OPISIAL TI BUYOT
Daytoy ti pakaipatarusan dagiti Griego a termino a he·ka·ton·tarʹkhes (wenno he·ka·tonʹtar·khos) ken ken·ty·riʹon, ken tumukoy iti opisial nga isu ti mangmandar iti sangagasut a soldado, maysa a senturion. Ti lehion ti Roma, uray kasano ti kadakkelna, kanayon a nabingay iti 60 a senturia, a ti kada senturia ket iturayan ti maysa a senturion. No ti lehion ket nababbaba ngem 6,000 laengen ti bilangna, iturayan latta ti maysa a senturion ti kakanem a pulo, uray no awan pay 100 ti bilangna. Dagitoy nga opisial ti buyot ket pinili dagiti tribuno ken inanamongan dagiti nangatngato nga autoridad ti gobierno. Akem a senturion ti kangatuan a ranggo a mabalin a ragpaten ti gagangay a soldado, nupay mabalin pay a maital-o dagidiay agserserbin a senturion.
Dagiti senturion ket kangrunaan a lallaki iti buyot ken nagserbida kadagiti kapatgan nga akem iti lehion. Nupay iturturayan ida dagiti tribuno ken pagrebbenganda nga itungpal dagiti bilinda, ti opisial ti buyot isu ti pannakaulo a mismo dagiti soldado. Sanayenna dagiti soldado; kaduaenna ida; sukimatenna dagiti armasda, abastoda, ken taraonda; iwanwanna no kasano ti panagtignayda. Isu ket manangdisiplina a rebbengenna a tarawidwidan ti pannakaipakat dagiti panangsaplit ken ti kadagsenan a dusa, ken autorisaranna ti pannakadusa dagiti buyotna. Ti kinaalibtak ken kinalaing ti buyot ti Roma ket masansan nga agpannuray kadagiti senturion ngem iti asinoman a sabali pay; kaaduanna a napnuanda iti kapadasan ken kapapatganda iti buyot ti Roma.—Kitaenyo ti BUYOT.
Sagpaminsan a nadakamat dagiti opisial ti buyot kadagiti salaysay iti Kristiano a Griego a Kasuratan. Ti maysa nga opisial ti buyot manipud Capernaum a nagkiddaw a paimbagen koma ni Jesus ti adipenna ket kinomendaran ni Jesus gapu iti mapagulidanan a pammatina. (Mt 8:5-13) Dagiti mangipasimudaag a maysa a Gentil daytoy nga opisial ti buyot ket ti kinuna dagiti Judio nga “Ay-ayatenna ti nasiontayo ken isu binangonna ti sinagoga maipaay kadatayo,” ti panangbigbig ti senturion a “Saanak a maikari a mangpastrek kenka iti sirok ti atepko,” ken ti kinuna ni Jesus nga “Uray iti Israel saanak a nakasarak iti kastoy a kadakkel ti pammati.” Ad-addan a nakaskasdaaw no isu ket Romano, ta saan a pagaammo a naasi dagiti Romano kadagiti adipenda.—Lu 7:1-9.
Maysa nga opisial ti buyot ti nangidaulo iti uppat a soldado a nangpapatay ken Jesus. (Jn 19:23) Nalabit presente daytoy a senturion idi napagsasaritaan iti sanguanan ni Pilato ti imbaga ni Jesus nga isu ket Anak ti Dios. (Jn 19:7) Idi napaliiwna ti pannakausig ni Jesus ken ti dadduma pay a pasamak a nainaig iti pannakailansana, agraman ti namilagruan a pasamak a kagiddan ti ipapatay ni Jesus, “nangrugi ti opisial ti buyot a mangidayaw iti Dios,” a kunkunana, “Pudno a nalinteg daytoy a tao,” “Pudno unay a daytoy ket Anak ti Dios.” (Lu 23:47; Mt 27:54) Awan duadua nga isu ti nagimtuodan ni Pilato no natayen ni Jesus sakbay nga inyawatna ti bangkayna tapno maitabon.—Mr 15:44, 45.
Ti kaunaan a di nakugit a Gentil a nagbalin a Kristiano ket isu ni Cornelio, maysa a senturion iti bunggoy nga Italiano nga idiay Cesarea ti nakaipuestuanna. (Ara 10:1-48) Gapu ta addaan iti bukod a balay ken kadagiti katulongan a soldado, dayta ti mangipakita a dagiti opisial nga addaan iti kastoy ti ranggo ket napalubosan nga agnaed iti sabali a pagtaengan a saanna a kadua dagiti soldado iti buyot.—Kitaenyo ti CORNELIO.
Nagdardaras dagiti opisial ti buyot a nakapuesto iti Torre ti Antonia agraman dagiti soldadoda ken ti komandante iti militar ket napanda iti nakaipasdekan ti templo a kaparanget ti torre ket inispalda ni Pablo manipud agderderraaw a bunggoy, idi agarup 56 K.P. (Ara 21:32) Idi agangay, naliklikan ni Pablo ti pannakasaplit nga imbilin ti komandante ti militar idi impalgakna nga isu ket makipagili iti Roma, a ti umim-imatang nga opisial ti buyot ti nangibagaanna. (Ara 22:25, 26) Apaman a naammuan ni Pablo a maisiksikat ti biagna, nangayab iti maysa nga opisial ti buyot a mangipan iti kaanakanna iti komandante ti militar tapno maibaga kenkuana dayta. Kalpasanna, naibilin iti dua nga opisial ti buyot a mangisaganada iti puersa a buklen ti 470 a soldado, kabaliero, ken pumipika tapno siguraduenda a natalged ti pannakairuar ni Pablo iti Jerusalem.—Ara 23:17, 23.
Ni Julio, maysa nga opisial ti buyot iti bunggoy ni Augusto (kitaenyo ti AUGUSTO, BUNGGOY NI), ti nabilin a mangaywan ken Pablo iti panaglayag manipud Cesarea nga agturong idiay Roma. Nakaim-imbag ken Pablo, nupay idi damo saanna nga inkankano ti singasing ti apostol. Nupay kasta, nasursuro met laeng daytoy a senturion a raemen ti kapanunotan ni Pablo, ket naispal ti biag ti apostol babaen kenkuana.—Ara 27:1, 6, 11, 31, 43.