Panagsagana Para iti Naballigi a Panagasawa

1, 2. (a) Kasano nga impaganetget ni Jesus ti kinapateg ti panagplano? (b) Iti ania a tay-ak a nangnangruna a napateg ti panagplano?

KASAPULAN ti naannad a panagsagana iti panangbangon iti pasdek. Sakbay a maisaad ti pundasion, masapul nga adda lote ken naaramiden ti plano. Nupay kasta, saan la a dayta ti kasapulan. Kinuna ni Jesus: “Asino kadakayo a kayatna ti mangbangon ti maysa a torre ti saan nga agtugaw nga umuna ket patta-pattaenna ti magastos, tapno kitaenna no adda umanay a pangleppasna iti dayta?”​—Lucas 14:28.

² Mayarig ti panangbangon iti naballigi a panagasawa iti panangbangon iti pasdek. Adut’ agkuna: “Kayatkon ti mangasawa.” Ngem mano ti mangpampanunot nga umuna iti ramanen dayta? Nupay nasayaat ti panangiladawan ti Biblia iti panagasawa, iturongna met ti atension kadagiti karit nga idatag ti panagasawa. (Proverbio 18:22; 1 Corinto 7:28) Gapuna, kasapulan a maaddaan dagidiay agngayngayangay a mangasawa iti realistiko a panangmatmat agpadpada kadagiti pagimbagan ken karit nga iyeg ti panagasawa.

3. Apay a napateg a katulongan ti Biblia kadagidiay agngayngayangay a mangasawa wenno makiasawa, ket tulongannatay daytoy a mangsungbat iti ania a tallo a saludsod?

³ Makatulong ti Biblia. Ti Namunganay iti panagasawa, ni Jehova a Dios, ti nangipaltiing iti pammagbagana. (Efeso 3:14, 15; 2 Timoteo 3:16) Babaen ti panangipakat kadagiti prinsipio a masarakan iti daytoy kadaanan ngem naintiempuan unay a makaiwardas a libro, ammuentayo no (1) Kasano a maibaga ti maysa a lalaki wenno babai no nakasaganan a mangasawa wenno makiasawa? (2) Aniat’ rebbeng a sapulenna iti maysa nga asawa? ken (3) Kasano a mapagtalinaed a nadayaw ti panagnobio?

NAKASAGANAKAN AYA A MANGASAWA?

4. Aniat’ nasken tapno mataginayon ti naballigi a panagasawa, ken apay?

⁴ Mabalin a dakkel ti magasto iti panangbangon iti pasdek, ngem nagasto met ti panangmantener iti dayta. Kasta met iti panagasawa. Ti laengen panagkasar kasla maysan a karit; nupay kasta, masapul met a panunoten ti panangtaginayon iti relasion ti agassawa iti panaglabas dagiti tawen. Aniat’ kasapulan tapno mataginayon ti kasta a relasion? Nasken ti naimpusuan a pannakikumit. Kastoy ti panangiladawan ti Biblia iti relasion ti agassawa: “Ti lalaki panawannanto ti amana ken ti inana ket tumiponto iti asawana ket agbalindanto a maymaysa a lasag.” (Genesis 2:24) Inted ni Jesu-Kristo ti kakaisuna a Nainkasuratan a pakaibatayan ti diborsio a mabalin manen ti mangasawa wenno makiasawa​—“pannakiabig,” kayatna a sawen, maiparit a seksual a pannakidenna iti saanmo nga asawa. (Mateo 19:9) No panggepmo ti mangasawa, laglagipem dagitoy a Nainkasuratan a pagalagadan. No saanka pay a nakasagana iti kastoy a serioso a pannakikumit, saanka pay ngarud a nakasagana a mangasawa.​—Deuteronomio 23:21; Eclesiastes 5:4, 5.

5. Nupay kaamak dagiti dadduma ti serioso a pannakikumit iti panagasawa, apay a rebbeng nga ipateg ketdi dayta dagidiay agpangpanggep a mangasawa?

