BARBAS

Ti buok nga agtubo iti timid ken pingping ti maysa a lalaki, no dadduma ramanenna ti agtubo iti makinngato a bibig. Iti Hebreo a Kasuratan, ti za·qanʹ isu ti sao maipaay iti “barbas,” idinto ta ti sa·phamʹ, maipapan iti bibig, nagduduma ti panangipatarus dagiti managipatarus kas “barbas,” “iming,” ken “makinngato a bibig.” Iti sumagmamano a pagarigan, ti sao a za·qanʹ tumukoy saan nga iti barbas no di ket iti “timid.”​—Le 13:29, 30; 14:9.

Kadagiti adu a kadaanan a tattao iti Daya, a pakairamanan dagiti Israelita, natagipateg ti barbas kas maysa a pammaneknek ti malalaki a dayaw. Ti linteg ti Dios iti Israel imparitna ti panangputed iti ‘buok iti sikigan ti ulo,’ ti buok iti nagbaetan ti lapayag ken ti mata, ken iti pingir ti barbas. (Le 19:27; 21:5) Di pagduaduaan a maigapu ta narelihiosuan a kaugalian idi dayta kadagiti sumagmamano a pagano.

Bayat ti nakaro a panagladingit, pannakaibabain, wenno pannakaipababa, ti maysa a lalaki mabalin a mangparut kadagiti buok manipud barbasna, wenno mabalin a baybay-anna a di nataripato ti barbas wenno ti imingna. (Esd 9:3) Mabalin a ti di nataripato a barbas ni Mefiboset, anak ni Jonatan, ti nangipatuldo ken David a nalabit agsasao ni Mefiboset iti kinapudno idi kinunana nga isu pinardaya ti adipenna a ni Ziba, ket iti kinapudnona agledleddaang idi ni Mefiboset bayat nga agkamkamang ni David manipud ken Absalom, kasungani ti impadamag ni Ziba. (2Sm 16:3; 19:24-30) Ti panangikkat iti barbas inladawanna ti didigra wenno kasta unay a panagleddaang gapu iti didigra.​—Isa 7:20; 15:2; Jer 48:37; Eze 5:1.

Kalpasan ti pannakadadael ti Jerusalem idi 607 K.K.P., ti lallaki manipud Siquem, Silo, ken Samaria impeksada ti pannakariribukda babaen ti panangkiskis kadagiti barbasda, panangray-ab kadagiti kawesda, ken panangsugat iti bagbagida. Uray no mangip-ipanda idi kadagiti daton iti balay ni Jehova, awanan dara a datdaton dagita, a nalawag a maidaton iti disso nga ayan idi ti templo. (Jer 41:5) Ti kinapudno a sinugatsugatda ti bagbagida, kaugalian a siiinget nga imparit ti Linteg, ipakitana a ti kaugalian dagitoy a lallaki saan a naan-anay a maitunos iti linteg ti Dios.​—Le 19:28; 21:5.

Ti kinapateg ti barbas ken ti nasayaat a pannakaurnos dayta adda pasetna iti kababalin ni Aquis nga ari ti Gat maipaay ken David idi a ni David inlimlimona ti kinasimbengna babaen ti panangipalubosna nga agayus ti katayna iti barbasna. Timmulong daytoy a mangkombinsir ken Ari Aquis nga agmauyong ni David. (1Sm 21:13) Kalpasanna, idi a ni Hanun nga ari ti Ammon ininsultona iti napalalo dagiti embahador ni David babaen ti panangputedna ti kagudua dagiti barbasda, buyogen pannakipagrikna nga imbaga ni David iti lallakina nga agtalinaedda idiay Jerico agingga a pumuskol manen dagiti barbasda. Ammo dagiti Ammonita a pagilasinan dayta ti pananginsulto ken David ken nagbalinda a naangot kadagiti matana gapu iti dayta a pasamak, ket ngarud nagsaganada maipaay iti gubat.​—2Sm 10:4-6; 1Cr 19:1-6.

Kaugalian idi ti kaadda ti barbas ti lallaki, uray pay sakbay a naaramid ti Linteg ti tulag. Nupay saan a nagaramid dagiti Hebreo kadagiti monumento nga addaan kadagiti ladawanda, nasarakan ti adu a monumento ken kitikit idiay Egipto, Mesopotamia, ken dadduma pay a dagdaga iti Makintengnga a Daya, a kadagita nailadawan dagiti Asirio, dagiti taga Babilonia, ken dagiti Canaanita nga addaanda kadagiti barbas. Uray ti sumagmamano a ladawan a napetsaan idi pay laeng maikatlo a milenio K.K.P. mangipakitada kadagiti barbas a nagduduma ti estiloda. Kadagiti il-ili a nainaganan iti ngato, dagiti eunuko ket kangrunaanna nga isuda ti nailadawan nga awanan barbas. Nupay kasta, ti panamagbalin a eunuko saan idi a kaugalian idiay Israel agsipud ta ti Linteg linaksidna dagiti eunuko manipud kongregasion ti Israel.​—De 23:1.

Yantangay nailadawan ti kaaduan a Semita kas addaan kadagiti barbas, uray pay sakbay ti tiempo ti Linteg, mayanatup a kaipapananna nga addaan kadagiti barbas ti matalek a lallaki iti linia ni Sem, isuda a nagtultuloy nga agsasao iti pagsasao iti Eden ken isuda a di pagduaduaan a nangannurot a naing-inget pay kadagiti sigud a kaugalian manipud tiempo ti inapoda a ni Sem. Gapu itoy, adda naimbag a rason iti panamati a da Noe, Enoc, Set, ken Adan ket barbasan met a lallaki.

Kunaen ni Herodotus (II, 36) a dagiti Egipcio kiniskisda ti buokda agpadpada iti rupa ken iti ulo. Kadagiti lallaki, pagilasinan ti panagleddaang wenno ti kinadulpet ti panangipalubos nga agtubo ti buok ken barbas. Iti daytoy a rason a ni Jose, idi nairuar iti pagbaludan, nagkiskis sakbay a naipan iti sanguanan ni Faraon. (Ge 41:14) Nupay kasta, nagaruat dagiti Egipcio kadagiti di pudno a barbas kasta met kadagiti peluka.

Addaan kadi ni Jesus iti barbas idi adda ditoy daga? Sigurado a kaugalian idi dayta a siiinget a sinalimetmetan dagiti Judio. Ni Jesus, a nayanak a Judio, “naipasidong iti linteg” ken tinungpalna ti Linteg. (Ga 4:4; Mt 5:17) Kas iti amin a sabsabali pay a Judio, ni Jesus naidedikar ken Jehova a Dios nanipud pannakayanakna, maigapu iti Linteg ti tulag, ken adda iti sidong ti pagrebbengan a mangsalimetmet iti intero a Linteg, agraman ti pannakaiparit ti panangkiskis iti pingir ti barbas. Kasta met, idi tiempo ti kaadda ni Jesus ditoy daga, ti kaugalian dagiti Romano ket kinaawan barbas. Gapuna, no awanan ni Jesus iti barbas, kinaritda koma kas maysa a eunuko wenno maysa a Romano. Makapainteres, kunaen ti maysa a padto maipapan iti panagsagaba ni Jesus: “Ti bukotko impaayko kadagiti manangkabil, ken dagiti pingpingko kadagidiay agparparut iti buok.”​—Isa 50:6.