BALAAM

[mabalin a, Daydiay Mangalun-on].

Anak ni Beor ken nagbiag idi maika-15 a siglo K.K.P. Nagnaed iti Aramaeano nga ili ti Petor iti makinngato a Ginget Eufrates ken asideg ti Karayan Sajur. Nupay saan nga Israelita ni Balaam, adu ti ammona maipapan ken Jehova ken bigbigenna kas pudno a Dios, a dinakamatna iti maysa a gundaway kas “Jehova a Diosko.” (Nu 22:5, 18) Mabalin a gapu ta dagiti napeklan a managdaydayaw ken Jehova (da Abraham, Lot, ken Jacob) sigud a nagyanda iti aglawlaw ti Haran, nga asideg laeng iti Petor.​—Ge 12:4, 5; 24:10; 28:5; 31:18, 38.

Idi immay ken Balaam dagiti immuna a pannakabagi ni Balak nga ari ti Moab nga awitda dagiti “bayad [maipaay] iti panagpadles,” nagkedkedanna ti tukonda a kunkunana: “Ni Jehova nagkitakit a mamalubos kaniak a kumuyog kadakayo.” (Nu 22:5-14) Idi immay dagiti “sabali a prinsipe nga ad-adu ken nadaydayaw” (Nu 22:15), ken dimmawat manen ni Balaam iti pammalubos ti Dios a mapan, kinuna ni Jehova: “Tumakderka, kumuyogka kadakuada. Ngem ti laeng sao a sawekto kenka ti mabalinmo a sawen.”​—Nu 22:16-21; Mik 6:5.

Iti dalanna nga agturong sadiay, namitlo a nagtakder ti anghel ni Jehova. Iti kasta, ti asno ni Balaam umuna a nagturong iti talon, kalpasanna linipitna ti saka ni Balaam iti maysa a pader, ket kamaudiananna nagidda. Namitlo a binaut ni Balaam ti animal, nga iti kasta ti animal namilagruan a nangisawang iti panagreklamo. (Nu 22:22-30) Kamaudiananna, nakita a mismo ni Balaam ti anghel ni Jehova, a nangipakaammo: “Rimmuarak a sumaranget, agsipud ta ti dalanmo sumarakusok a maibusor iti pagayatak.” Nupay kasta, ni Jehova pinalubosanna manen ni Balaam nga agtultuloy iti pinilina a turongen.​—Nu 22:31-35.

Sipud pay idi damo saanen a pulos inanamongan ti Dios ti aniaman a panangilunod iti Israel, nga impaganetgetna a no mapan ni Balaam kasapulan a mangisawang iti bendision, saan ket a lunod. (Jos 24:9, 10) Nupay kasta, pinalubosan ti Dios a mapan. Umasping dayta iti kaso ni Cain, saan nga inanamongan ni Jehova ti personal a pili ni Cain nupay pinalubosanna dayta, mabalin a panawan ti indibidual ti dakes a danana wenno itultuloyna dayta. (Ge 4:6-8) Ngarud, kas ken Cain, natangken ti ulo ni Balaam, a saanna nga inkabilangan ti pagayatan ni Jehova maipapan iti dayta a banag, ket determinado a nanggun-od iti bukodna nga inaagum a panggep. Iti kaso ni Balaam, kinaagum iti gunggona ti makagapu no apay a nagbalin a dakes ti dalanna, kas isurat ni Judas: ‘Ni Balaam nagdarasudos iti biddut a turongen gapu iti gunggona.’ Kunaen ni apostol Pedro: “Ni Balaam, nga anak ni Beor, . . . nagayat iti gunggona ti dakes nga aramid, ngem immawat iti pannakatubngar iti bukodna a panangsalungasing iti umiso. Maysa nga awan timekna nga animal a pagtrabaho, a nagsao iti timek ti maysa a tao, ti nanglapped iti minamauyong a turongen ti mammadto.”​—Jud 11; 2Pe 2:15, 16.