⁵ Adut’ maamak iti kapanunotan a serioso a pannakikumit. “Iti pannakaammo a naikumitkami iti maysa ken maysa aginggat’ tungpal biag, mariknak a kaslaak naipasuli, nalakub, naan-anay a naikulong,” impudno ti maysa nga agkabannuag a lalaki. Ngem no pudno nga ay-ayatem ti tao a panggepmo nga asawaen, saan a makapadagsen ti pannakikumit. Mamatmatan ketdi a gubuayan ti kinatalged. Ti pannakikumit iti panagasawa tignayenna ti agassawa nga agtalinaed iti maysa ken maysa iti panawen ti nam-ay ken rigat ken agbinnadang aniaman ti mapasamak. Insurat ni Kristiano nga apostol Pablo a ti pudno nga ayat “anusanna ti isuamin a bambanag” ken “ibturanna ti isuamin a bambanag.” (1 Corinto 13:4, 7) “Ti pannakikumit iti panagasawa ad-adda a patalgedenna ti riknak,” kuna ti maysa a babai. “Kapkapnekak ti panagpinnatalgedmi iti imatang dagiti tao nga agdennakamto nga agnanayon.”​—Eclesiastes 4:9-12.

6. Apay a nainsiriban a di agganat a mangasawa no ubingkayo pay laeng?

⁶ Ti kasta a pannakikumit sapulenna ti kinanataengan. Isut’ gapuna a bagbagaan ni Pablo dagiti Kristiano a nasaysayaat no saanda pay a mangas-asawa agingga iti ‘malabsanda ti kinalasbang ti kinaagtutubo,’ ti panawen a napegges ti seksual a rikrikna ken mabalin a mangballikug iti pangngeddeng ti maysa. (1 Corinto 7:36) Napardas nga agbalbaliw dagiti agtutubo bayat nga agmatmataenganda. Adu dagidiay ubbing unay a nagasawa a nagbaliwen dagiti kasapulan ken tarigagayda, kasta met dagidiay assawada, kalpasan ti sumagmamano laeng a tawen. Ipalgak ti estadistika a dakdakkel ti posibilidadna a saan a naragsak ken agdiborsio dagiti ubing nga agasawa ngem dagidiay agtutor. Isu a dika agganat a mangasawa. Ti sumagmamano a tawen a panagbiagmo a kas agkabannuag, agwaywayas nga adulto, ikkannaka iti napateg a kapadasan nga ad-adda a mamagbalin kenka a nataengan ken maikari nga asawa. Matulongannaka met ti panangitantan iti panagasawa a mangtarus a nasaysayaat iti bagim​—a nasken no kayatmo a naballiginto ti relasionyo iti agbalin nga asawam.

AMMUEM NGA UMUNA TI BAGIM

7. Apay a dagidiay agpalplano a mangasawa rebbeng a sukimatenda nga umuna ti bagbagida?

⁷ Maibinsabinsam kadi a dagus dagiti galad a kayatmo iti maysa nga asawa? Maibinsabinsa ti kaaduan. Nupay kasta, dagiti ngay bukodmo a galad? Ania dagiti kababalinmo a makatulongto kenka iti naballigi a panagasawam? Anianto ngata a kita ti asawa ti pagbalinam? Kas pagarigan, madadaanka kadi a mangaklon kadagiti biddutmo ken umawat iti balakad, wenno kanayonka aya nga agikalintegan no mababalawka? Naragsakka aya a tao ken positibo, wenno naalidunget, nareklamo? (Proverbio 8:33; 15:15) Laglagipem, saan a balbaliwan ti panagasawa ti kinataom. No natangsit, nasintir, wenno nalakaka a maupay ita ta awan pay asawam, kastakanto met laeng inton adda asawamon. Tangay narigat a kitaen ti bagbagitayo iti wagas a panangkita dagiti sabsabali kadatayo, apay a dimo kiddawen iti maysa a naganak wenno mapagtalkan a gayyem a mangiprangka iti kapaliiwanna ken mangted kadagiti singasing kenka? No matakuatam nga adda dagiti mabalinmo a balbaliwan, ikagumaam a balbaliwan dagitoy sakbay a mangasawaka.

8-10. Ania a pammagbaga ti ipaay ti Biblia a tumulong iti maysa nga agsagana para iti panagasawa?

