‘Agtultuloyka Ngata nga Agbiag,’ kas ken Jeremias?

1, 2. Apay a rumbeng nga ikabilangantayo saan laeng a ti indibidual no di pay ket ti pamilia?

KALPASAN nga indagadag ni Josue kadagiti Israelita nga ikeddengda no siasino ti pagserbianda, kinunana: “No maipapan kaniak ken iti sangakabbalayak, agserbikamto ken Jehova.” (Jos. 24:15) Desidido ni Josue nga agtalinaed a nasungdo iti Dios, ken masiguradona a kasta met ti determinasion ti pamiliana. Idi kaaldawan ni Jeremias, bayat nga umad-adani ti pannakadadael ti Jerusalem, kinuna ni Jeremias ken ni Ari Zedekias a no sumuko kadagiti Babilonio, ‘isu ken ti sangakabbalayanna sigurado nga agtultuloyto nga agbiag.’ (Jer. 38:17) Gapu iti di umiso a pangngeddeng ti ari, saan laeng nga isu ti naapektaran no di ket uray pay dagiti assawana ken dagiti annakna. Pinapatayda dagiti annakna iti sanguananna; kalpasanna, sinuatda dagiti matana sa impanda a kas balud idiay Babilonia.—Jer. 38:18-23; 39:6, 7.

² Kas ipakita dagiti nakaitaliko a sasao, saan laeng a maysa a tao ti nadakamat no di pay ket ti pamiliana. Pudno dayta agsipud ta tunggal adulto ket manungsungbat iti Dios. Nupay kasta, adda pamilia ti kaaduan nga Israelita. Napateg met ti pamilia kadagiti Kristiano. Makitatayo dayta kadagiti mabasatayo iti Biblia ken kadagiti maad-adaltayo kadagiti gimong maipapan iti panagasawa, panangpadakkel iti annak, ken panangraem kadagiti kameng ti pamilia.—1 Cor. 7:36-39; 1 Tim. 5:8.

NAISANGSANGAYAN A BILIN

3, 4. Ania ti nakaidumaan ti kasasaad ni Jeremias iti kaaduan kadagiti kailianna, ken ania ti nagsayaatan dayta kenkuana?

³ Maysa ni Jeremias kadagiti ‘nagtultuloy a nagbiag’ idi kaaldawanna. Nakalasat idi nadadael ti Jerusalem, nupay naiduma ti kasasaadna iti kasasaad ti kaaduan. (Jer. 21:9; 40:1-4) Binilin ti Dios a saan a mangasawa wenno agputot wenno mangaramid iti dadduma pay a gagangay nga ar-aramiden dagiti Judio iti daydi a tiempo.—Basaen ti Jeremias 16:1-4.

⁴ Idi kaaldawan ni Jeremias ken iti kultura a nariinganna, gagangay a paset ti biag ti pannakiasawa ken ti maaddaan iti annak. Adda asawa ken annak ti kaaduan kadagiti Judio a lallaki tapno agtalinaed iti tribu ken pamiliada ti daga a pagtitinnawidanda.a (Deut. 7:14) Apay a nabilin ni Jeremias a di mangasawa? Gapu iti asideg idin a mapasamak, binilin ti Dios a saan a makiraman kadagiti naladingit wenno naragsak nga okasion nupay gagangay dagitoy. Saan a mapan mangliwliwa kadagiti nagminatay wenno makipangan kadakuada kalpasan ti pumpon; saan met a dumar-ay kadagiti parambak ti kasar dagiti Judio. Wen ta iti saan nga agbayag, agpatingganto dagiti kasta a panagrarambak ken panagraragsak. (Jer. 7:33; 16:5-9) No makita dagiti umili a di makiramraman ni Jeremias kadagita nga aktibidad, mabalin a patienda ti mensahena ken mabigbigda no kasano kakaro ti naipakpakauna a didigra, a dimteng iti di nagbayag. Mailadawam kadi ti rikna dagidiay napilitan a mangkaan iti padada a tao gapu iti nakaro a bisinda wenno dagidiay nakaimatang kadagiti naiwalang a bangkay dagiti ipatpategda? (Basaen ti Jeremias 14:16; Un. 2:20.) No kasta, di rumbeng nga ay-ayen ti kinaawan asawa ni Jeremias. Idi nalakub ti Jerusalem iti 18 a bulan, adu a pamilia ti naikisap ngem awan asawa wenno anak a nakaulilaan ni Jeremias.