Apaman a nakagteng iti teritoria ti Moab ken nagkitada ken Ari Balak iti igid ti Arnon, awan tiempo a sinayang ni Balaam iti panagtignayna maipaay kadagitoy a bumusbusor iti ili ni Jehova iti sumaganad nga aldaw. Nagidaton ni Balaam a kaduana ni Balak, ket kalpasanna nagsanud, a nanginanama a ‘makasarak iti aniaman a dakes a partaan’ (Nu 23:3; 24:1), ngem ti kakaisuna a mensahe a naawatna ket bendision maipaay iti Israel manipud ken Jehova. Kasta met laeng a pamay-an ti panagisakripisio ti naaramid iti tuktok ti Pisga, ket manen awan ti “dakes a pagilabeg maibusor ken Jacob,” no di ket bembendision laeng. Kamaudiananna, naulit ti kasta a panagidaton iti tuktok ti Peor, ket manen iti maikatlo a gundaway ‘ti lunod pinagbalin ti Dios kas maysa a bendision.’​—Nu 22:41–24:9; Ne 13:2.

Gapu kadagitoy a napasamak, “gimmil-ayab ti unget ni Balak maibusor ken Balaam,” ket, idi pinagtipatna dagiti imana gapu iti rurod, inyebkasna: “Inayabanka tapno ilunodmo dagiti kabusorko, ket, adtoy! binendisionam ida iti kasta unay kadagitoy namitlo. Ket ita agtarayka a mapan iti lugarmo. Kinunak iti bagik a padayawanka a di bumurong, ngem, adtoy! ni Jehova linapdannaka a mapadayawan.” (Nu 24:10, 11) Pinadas ni Balaam ti agrason, a pinabasolna ni Jehova iti pannakapaayna a mangilunod iti Israel, a kinunana a saanna a “kabaelan ti lumbes iti bilin ni Jehova,” ken ‘aniaman a sinao ni Jehova isu ti kasapulan a sawenna.’ Gapuna kalpasan ti panangyebkasna iti sumagmamano pay a proverbio a sasao maisupiat kadagiti kabusor ti Israel, “timmakder ni Balaam ket napan ket nagsubli iti lugarna.”​—Nu 24:12-25.

Idi naikuna a “nagsubli [ni Balaam] iti lugarna,” saanna a kanayon a kaipapanan nga aktual a nagsubli iti pagtaenganna idiay Petor. Ti sasao a mismo saanna nga ipasimudaag a pimmanaw ni Balaam iti labes ti mismo a lugar ti Bantay Peor. Kunaen ti Commentary ni Cook maipapan iti Numeros 24:25: “Nagsubli iti bukodna a lugar . . . Saan nga iti bukodna a daga, agsipud ta nagtalinaed iti tengnga dagiti Midianita tapno mangbukel iti baro a gagem maibusor iti ili ti Dios, ken tapno mapukaw dayta gapu iti basolna. . . . Dayta a sasao, a masansan ti panagparangna (kas pagarigan, idiligyo ti Gen. xviii. 33, Ge xxxi. 55; I S. 1Sa xxvi. 25; 2 Sam. xix. 39), ket idiomatiko a sasao, a kayatna laeng a sawen a napan ni Balaam iti sadinoman a kayatna.”

Nangin-inanama pay laeng idi ni Balaam a maikutanna ti nabaknang a gunggona a nakaigapuan ti iyaayna ken nagrigrigatanna. No saanna a mailunod ti Israel, kas inrasonna, nalabit a ti Dios a mismo ti mangilunod iti bukodna nga ili, no laeng koma masulisogda a makipaset iti panagdaydayaw iti sekso nga agpaay ken Baal ti Peor. Gapuna, ‘ni Balaam . . . insurona ni Balak a mangikabil iti pakaitibkolan iti sanguanan ti annak ti Israel, tapno manganda iti bambanag a naisakripisio kadagiti idolo ken tapno makiabigda.’ (Apo 2:14) “Babaen ti sao ni Balaam,” ti annak a babbai ti Moab ken Midian ti makagapu no apay a ‘nauyotan ti annak ti Israel nga agaramid iti di kinamatalek ken Jehova iti pasamak idiay Peor, iti kasta dimteng ti pannaplit iti gimong ni Jehova.’ (Nu 31:16) Nagbanag dayta iti ipapatay ti 24,000 a lallaki ti Israel gapu iti panagbasolda. (Nu 25:1-9) Agpadpada a ni Balaam ken ti Midian saanda a nalisian ti pannusa ti Dios. Imbilin ni Jehova a mapapatay amin a lallaki, babbai, ken ubbing ti Midian; dagiti laeng birhen ti naispal. “Ket pinatayda ni Balaam nga anak ni Beor babaen ti kampilan.” (Nu 25:16-18; 31:1-18) No maipapan kadagiti Moabita, naparitanda a sumrek iti kongregasion ni Jehova “agingga iti maikasangapulo a kaputotan.”​—De 23:3-6.