⁸ Paregtaennatayo ti Biblia a bay-antay ti nasantuan nga espiritu ti Dios nga agtignay kadatayo, a mangpataud kadagiti galad a kas iti “ayat, rag-o, talna, mabayag a panagitured, kinamanangaasi, kinaimbag, pammati, kinaalumamay, panagteppel.” Kunaenna met kadatayo a “mapabaro[tay] koma iti puersa a mangtigtignay iti panunot[tayo]” ket “ikawes[tay] koma ti baro a personalidad a naparsua maitunos iti pagayatan ti Dios iti pudno a kinalinteg ken kinasungdo.” (Galacia 5:22, 23; Efeso 4:23, 24) Ti panangyaplikar iti daytoy a pammagbaga bayat nga awan pay asawam arignat’ panagideposito ti kuarta iti banko​—a napateg unay iti masanguanan, inton mangasawakan.

⁹ Kas pagarigan, no maysaka a babai, sursuruem nga ad-adda nga ikkan iti atension ti “nalimed a kinatao ti puso” ngem ti pisikal a langam. (1 Pedro 3:3, 4) Makatulong kenka ti kinaemma ken kinasimbeng ti panunot a maaddaan iti sirib, a pudno a “balangat ti kinapintas.” (Proverbio 4:9; 31:10, 30; 1 Timoteo 2:9, 10) No maysaka a lalaki, sursuruem a tratuen a siaasi ken sidadayaw dagiti babbai. (1 Timoteo 5:1, 2) Bayat ti panagsursurom nga agdesision ken mangibaklay iti responsabilidad, sursuruem met ti agbalin a naemma ken napakumbaba. Mangiturong ti kinadominante iti nariribuk a panagasawa.​—Proverbio 29:23; Mikias 6:8; Efeso 5:28, 29.

¹⁰ Nupay saan a nalaka a balbaliwan ti panagpampanunot kadagitoy a benneg, rebbeng nga aramiden dayta dagiti amin a Kristiano. Ket makatulong dayta kenka nga agbalin a nasaysayaat nga asawa.

NO ANIAT’ SAPULEM ITI MAYSA NGA ASAWA

11, 12. Kasano a maammuan ti dua a tao no agkatunosanda wenno saan?

¹¹ Kadawyan aya iti lugaryo iti maysa a tao nga agpili iti asawaenna wenno pakiasawaanna? No kasta, kasanot’ panangirugim no agrayoka iti maysa nga adda iti sabali a sekso? Umuna, damagem iti bagim, ‘Pudno aya a kayatkon ti mangasawa?’ Kinaulpit ti panangay-ayam iti rikna ti sabali a tao babaen ti panangparnuay iti ubbaw a namnama. (Proverbio 13:12) Kalpasanna, damagem iti bagim, ‘Kabaelakon aya ti mangasawa?’ No wen ti sungbatmo kadagitoy a saludsod, agpannuray ti sumaruno nga addangmo iti kaugalian iti lugaryo. Iti dadduma a daga, no nabayag bassiten a pinalpaliiwmo [ti magustuam a tao], mabalinmo nga asitgan ket ibagam a kayatmo pay a maam-ammo a nasaysayaat. No agkedked, dimo piliten di la ket ta marurod kenka. Laglagipem, adda met kalinteganna nga agdesision iti daytoy a banag. Ngem no umannugot, mabalinyo nga iyurnos ti panagkaduayo kadagiti makagunggona nga aramid. Ikkannaka daytoy iti gundaway a mangtingiting no nainsiriban met laeng ti makiasawa iti daytoy a tao.a Iti daytoy a punto, aniat’ rebbeng a sapulem?

¹² Tapno masungbatan dayta a saludsod, panunotem ti dua nga instrumento ti musika, kas iti piano ken gitara. No umiso ti pannakatemplada, napintas ti tokar a maparnuay ti aniaman kadagitoy. Ngem, aniat’ mapasamak no aggiddan a patokaren dagitoy nga instrumento? Ita masapul nga agkaayugda. Kasta ti kayarigam ken ti agbalinto nga asawam. Mabalin nga ikagkagumaan ti tunggal maysa kadakayo a “templaen” dagiti ugaliyo. Ngem ti saludsod: Agkatunosankay aya? Iti sabali a pannao, agbagaykayo aya?

