Jehova ti daga a kas Eden? (b) Aniat’ inladawan ti sirmata dagiti naganggangan a tulang? dagidiay dua a bislak?

²⁵ Impadto manen ni Ezequiel ti panaglangalang ti Bantay Seir (Edom). Ngem, dagiti reggaay ti Israel mabangonto, ta ni Jehova isakitna ti nasantuan a naganna, ket santipikarenna dayta iti sango dagiti nasion. Ikkannanto ti ilina iti baro a puso ken baro nga espiritu, ket ti dagada agbalin manen “kas iti minuyongan ti Eden.” (36:35) Nakita itan ni Ezequiel ti sirmata iti Israel a nailadawan kas ginget dagiti naganggangan a tulang. Nagipadto ni Ezequiel kadagidi tulang. Datdatlag ta naaddaanda manen iti lasag, anges, ken biag. Kastanto met ti pananglukat ni Jehova iti nakaitanemanda kas kautibot’ Babilonia ket isublina ti Israel iti dagada. Nangala ni Ezequiel ti dua a bislak a nangiladawan iti dua a balay ti Israel, ti Juda ken Efraim. Idi iniggamanna, maymaysan a bislak. Gapuna, inton isubli ni Jehova ti Israel, agkaykaysadanto iti tulag ti kappia iti sidong ni adipenna a “David.”​—37:24.

26. Apay a rumaut ni Gog ti Magog, ket aniat’ resultana?

²⁶ Ti iraraut ni Gog ti Magog iti naisubli nga Israel (38:1–39:29). Umaytot’ iraraut manipud kabbaro a deppaar! Gapu iti makagargari a talna ken talged ti naisubli nga ili ni Jehova, ni Gog ti Magog sirurungsotto a rumaut. Sidadarasudosto a manglakub kadakuada. Maigiddato, tumakderto ni Jehova a buyogen ti apuy ti pungtotna. Bay-annanto a ti kampilan ti maysa maibusortot’ kabsatna ket ibuyatnanto kadakuada ti angol ken dara ken ti dissuor dagiti uraro, apuy, ken asupre. Marebbekdanto ket mabigbigda a ni Jehova isut’ “Nasantuan ti Israel.” (39:7) Pagsungrodtot’ ilina dagiti nawarawara nga armas a pakigubat dagiti kabusor ket ikalidanto dagiti tulang iti “Ginget ti Umariwekwek ni Gog.” (39:11) Dagiti rumarangkay a billit ken animal kanendantot’ lasag dagiti bangkay ket inumenda ti darada. Natalgedton ti Israel, awantot’ mamutbuteng kadakuada, ket iparukpokton Jehova ti espirituna kadakuada.

27. Aniat’ nakita ni Ezequiel idi simmarungkar babaen iti sirmata iti daga ti Israel, ket kasano a nagparang ti dayag ti Dios?

²⁷ Sirmatan Ezequiel iti templo (40:1–48:35). Dimtengen ti 593 K.K.P. Maika-14 a tawen nanipud pannakaduprak ti templon Salomon, ket dagidi nagbabawi a kautibo masapuldat’ pammaregta ken namnama. Babaen iti sirmata inyalis ni Jehova ni Ezequiel idiay daga ti Israel ket insaadna iti nakangatngato a bantay. Ditoy, sigun iti sirmata, nakitana ti templo ken “dagiti patakder ti maysa a siudad iti abagatan.” Imbilin ti anghel kenkuana: “Ipalawagmo iti balay ti Israel amin a nakitam.” (40:2, 4) Sana impakita ken Ezequiel amin a detalye ti templo ken dagiti paraangan, a rinukodna dagiti pader, ruangan, siled dagiti guardia, panganan, ken ti mismo a templo, agraman ti Nasantuan ken ti Kasantuan. Impanna ni Ezequiel iti makindaya a ruangan. “Ket, adtoy! ti dayag ti Dios ti Israel immay nanipud iti dalan ti daya, ket ti timekna kasla ti daranudor dagiti adu a danum; ket ti daga nagraniag gapu iti dayagna.” (43:2) Naan-anay a binilin ti anghel ni Ezequiel maipapan iti Balay (wenno templo); ti altar ken dagiti maidaton; dagiti kalintegan ken annong dagiti padi, Levita, ken panguluen; ken ti pannakabingbingay ti daga.

28. Aniat’ impakita ti sirmatan Ezequiel maipapan iti karayan a nagayus manipud iti Balay, ket aniat’ naipalgak maipapan iti siudad ken ti naganna?

²⁸ Ti anghel insublina ni Ezequiel iti serkan ti Balay, ket nakita ti propeta ti danum manipud dapian ti Balay nga agpadaya, a lumasat iti makin-abagatan a sibay ti altar. Sangkatedted la iti rugina ngem dimmakkel ket nagbalin a karayan. Sa nagayus idiay Natay a Baybay, ket nagbiag dagiti ikan ket pimmigsa ti panagkalap. Iti agsinnumbangir ti karayan, dagiti kayo taraonan ken agasanda dagiti umili. Sa ti sirmata intedna dagiti tawid ti 12 a tribo, nga inramanna met dagiti ganggannaet a makipagili ken ti panguluen, ken dineskribirna ti nasantuan a siudad idiay abagatan, agraman ti 12 a ruanganna a nainaganan kadagiti tribo. Ti siudad maawagan iti nakadaydayag a nagan: “Ni Jehova a Mismo Adda Sadiay.”​—48:35.

