PANAGKALBO
Ti kaawan ti buok iti ulo, nupay saan a kanayon a kaipapananna ti naan-anay a pannakaibus ti buok. Masansan nga agkalbo ti dadduma a paset ti ulo, idinto ta normal ti panagtubo ti buok iti dadduma a paset ti ulo. Daytoy a kita ti pannakaibus ti buok ket maaw-awagan pattern baldness (in-inut nga irarasay ti buok mangrugi iti muging wenno kuppokuppo) ken pakaigapuan ti agarup 90 porsiento iti amin a kaso ti panagkalbo. Dakamaten ti Biblia ti ‘panagkalbo’ (Heb., qor·chahʹ), “kalbo a tuktok” (Heb., qa·raʹchath), ken “panagludingas” (Heb., gib·beʹach ken gab·baʹchath). (Le 13:41-44; 21:5) Saan nga ammo ti apag-isu a pakaigapuan ti panagkalbo. Kangrunaanna a natawid laeng dayta, nupay mabalin a ti dadduma pay a makagapu ket impeksion, saan a balanse a hormone, panaglakay, saksakit iti nerbio, uray pay ti sumagmamano a medikal a panagagas, ken syphilis.
Ti panagkalbo ket depekto a mangdadael iti personal a kinapintas. Ngarud, kadagiti tattao kadagidi kadaanan a tiempo, nainaig dayta iti pannakaibabain, panagleddaang, ken rigat. (Isa 3:24; 15:2; Jer 47:5; Eze 27:31; Am 8:10; Mik 1:16) Nupay kasta, iti sidong ti Linteg ni Moises, ti panagkalbo ket saan a naibilang kas narugit. (Le 13:40) Iti Linteg a naited babaen ken Moises, saan a nailanad ti panagkalbo kas maysa a depekto a manglapped iti maysa iti panagserbi kas padi. Iti sirmata ni mammadto Ezequiel, naited ti bilin a ti buok ti papadi saan koma a makiskisan wenno mabay-an nga umatiddog, no di ket maputdan.—Eze 44:20.
Kalbo ni Eliseo a mammadto ni Jehova. Kalpasan a sinunuanna ni Elias iti akem kas mammadto ken bayat a sumangsang-at manipud Jerico nga agturong idiay Bethel. Isu rinabrabak ti maysa a bunggoy dagiti ubbing a mangipukpukkaw iti: “Sumang-atka, sika a kalbo! Sumang-atka, sika a kalbo!” Agparang a ti kangrunaan a makagapu iti kasta a pananglalaisda ket saan a ti kinakalbo ni Eliseo no di ket gapu ta nakakitada iti kalbo a lalaki a sikakawes iti pagaammo nga opisial a kawes ni Elias. Saanda a kayat ti makakita sadiay iti asinoman a suno ni Elias. Kayatda nga agtultuloy koma lattan a sumang-at ni Eliseo idiay Bethel wenno agpangato iti allawig nga agturong iti langlangit kas inaramid ti sigud a makinkawes iti dayta nga opisial a pagan-anay. (2Ar 2:11) Tapno masungbatan ni Eliseo daytoy a pannakakarit ti panagbalinna a suno ni Elias ken tapno masuruanna dagitoy nga ubbing ken dagiti nagannakda iti umiso a panagraem iti mammadto ni Jehova, inlunodna ti manglalais a bunggoy iti nagan ti Dios ni Elias. Nagpaay daydi kas pannubok iti kinamammadtona. Imparangarang ni Jehova ti pananganamongna ken Eliseo babaen ti panangparuarna iti dua a kabaian nga oso manipud asideg a kakaykaywan ket marangrangkay ti 42 kadagiti ubbing.—2Ar 2:23, 24.
Ti sumagmamano a tattao pinagbalinda a kaugalian ti artipisial a panagpakalbo babaen ti panagkiskis iti tiempo ti panagladingit gapu iti ipapatay ti maysa a kabagian wenno maipaay kadagiti narelihiosuan a panggep, ngem naparitan dagiti Israelita a mangannurot iti daytoy. (De 14:1) Espesipiko a nabilin ti papadi a saanda nga agpakalbo wenno saanda a kiskisan ti pingir dagiti barbasda gapu kadagiti minatayda. (Le 21:5) Naibilin iti Israel a saanda a putdan ti buok iti sikigan ti rupada wenno ti pingir dagiti barbasda.—Le 19:27; Jer 9:26; kitaenyo ti BARBAS.
Idiay Egipto, dagiti lallaki gagangay a kiniskisanda ti uloda, ket imbilangda dagiti barbas kas pagilasinan ti panagleddaang wenno kinadulpet. Gapu itoy, idi nairuar ni Jose iti pagbaludan, nagkiskis sakbay a naipan iti saklang ni Faraon. (Ge 41:14) Nupay kasta, inabbongan dagiti Egipcio ti kalbo nga uloda babaen iti peluka, ket ti adu a nangkiskis kadagiti ulo ken barbasda nagaramatda kadagiti peluka ken nagaramatda kadagiti sinsinan barbas. Iti Ebers Papyrus a maysa nga Egipcio a salaysay mainaig iti medisina manipud maikadua a milenio K.K.P., adda 11 a reseta tapno malapdan ti panagkalbo.
Iti Linteg, daydiay agkukutel ti ulona masapul a kiskisanna dayta iti rugi ti periodo ti pannakaikuarentinasna, iti aldaw ti pannakagugorna, ken manen iti maikapito nga aldaw. (Le 13:33; 14:8, 9) No natulawan ti maysa a Nazareo, kiskisanna ngarud ti ulona iti tiempo ti panangipasdek iti pannakagugorna. (Nu 6:9) Ti kautibo a babai nga alaen ti maysa a soldado nga Israelita kas asawa masapul a kiskisanna ti ulona.—De 21:12.
Nagpasar dagiti buyot ni Nabucodonosor iti temporario a panagkalbo bayat ti napinget ken narigat a pananglakubda iti daga a siudad ti Tiro. Ni Jehova kinunana ken Ezequiel a “tunggal ulo ket maysa a napagkalbo, ket tunggal abaga nagasgas a nakudisan” bayat a ti puersa militar ni Nabucodonosor nangaramid iti “dakkel a panagserbi” iti pannakaipakat ti panangukom iti Tiro. Nagkalboda gapu iti panagrisiris dagiti kabal ti uloda ket nakudisan ti abagada gapu iti pannakaigasgas dagiti imbaklayda a materiales (maipaay iti panagibangon kadagiti torre ken sarikedked).—Eze 26:7-12; 29:17, 18.
Iti sumagmamano a lugar idi kaaldawan dagiti apostol, kas iti imoral a siudad ti Corinto, dagiti babbai a nasukalan a makikamkamalala wenno makiab-abig nadusada babaen ti pannakakiskis ti uloda. Dagiti adipen a babbai pinaputdanda a pinaababa ti buokda. Nalawag nga inaramat ni Pablo daytoy a kasasaad kas ilustrasion, nga impakitana a ti maysa a babai iti kongregasion Kristiano nga agkararag wenno agipadto a di nadalungdongan ti ulona, nupay adda buokna kas pannakadalungdongna, ipakiskisna la koman ti buokna tapno naan-anay nga ipakitana ti ibubusorna ken ti saanna a panangraem iti prinsipio ti kinaulo nga impasdek ti Dios.—1Co 11:3-10.