5. Ania ti maadal dagiti Kristiano iti bilin a masarakan iti Jeremias 16:5-9?

⁵ Ngem agaplikar kadi kadatayo ti Jeremias 16:5-9? Saan. Naidagadag kadagiti Kristiano a ‘liwliwaenda dagidiay adda iti aniaman a kita ti rigat’ ken ‘makipagrag-oda kadagiti tattao nga agrag-o.’ (2 Cor 1:4; Roma 12:15) Dimmar-ay idi ni Jesus iti kasar ket timmulong a nangparagsak iti dayta nga okasion. Nupay kasta, narigat ti kasasaad nga agur-uray iti daytoy dakes a sistema dagiti bambanag. Mabalin a mapasaranto pay ketdi dagiti Kristiano dagiti narikut a kasasaad ken mapaidamanda kadagiti banag a kasapulanda. Impaganetget ni Jesus a nasken a nakasaganatayo a mangaramid iti aniaman a kasapulan tapno makapagibtur ken makapagtalinaedtayo a matalek, kas kadagiti kakabsattayo a pimmanaw idiay Judea idi umuna a siglo. No kasta, nasayaat a panunoten a naimbag ti maysa no agtalinaed nga awanan asawa, makiasawa, wenno maaddaan iti annak.—Basaen ti Mateo 24:17, 18.

6. Siasino dagiti mabenepisiaran iti panangusigda iti bilin ti Dios ken Jeremias?

⁶ Ania ti masursurotayo iti bilin ti Dios ken ni Jeremias a di mangasawa wenno agputot? Iti kaaldawantayo, adda dagiti nasungdo a Kristiano nga awanan iti asawa wenno anak. Ania ti masursuroda iti kasasaad ni Jeremias? Ken apay nga uray dagiti Kristiano a naasawaan ken addaan iti annak ket nasken nga usigenda daytoy nga aspeto ti biag ni Jeremias?

7. Iti kaaldawantayo, apay a nasayaat nga usigen ti bilin ti Dios ken Jeremias a saan nga agputot?

⁷ Umuna nga usigentayo ti bilin a saan nga agputot ni Jeremias. Saan nga imbilin ni Jesus kadagiti pasurotna a dida aganak. Nupay kasta, kinunana nga “asi pay” dagiti masikog wenno agpaspasuso no dumteng ti rigat idiay Jerusalem, a napasamak idi 66-70 K.P. Ad-adda a narigat kadakuada dayta a tiempo gapu iti kasasaadda. (Mat. 24:19) Dakdakkel a rigat ti agur-uray iti masanguanan. Nasken ngarud a tingitingen dagiti agassawa a Kristiano no nainsiriban a maaddaanda iti annak. Saanka kadi nga umanamong a rumigat a rumigat ti kasasaad kadagitoy napeggad a tiempo? Bigbigen dagiti dadduma a pagassawaan a saan a kaskarina ti mangpadakkel iti annak nga ‘agtultuloy nga agbiag’ agingga iti panungpalan ti agdama a sistema. Nupay adda kadagiti agassawa no kayatda ti maaddaan iti annak, nasayaat a pagpampanunotanda ti kasasaad ni Jeremias. Ngem ti ngay bilin ti Dios ken ni Jeremias a di mangasawa?

