DAVID, SIUDAD NI

Ti nagan a nayawag iti “salindeg ti Sion” kalpasan a naala kadagiti Jebuseo. (2Sm 5:6-9) Agparang nga isu daytoy ti nagpaatiddog a pantok nga aglayon iti abagatan manipud Bantay Moria. Adda ngarud dayta iti abagatan ti ayan ti templo a binangon ni Solomon idi agangay. Maysa itan dayta nga akikid a makin-abagatan a lantag iti bantay a nababbaba ngem ti Bantay Moria. Naaramid ti nasaknap a panagtebbag iti daytoy a lugar, nangnangruna bayat ti panagturay ni Emperador Hadrian ken ti pannakaibangon ti siudad ti Roma nga Aelia Capitolina idi agarup 135 K.P. Gapuna, nabatad a kadagidi kadaanan a tiempo pumadpada ti kangatona iti Bantay Moria, nupay nababbaba latta ngem iti nagsaadan ti templo.​—LADAWAN, Tomo 1, p. 747, ken Tomo 2, p. 947.

Maitutop unay daytoy a disso kas maysa a “salindeg,” ta natalged dayta gapu kadagiti nauneg a ginget iti tallo a sikigan, ti Ginget Tyropoeon iti laud, ken ti Ginget Kidron iti daya, a kumamang iti Ginget ti Hinnom iti makin-abagatan nga ungto ti nagpaatiddog a pantok. (1Cr 11:7) Ti makin-amianan laeng a paset ti siudad ti agkasapulan ti pannakasalaknib, ken ak-akikid manen ditoy ti pantok, isu a nakarigrigat ti dumarup. Saan pay a sigurado a maibaga no sadino ti makin-amianan a beddeng daytoy a “Siudad ni David,” nupay kuna ti dadduma nga eskolar a nalabit isu daydiay akikid a lugar a nadakamat iti ngato. Iti panaglabas dagiti siglo, saan unayen a makita ti pagsayaatan ken kinatalged daytoy a disso gapu ta kasta unayen ti pannakagabur dagiti ginget. Ti dagup a kalawa ti kadaanan a Siudad ni David ket napattapatta nga 4 agingga iti 6 ek (10 agingga iti 15 acre).

Adda ubbog a maaw-awagan Gihon idiay Ginget Kidron iti asideg ti sakaanan ti makindaya a sikigan ti nagpaatiddog a turod a nagsaadan ti salindeg. (1Ar 1:33) Ipasimudaag dagiti panagkabakab ti arkeolohia a kadagidi kadaanan a tiempo naaramid ti maysa nga usok ket kumamang dayta iti maysa nga abut, isu a mabalin ti mapan iti ubbog a saanen a kasapulan ti rummuar kadagiti pader ti siudad. Naikuna a nakastrek da Joab ken ti lallakina iti salindeg ken naalada dayta babaen ti iyuulida iti daytoy nga abut.​—2Sm 5:8; 1Cr 11:5, 6.

Napanaganan dayta iti “Siudad ni David” gapu ta inaramid sadiay ni David ti naarian a pagtaenganna, kalpasan ti panagturayna iti pito ket kagudua a tawen idiay Hebron. Naibangon ditoy ti “balay a sedro” ni David babaen kadagiti kontribusion manipud ken Hiram ti Tiro. (2Sm 5:5, 9, 11; 7:2) Manipud balay ni Obed-edom impaisang-at ni David iti daytoy a Siudad ni David ti lakasa ti tulag, ket binuybuya ti asawana a ni Mical ti isusungad ti martsa manipud tawa ti balay ni David. (2Sm 6:10-16; 1Cr 15:1, 29) Idi natay ti ari naitabon iti daytoy a siudad, maysa a kaugalian nga inannurot ti adu a dadduma pay a monarka iti linia ni David.​—1Ar 2:10.

Manipud Panagturay ni Solomon nga Agpatpatuloy. Inyakar ni Solomon ti Lakasa iti kaibangbangon a templo iti nalawlawa a lantag iti bantay iti amianan ti Siudad ni David. Ti sasao nga “isang-atda ti lakasa . . . manipud iti Siudad ni David” ipakitana a nangatngato ti ayan ti templo, yantangay ti Bantay Moria ket nangatngato ngem iti makin-abagatan a nagpaatiddog a turod. (1Ar 8:1) Idi inasawa ni Solomon ti anak a babai ni Faraon, pinaggianna iti Siudad ni David. (1Ar 3:1) Ngem apaman a naaramiden ti maysa a baro a pagtaengan nga as-asideg iti disso ti templo, isu inyakarna manipud Siudad ni David gapu ta naibilang a nasantuan dayta, ta nagian idi sadiay ti Lakasa. (1Ar 9:24; 2Cr 8:11) Intultuloy pay ni Solomon ti nagibangon iti Siudad ni David, ket nagtarimaan sadiay ni Ezekias kas panagsagana iti idadarup ti Asirio a ni Senaquerib. (1Ar 11:27; 2Cr 32:5) Inawid met ni Ezekias ti dandanum ti ubbog ti Gihon, nga inturongna ida iti makinlaud a deppaar ti Siudad ni David, nabatad a babaen iti natakuatan nga usok iti dadakkel a bato a mamagkamang iti dayta nga ubbog ken iti Ban-aw ti Siloam nga adda iti makin-abagatan a laud a darisdis ti nagpaatiddog a turod. (2Cr 32:30) Ti anakna ken sunona, ni Manases, ket nangibangon iti makinruar a pader iti igid ti makindaya a darisdis a sumango iti Ginget Kidron.​—2Cr 33:14.

Nabatad manipud kadagiti teksto iti ngato a nupay limmawa ti disso a masakupan ti Jerusalem bayat ti panaglabas ti tiempo, ti Siudad ni David ket naisalsalumina latta a paset. Pudno a kastoy uray pay kalpasan ti isusubli manipud pannakaidestiero idiay Babilonia, yantangay nadakamat ti sumagmamano a paset ti siudad mainaig kadagiti trabahador a mangtartarimaan kadagiti pader ti siudad. (Ne 3:15, 16) Ti “Agdan ti Siudad ni David” ket nalawag nga agpababa manipud iti makin-abagatan nga ungto ti siudad. (Ne 12:37) Ti paspaset ti kasta nga agdan ket natakuatan kadagiti panagkabakab, ket iti daytoy a disso adda pay laeng dagiti tukad nga agpababa manipud iti turod a saan a nasayaat ti pannakaikungkongda iti bato.

Iti Kristiano a Griego a Kasuratan, ti termino a “siudad ni David” ket nayaplikar iti Betlehem, ti nakayanakan ni David ken ni Jesus.​—Lu 2:4, 11; Jn 7:42; kitaenyo ti JERUSALEM.