NO APAY NAIMBAG

29. Kasano a nagunggonaan dagiti naidistiero a Judio iti padto ni Ezequiel?

²⁹ Dagiti ballaag, sirmata, ken kari nga inted ni Jehova ken Ezequiel simamatalek a naipalawag kadagiti Judio a naidistiero. Nupay adut’ nanguyaw ken nanglais iti propeta, adda dagiti namati. Nagunggonaan unay dagidi. Napakireddat’ karkari a pannakaisubli. Maisupadi kadagiti nasion a nakautibo, tinaginayonda ti nasional a kinasiasinoda, ket insublin Jehova dagiti natda idi 537 K.K.P., kas impadtona. (Ezeq. 28:25, 26; 39:21-28; Esd. 2:1; 3:1) Binangondat’ balay ni Jehova ket pinabaroda ti pudno a panagdaydayaw sadiay.

30. Aniada a prinsipio idiay Ezequiel ti napateg kadatay ita?

³⁰ Dagiti prinsipio a nailanad iti Ezequiel nakapatpateg kadatay ita. Ti apostasia ken idolatria, agraman yaalsa, kondenaren ni Jehova. (Ezeq. 6:1-7; 12:2-4, 11-16) Tunggal maysa sungbatanna ti basolna, ngem pakawanen ni Jehova daydiay mangpanaw iti kinadakesna. Kaasiannanto dayta ket agtultuloy nga agbiag. (18:20-22) Dagiti adipen ti Dios matalekda koma a para bantay kas ken Ezequiel, uray narikut ti annongenda ket malalais ken mauy-uyawda. Ditay koma bay-an a matay ti nadangkes a di napakdaaran, ta sungsungbatantay ti darada. (3:17; 33:1-9) Dagiti pastor ti ili ti Dios nadagsen ti rebbengenda a mangtaming iti arban.​—34:2-10.

31. Aniada a padton Ezequiel ti nangibaga iti yaay ti Mesias?

³¹ Ti karkarna iti Ezequiel isu dagiti padto maipapan iti Mesias. Nadakamat kas isu “daydiay addaan legal a kalintegan” iti trono ni David ket masapul a maited kenkuana. Duat’ nakadakamatanna kas “adipenko a David,” kasta met bilang “pastor,” “ari,” ken “panguluen.” (21:27; 34:23, 24; 37:24, 25) Gapu ta nabayag idin a natay ni David, ti sasawen ni Ezequiel isu Daydiay Anak ken Apo ni David. (Sal. 110:1; Mat. 22:42-45) Ni Ezequiel, kas ken Isaias, nasaona ti pannakaimula ti naganus a saringit nga ibayogto ni Jehova.​—Ezeq. 17:22-24; Isa. 11:1-3.

32. Aniat’ nagpadaan ti sirmata iti templon Ezequiel ken iti sirmatat’ Apocalipsis iti “nasantuan a siudad”?

³² Nagsayaat a pagdiligen ti sirmatan Ezequiel iti templo ken ti sirmatat’ Apocalipsis iti “nasantuan a siudad ti Jerusalem.” (Apoc. 21:10) Adda nagdumaanda; kas pangarigan, ti templon Ezequiel naisina ken adda iti amianan ti siudad, idinto ta ni Jehova a mismo ti templo iti siudad ti Apocalipsis. Ngem agpadada nga adda agay-ayus a karayan ti biag, adda dagiti kayo a binulan nga agbunga ken bulbulong a pagagas, sa adda sadiay ti dayag ni Jehova. Dagita a sirmata tumulongda iti panangapresiartay iti kinaari ni Jehova ken ti probision a pannakaisalakan dagidiay mangipaay iti sagrado a serbisio kenkuana.​—Ezeq. 43:4, 5​—Apoc. 21:11; Ezeq. 47:1, 8, 9, 12​—Apoc. 22:1-3.

33. Aniat’ inggunamgunam ni Ezequiel, ket aniantot’ resultana kadagidiay mangsantipikar ken Jehova iti kabibiagda?

³³ Ti Ezequiel ipaganetgetna a ni Jehova nasantuan. Ipakaammona a ti pannakasantipikar ti nagan ni Jehova nasnasken ngem ti aniaman. “‘Sigurado a santipikarekto ti dakkel a naganko, . . . ket maammuanto dagiti nasion a siak ni Jehova,’ inyebkas ni Soberano nga Apo Jehova.” Kas ipakita ti padto, santipikarennanto ti naganna babaen iti panangduprakna kadagiti amin a mangtulaw iti dayta a nagan, agraman ni Gog ti Magog. Masirib dagidiay mangsantipikar itan ken Jehova iti kabibiagda babaen iti panangtungpalda kadagiti kalikagumna a maipaay iti nakaay-ayo a panagdayaw. Magun-odandanto ti pannakaagas ken biag nga agnanayon babaen iti karayan nga agayus manipud templona. Nagpuniponan ti dayag ken aglaplapusanan ti imnas dayta siudad a naawagan “Ni Jehova a Mismo Adda Sadiay”!​—Ezeq. 36:23; 38:16; 48:35.

[Footnotes]