TI MASURSUROM ITI KINAAWAN ASAWA NI JEREMIAS

8. Apay a maikunatayo a naasawaan man wenno saan ti maysa a Kristiano, maay-ayona latta ti Dios?

⁸ Idi binilinna ni Jeremias a di mangasawa, saan a nangipasdek ti Dios iti paglintegan a rumbeng a tungpalen dagiti amin nga adipenna. Adda pagsayaatan ti pannakiasawa. Ni Jehova ti nangirusat iti panagasawa tapno umadu ti tao ditoy daga ken mangyeg dayta iti pannakapnek ken ragsak. (Prov. 5:18) Ngem saan nga amin ket naasawaan. Mabalin nga adda dagiti eunuko iti ili ti Dios idi panawen ni Jeremias.b Kanayonanna, awan duadua nga adda idi dagiti balo. No kasta, kadagiti agdaydayaw ken Jehova, saan laeng a ni Jeremias ti awanan iti asawa. Adda makagapu iti dina panangasawa, a kas met laeng kadagiti dadduma a Kristiano ita.

9. Ania a naipaltiing a balakad maipapan iti panagasawa ti sipapasnek nga usigentayo?

⁹ Adu a Kristiano ti naasawaan, ngem adda met dagiti saan. Saan a nangasawa ni Jesus, ket kinunana nga adda dagiti adalan a ‘makaiwaya’ iti saanda a pannakiasawa, kas inkeddengda iti panunot ken pusoda. Imbalakadna nga agtalinaed nga awanan asawa dagidiay makabael a mangaramid iti dayta. (Basaen ti Mateo 19:11, 12.) No kasta, rumbeng a komendaran, saan ket a sutilen, dagidiay saan a nakiasawa gapu ta kayatda nga ad-adu ti maaramidanda iti panagserbida iti Dios. Pudno nga adda dagiti Kristiano nga awanan pay iti asawa gapu iti kasasaad. Kas pagarigan, mabalin nga awan pay ti nasarakanda a padada a Kristiano a maitutop a pakiasawaanda, ket makomendaranda gapu iti determinasionda a mangtungpal iti bilin ti Dios a makiasawa “isuna laeng ta iti Apo.” (1 Cor. 7:39) Adda met dagiti adipen ti Dios a balo, ket ngarud agsolsoloda.c Pulos a dida koma liplipatan nga agingga ita, ti Dios (ken ni Jesus) ket maseknan kadagitoy nga awanan assawa.—Jer. 22:3; basaen ti 1 Corinto 7:8, 9.

10, 11. (a) Ania ti nakatulong ken Jeremias nga agtalinaed a naragsak nupay awan asawana? (b) Kasano a pasingkedan dagiti kapadasan iti moderno a panawen a mabalin a makapnek latta ti biag dagidiay awanan asawa?

¹⁰ Gapuna, iti panagmaymaysa ni Jeremias, mabalinna ti agpannuray iti tulong ti Dios. Kasano? Kas nadakamaten, pagragsakan ni Jeremias ti sao ni Jehova. Dayta ti nangpabpabileg ken nangpatpatalged iti riknana iti las-ud ti pinullo a tawen bayat nga impamaysana nga intungpal ti annongen nga inted ti Dios kenkuana. Maysa pay, saan a nakitimpuyog kadagidiay nalabit mangrabrabak kenkuana gapu iti kinaawan asawana. Kinaykayatna ti ‘agtugaw nga is-isuna’ imbes a makikadua kadagiti kasta a tattao.—Basaen ti Jeremias 15:17.

¹¹ Adu nga agsolsolo a Kristiano—lallaki ken babbai, agkabannuag man wenno aduanen iti edad—ti mangsursurot iti nasayaat nga ulidan ni Jeremias. Ipakita dagiti kapadasan a dakkel ti maitulong ti panagbalin nga okupado iti ministerio ken ti naan-anay a pannakiraman kadagiti naespirituan nga aktibidad. Kas pagarigan, kuna ti maysa a Saksi nga agserserbi iti kongregasion nga agus-usar iti pagsasao a Tsino: “Naaddaan iti direksion ti biagko gapu iti panagpayunirko. Uray no awan asawak, saan a naliday ti biagko ta kanayon nga adu ti ar-aramidek. Mariknak ti pannakapnek iti ngudo ti tunggal aldaw agsipud ta ammok a pudno a makatulong kadagiti tattao ti ministeriok. Dayta ti mangmangted kaniak iti dakkel a rag-o.” Kuna ti maysa a payunir nga agtawen iti 38: “Iti panagkunak, ti sekreto ti kinaragsak ket ti panangtagiragsakmo kadagiti positibo nga aspeto ti agdama a kasasaadmo.” Inamin ti maysa a kabsat a balasang iti makin-abagatan a Europa: “Mabalin a saan a kastoy ti inar-arapaapko, ngem naragsakak ken kanayonto latta a naragsakak.”