13. Apay a di nainsiriban ti makinobio iti maysa a tao a saanyo a kapammatian?

¹³ Nasken nga agpadakayo iti patpatien ken prinsipio. Insurat ni apostol Pablo: “Dikay agbalin a di agkaasmang a naisangol kadagiti di manamati.” (2 Corinto 6:14; 1 Corinto 7:39) Ti pannakiasawa iti maysa a tao a naiduma ti pammatina iti Dios mabalin nga agbanagto iti nakaro a di panagkinnaawatan. Iti sabali a bangir, ti agpada a debosion ken Jehova a Dios ti katibkeran a pakaibatayan ti panagtunos. Kayat ni Jehova nga agbalinka a naragsak ket sagrapem ti kasingedan a singgalut iti tao a pakiasawaam. Kayatna a maisinggalutkayo Kenkuana ken iti maysa ken maysa babaen ti tinallo a lubid ni ayat.​—Eclesiastes 4:12.

14, 15. Ti laeng aya panagpada ti pammati ti mamagtunos iti agassawa? Ilawlawagyo.

¹⁴ Nupay ti sangsangkatunos a panagdayaw iti Dios ti kapatgan a pakaibatayan ti panagkaykaysa, saan la a dayta ti nairaman. Tapno agkatunosankayo, rebbeng nga agpada dagiti kalatyo iti pakiasawaam. Ania dagiti kalatyo? Kas pagarigan, agpada kadi a kayatyo ti maaddaan iti annak? Ania dagiti kangrunaan a banag iti biagyo?b (Mateo 6:33) Iti pudno a naballigi a panagasawa, nasayaat nga aggayyem ti agassawa ken naragsakda iti panagkaduada. (Proverbio 17:17) Gapu itoy, nasken nga agpadada iti paginteresan. No saan, narigat a taginayonen ti nasinged a panaggayyem​—nangruna ti panagasawa. Kaskasdi, no pagay-ayat ti pakiasawaam ti maysa a partikular nga aktibidad, kas iti panagpasiar, ngem sika, saan, kayatna kadi a sawen a saanyon nga ituloy ti panagkallaysayo? Saan met ketdi a kasta. Nalabit adda sabali, napatpateg pay nga agpada a paginteresanyo. Maysa pay, mabalinmo a paragsaken ti agbalinto nga asawam babaen ti panangkaduam kenkuana kadagiti makagunggona nga aramid a pagay-ayatna.​—Aramid 20:35.

¹⁵ Kinapudnona, agdepende unay ti panagtunosyo no kasanot’ kalaingyo a makibagay, saan ket a no kasanot’ panagpadayo. Imbes nga isalusodmo, “Agkatunosankam kadi iti amin a banag?” mabalin a nasaysayaat no isaludsodmo: “Aniat’ mapasamak no adda saanmi a pagtunosan? Mapagsaritaanmi kadi a sitatanang dagiti bambanag, nga addaan panagraem ken panangikabilangan iti maysa ken maysa? Wenno masansan kadi nga agtungpal iti panagsinnungbat ti panagsaritami?” (Efeso 4:29, 31) No kayatmon ti mangasawa, agannadka iti asinoman a natangsit ken nangatot’ panagkitkitana iti bagina, saan nga agpaabak, wenno manangipapilit ken ti la pagayatanna ti kayatna a masurot.

TAKUATEM NGA UMUNA

16, 17. Aniat’ mabalin a sapulen ti lalaki wenno babai iti pakiasawaanna?

¹⁶ Iti kongregasion Kristiano, dagidiay pakaitalkan ti annongen masapul a ‘masubokda nga umuna no iti pannakaikari.’ (1 Timoteo 3:10) Mabalinmo met nga ipakat daytoy a prinsipio. Kas pagarigan, mabalin nga isaludsod ti balasang, “Aniat’ pakasarsaritaan daytoy a lalaki? Siasino dagiti gagayyemna? Ammona kadi ti agteppel? Kasanot’ panangtratona kadagiti lallakay? Ania a kita ti pamilia ti nagtaudanna? Kasanot’ pannakilangenna kadakuada? Aniat’ kababalinna no maipanggep iti kuarta? Mangnginum aya? Managpudpudot aya, ken naranggas pay? Ania dagiti annongenna iti kongregasion, ken kasanot’ panangitungpalna kadagitoy? Dakkel kadi ti panagraemko kenkuana?”​—Levitico 19:32; Proverbio 22:29; 31:23; Efeso 5:3-5, 33; 1 Timoteo 5:8; 6:10; Tito 2:6, 7.