12, 13. (a) Ania ti realistiko a panangmatmat iti kinaawan asawa ken iti panagasawa? (b) No maipapan iti kinaawan asawa, ania ti masursurotayo iti biag ken balakad ni Pablo?

¹² Mabalin a nabigbig ni Jeremias a ti kasasaadna ket saan a kas iti inar-arapaapna idi ubing pay. Ngem mabalin a napaliiwna a pudno met dayta kadagiti adu a nakiasawa ken naaddaan iti annak. Kastoy ti kuna ti maysa a payunir idiay Espania: “Adda dagiti am-ammok nga agassawa a naragsak ken adda met dagiti saan. Daytoy ti nangkombinsir kaniak a ti kinaragsakko ket saan nga agpannuray iti pannakiasawak.” Nalawag ngarud a ti kapadasan ni Jeremias—a maysa laeng kadagiti rinibu a dadduma pay—paneknekanna a mabalin a makapnek ken naragsak ti biag ti maysa nga awanan asawa. Pinasingkedan met dayta ni apostol Pablo. Insuratna: “Kunaek kadagiti awanan asawa a tattao ken kadagiti balo a babbai, naimbag kadakuada nga agtalinaedda a kas met laeng kaniak.” (1 Cor. 7:8) Mabalin a balo ni Pablo. Ngem aniaman ti kasasaadna, awan ti asawana kabayatan ti panagserbina kas misionero. (1 Cor. 9:5) Saan kadi nga umiso laeng a maikunatayo a bentaha kenkuana ti kinaawan asawana? Wen ta nangted dayta kenkuana iti gundaway a ‘naynay nga agserbi iti Apo nga awan ti makasinga,’ ket iti kasta adu ti nagapuananna.—1 Cor. 7:35.

¹³ Napaltiingan ni Pablo a nangikuna pay iti kastoy: “Dagidiay mangasawa addaandanto ti rigat iti lasagda.” Isu ket tinignay met ti Dios a manginayon kadagitoy a nainsiriban a sasao: “Ngem no ti asinoman sititibker a nakaikeddeng iti pusona . . . a pagtalinaedenna ti bukodna a kinabirhen, naimbagto ti aramidenna. Iti kasta daydiay met mangited ti kinabirhenna iti pannakiasawa naimbag ti aramidenna, ngem daydiay saan a mangited iti dayta iti pannakiasawa naim-imbagto ti aramidenna.” (1 Cor. 7:28, 37, 38) Pulos a saan a nabasa ni Jeremias dagita a sasao, ngem ti panagserbina iti adu a dekada ipakitana a mabalin a naragsak latta ti biag ti asinoman nga agserserbi iti Dios uray no awan asawana. Kinapudnona, ti kinaawan asawa dakkel ti maitulongna iti panangtagiragsak iti makapnek unay a biag a naipamaysa iti pudno a panagdaydayaw. Nupay adda asawa ni Ari Zedekias, saanna nga impangag ti balakad ni Jeremias tapno ‘agtultuloy koma nga agbiag’; ngem ti awanan asawa a propeta nagtultuloy nga agbiag gapu ta inaramidna ti maiparbeng.