¹⁷ Mabalin nga isaludsod ti baro, “Adda kadi panagayat ken panagraem daytoy a babai iti Dios? Kabaelanna aya ti agtagibalay? Anianto ngata ti namnamaen ti pamiliana kadakami? Masirib aya, nagaget, managsalimetmet? Maipapan iti ania ti sasawenna? Pudno aya a maseknan iti pagimbagan dagiti dadduma, wenno agimbubukod, mannakibiang? Mapagtalkan aya? Madadaan aya nga agpasakup iti kinaulo, wenno nasubeg, nalabit rebelioso pay?”​—Proverbio 31:10-31; Lucas 6:45; Efeso 5:22, 23; 1 Timoteo 5:13; 1 Pedro 4:15.

18. No agminar ti babassit a pagkapuyan bayat ti panagnobio, aniat’ rebbeng a laglagipen?

¹⁸ Dimo liplipatan nga imperpekto a kaputotan ni Adan ti kalanglangenmo, saan a madaydayaw a bida iti nobela ni ayat. Adda pagkurangan ti amin a tao, ket masapul a palabsen ti dadduma kadagitoy​—dagiti pagkurangam ken ti agbalinto nga asawam. (Roma 3:23; Santiago 3:2) Mainayon pay, mabalin a mangted iti gundawayyo a rumang-ay ti makitayo a pagkapuyan. Kas pagarigan, ibagatayon nga adda diyo nagkinnaawatan iti kaayan-ayatmo. Panunotem: Di agkinnaawatan no dadduma uray dagiti tao nga agpimpinnateg ken addaan panagraem iti maysa ken maysa. (Idiligyo ti Genesis 30:2; Aramid 15:39.) Mabalin ngata a kasapulan laeng nga agpada a ‘tenglenyo [nga ad-adda pay] ti espirituyo’ ket sursuruenyo a risuten a sitatanang dagiti bambanag? (Proverbio 25:28) Ipakpakita kadi ti agbalinto nga asawam a kayatna ti rumang-ay? Sika ngay? Masursurom kadi ti agbalin a saan unay a nasintir, naarsagid? (Eclesiastes 7:9) Ti panagsursuro a mangrisut kadagiti parikut maipasdekna ti maysa a padron ti napudno a komunikasion a kasapulan inton agassawakayon.​—Colosas 3:13.

19. Aniat’ nainsiriban nga aramiden no tumaud dagiti nakaro a parikut bayat ti panagnobio?

¹⁹ Ngem kasanon no adda dagiti mapaliiwmo a pakariribukam unay? Rebbeng nga usigem a siaannad ti kasta a panagduadua. Uray kasanot’ panagpimpinnategyo wenno gagaryo nga agkasar, dimo ikidem dagita matam kadagiti serioso a kamali. (Proverbio 22:3; Eclesiastes 2:14) No adda relasionmo iti maysa a tao a pagduaduaam unay, nainsiriban a gupdenen ti relasion ken makiwinnaswas iti dayta a tao.

PAGTALINAEDENYO A NADAYAW TI PANAGNOBIOYO

20. Kasano a mapagtalinaed dagiti agnobio ti moral a kababalinda nga awan pakababalawanna?

²⁰ Kasanoyo a mapagtalinaed a nadayaw ti panagnobioyo? Umuna, siguraduenyo nga awan pakababalawan ti moral a kababalinyo. Iti lugaryo, mayanatup aya kadagiti di pay nagkasar ti panaginniggem iti ima, panaginnungngo, wenno panaginnarakup? Uray pay no saan a mababalaw dagiti kasta nga ebkas ti pammateg, maipalubos laeng dagita iti relasion a naiplanon ti kasar. Agannadkayo di la ket ta agtungpal ti panaglinnailo iti narugit a kababalin wenno iti pannakiabig pay ketdi. (Efeso 4:18, 19; idiligyo ti Kanta ni Solomon 1:2; 2:6; 8:5, 9, 10.) Gapu ta manangallilaw ti puso, nainsiriban nga agpada a liklikanyo a duduakay laeng iti balay, apartment, nakaparada a lugan, wenno sadinoman nga adda gundawayyo nga agaramid iti di umiso. (Jeremias 17:9) Ti panamagtalinaed iti panagnobioyo a nadayaw silalawag a paneknekanna nga adda panagteppelyo ken awanan panagimbubukod nga ad-adda a maseknankayo iti pagimbagan ti sabali ngem kadagiti bukodyo a tarigagay. Kangrunaan iti amin, makaay-ayo ken ni Jehova a Dios ti nadalus a panagnobio, a binilinna dagiti adipenna nga adaywanda ti kinarugit ken pannakiabig.​—Galacia 5:19-21.

21. Ania a napudno a komunikasion ti mabalin a kasapulan tapno agtalinaed a nadayaw ti panagnobio?

²¹ Maikadua, ti nadayaw a panagnobio ramanenna met ti napudno a komunikasion. Bayat nga agturong iti panagasawa ti panagnobioyo, adda dagiti banag a rebbeng a pagsaritaanyo nga awan ti mailimed. Sadinonto ti pagnaedanyo? Agtrabahokayto kadi a dua? Kayatyo kadi ti maaddaan iti annak? Kasta met, nainkalintegan laeng nga ipudno dagiti bambanag, nalabit ti napalabasyo, a makaapektarto iti panagasawayo. Mabalin a mairaman kadagitoy dagiti dadakkel nga utang wenno obligasion wenno ti maipapan iti salun-at, kas iti aniaman a nakaro a sakit wenno sasaadenyo. Tangay adu a tattao nga addaan iti HIV (ti virus a mangpataud iti AIDS) ti saan a pakakitaan a dagus kadagiti sintoma, awan pagdaksanna no idawat ti maysa nga indibidual wenno dagiti maseknan a nagannak nga agpa-blood test iti AIDS ti maysa a naigamer idi iti seksual a kinarugit wenno agitudtudok idi iti droga. No mapaneknekan a positibo, di rebbeng a piliten ti naimpektaran a tao ti kaayan-ayatna nga ituloyda ti relasionda no kayatna a gupdenen dayta. Kinapudnona, nasayaat no situtulok nga agpa-blood test iti AIDS sakbay a makinobio ti asinoman a naigamer idi iti narugit unay nga estilo ti panagbiag.

KUMITAKAYO ITI LABES TI ALDAW TI KASAR

22, 23. (a) Kasano a mapukaw ti kinatimbeng no agsagsagana para iti kasar? (b) Ania a natimbeng a panangmatmat ti rebbeng a mamantener iti panangusig iti kasar ken panagasawa?

²² Kadagiti maudi a bulan sakbay ti kasar, mabalin nga agpadakayo nga okupado nga agsagsagana para iti kasar. Saankay unay a makumikom no natimbengkayo. Mabalin a maay-ayo dagiti kakabagian ken kalugaranyo iti naranga a kasar, ngem mabalin a mapaksuyan ken mabutbotan ti bulsa dagiti kakaskasar ken ti pamiliada. Nainkalintegan ti umannurot kadagiti lokal a kustombre, ngem ti nainget a pannakitunos ken nalabit pannakiinnartap mabalin a pukawenna ti kaipapanan ti okasion ken mabalin a paidamannakay iti rag-o. Nupay nasken a panunoten ti rikna dagiti sabsabali, ti nobio ti kangrunaan a mangikeddeng iti maaramidto iti boda.​—Juan 2:9.

²³ Laglagipenyo a maysa laeng nga aldaw ti kapaut ti kasaryo, ngem tungpal biag ti panagdennayo a kas agassawa. Dikay koma maringgoran unay iti kasaryo. Imbes ketdi, agpaiwanwankayo ken Jehova a Dios, ket saganaanyo ti biag a naasawaan. Iti kasta nakasaganakayto a naimbag para iti naballigi a panagasawa.