MANGBANG-AR KEN MABANG-ARAN

14. Ania ti masursurotayo iti pannakilangen ni Pablo iti pamilia ni Aquila?

¹⁴ Kas nadakamaten, addaan assawa ken pamilia ti kaaduan a lallaki ken babbai idi kaaldawan ni Jeremias. Kasta met laeng idi panawen ni Pablo. Awan duadua a ti kaaduan kadagiti Kristiano nga addaan pamilia ket saan a makapagserbi iti sabali a pagilian kas iti inaramid ni Pablo, ngem adu ti maaramidanda iti mismo a lugarda. Kas pagarigan, mabalinda a suportaran dagiti awanan assawa a kakabsat. Idi dimteng idiay Corinto, ni Pablo ket pinadagus da Aquila ken Priscila ken nakipagtrabahoda kenkuana ta agpapadada iti pagsapulan. Ngem saan la a dayta. Makapabang-ar la ketdi ti panagkakaduada. Panunotem ti naragsak a panaglalanglangda ken dagiti dadduma pay a nasinged a panaglalangenda. Nabenepisiaran met kadi ni Jeremias iti kasta nga umasping a panaglalangen? Inusarna ti kinaawan asawana iti panagserbi iti Dios, ngem saan a nakayakay. Naragsakan la ketdi a nakilangen kadagiti pamilia dagiti naregta nga adipen ti Dios, nalabit kas kadagiti pamilia da Baruc, Ebed-melec, wenno dadduma pay.—Roma 16:3; basaen ti Aramid 18:1-3.

15. Kasano a makatulong unay dagiti Kristiano a pamilia kadagiti kapammatianda nga awanan assawa?

¹⁵ Dagiti awan asawana a Kristiano ita mabenepisiaranda met iti nabara a panaglalangen a kas iti pannakikadua ni Pablo kada Aquila ken Priscila. No adda pamiliam, ikagkagumaanyo kadi a sangapamiliaan ti makilangen kadagiti kakabsat nga awan asawana? Kinuna ti maysa a kabsat a babai: “Pinanawakon ti lubong ket saanko a tarigagayan ti agsubli. Nupay kasta, kasapulak dagiti gagayyem a maseknan ken mangipatpateg kaniak. Ikarkararagko a mangipaay ni Jehova iti kanayonan a naespirituan a taraon ken pammaregta nga agpaay kadakami nga awanan assawa. Kasapulanmi ti pannaranay ta saan nga amin kadakami ket agragut a makiasawa. Ngem iti panagriknami, kasla awan ti maseknan iti sasaadenmi. Agpayso, mabalinmi ti umadani ken Jehova iti aniaman a tiempo, ngem mabalinmi kadi ti umadani kadagiti kakabsat iti kanito a kasapulanmi ida?” Wen ti sungbat ti rinibu a kakabsat a lallaki ken babbai nga awan asawana. Maragragsakanda a makitimpuyog kadagiti kakongregasionda. Saan laeng a dagiti kaedadda ti gagayyemda. Gapu ta mannakilangenda, kaay-ayoda ti makigayyem kadagiti kakabsat iti kongregasionda, aniaman ti edadda, nataengan man wenno agtutubo.

16. Ania dagiti simple a banag a mabalinyo nga aramiden tapno mapabileg dagiti awan asawana a kakabsat iti kongregasionyo?

¹⁶ Mapabilegyo dagiti awan asawana no iplanoyo nga awisen ida sagpaminsan a makiraman kadagiti aktibidad ti pamiliayo, kas iti Sangapamiliaan a Panagdaydayaw iti rabii. Mabalin nga apresiaren unay ti kabsat nga awanan asawa ti panangawisyo kenkuana iti maysa a pannangan. Ti ngay pannakitulagmo kenkuana nga agkaduakayo iti ministerio? Wenno saan, mabalinyo nga awisen a kumadua iti pamiliayo a tumulong nga agdalus ken agestimar iti Kingdom Hall wenno ag-shopping sagpaminsan. Adda met dagiti pamilia a nangawis iti balo wenno awan asawana a payunir a sumurot a makikombension wenno agpasiar. Talaga a makapabang-ar ti kasta a panaglalangen!

17-19. (a) No maipapan iti panangaywan kadagiti lallakay ken babbaketen wenno adda an-annayenna a nagannak, apay a nainkalintegan ken nakonsiderasion koma dagiti annak? (b) Ania ti maadaltayo iti inaramid ni Jesus mainaig iti pannakaaywan ti inana?

¹⁷ Ti maysa pay nga ikabilangan mainaig kadagiti awan asawana a kakabsat ket ti panangaywan kadagiti lallakay ken babbaketen a nagannak. Idi kaaldawan ni Jesus, dagiti dadduma a prominente a Judio sisisikap a liniklikanda ti obligasionda a mangaywan kadagiti nagannak kadakuada. Inkalinteganda a napatpateg ti panangtungpal kadagiti narelihiosuan a pagrebbengan nga impaalagadda a mismo iti bagbagida ngem kadagiti inted ti Dios a pagrebbenganda kadagiti nagannak kadakuada. (Mar. 7:9-13) Di rumbeng a kasta kadagiti Kristiano a pamilia.—1 Tim. 5:3-8.

¹⁸ Ngem no ngay adu ti Kristiano nga annak dagiti lallakay ken babbaketen a nagannak? No awanan asawa ti maysa kadagiti annakda, kayatna kadi a sawen nga isu ti kangrunaan a makinresponsabilidad a mangaywan kadakuada? Kinuna ti maysa a kabsat a babai idiay Japan: “Kayatko koma ti makiasawa, ngem saan a mabalin ta siak ti agay-aywan kadagiti dadakkelko. Ammok a maawatan ni Jehova ti kasasaad dagiti awanan asawa nga agay-aywan kadagiti dadakkelda ken ti pannakatungday ti tarigagayda.” Saan ngata nga adda met dagiti naasawaan a kakabsatna ngem impabiangda lattan kenkuana ti panangaywan kadagiti dadakkelda, a saanda man la nga inkabilangan no ania ti makunana? Kadagiti kasasaad a kas iti daytoy, awan nakaidumaan dagiti kakabsat ni Jeremias, a di umiso ti panangtratoda kenkuana a kabsatda.—Basaen ti Jeremias 12:6.

¹⁹ Maawatan ni Jehova ti rikna dagiti awanan asawa ken dagidiay narigat ti kasasaadda. (Sal. 103:11-14) Nupay kasta, saan laeng a dagiti awan asawana ti annak dagiti lallakay ken babbaketen wenno adda an-annayenna a nagannak. Pudno, ti dadduma kadagiti annak ket mabalin a naestaduanen ken adda payen bukodda nga annak. Nupay kasta, saan a dayta ti mangguped iti singgalut ti nainkasigudan a panagayatda kadagiti dadakkelda wenno mangruk-at kadakuada iti obligasionda kas Kristiano a tumulong a mangaywan kadagiti dadakkelda. Laglagipentayo nga uray idi dandanin matay ni Jesus iti kayo a nakailansaanna, nariknana ti pagrebbenganna ket siniguradona a saan a mabaybay-an ti inana. (Juan 19:25-27) Saan a naglaon ti Biblia kadagiti detalyado a paglintegan maipapan iti panangaywan kadagiti lallakay ken babbaketen wenno adda an-annayenna a nagannak; saanna met nga ipaspasimudaag a dagiti awan asawana nga annak ti manamnama a nangnangruna a mangaywan kadagiti nagannak. Mainaig iti daytoy a personal a banag, masapul a pagsasaritaan amin dagiti maseknan no ania ti aramidenda. Nainkalintegan ken nakonsiderasionda koma iti maysa ken maysa, a laglagipenda ti ulidan nga intuyang ni Jesus iti pannakaaywan ti inana.

20. Kasano ti panagriknam iti pannakitimpuyogmo kadagiti awan asawana a kakabsat iti kongregasionyo?

²⁰ Napaltiingan nga impadto ni Jeremias: “Saandanton a mangisuro tunggal maysa iti kaduana ken tunggal maysa iti kabsatna, a kunkunana, ‘Ammuenyo ni Jehova!’ ta isuda amin am-ammodakto.” (Jer. 31:34) No pampanunoten, tagtagiragsakentayon ti kasta a nagsayaat a timpuyog iti uneg ti kongregasion, a pakairamanan dagiti awan asawana a kakabsat. Di pagduaduaan a kayattayo amin ti makipinnabileg kadakuada ken makita nga ‘agtultuloyda nga agbiag.’