ETHAM

Ti maikadua a nagpakarsuan nga inlanad ni Moises iti panagmartsa ti Israel manipud Egipto. (Ex 13:20; Nu 33:3-7) Idiay Etham, “iti igid ti let-ang,” a nagbaw-ing dagiti Israelita ket “nagsublida” nga agturong iti Pihahirot, a nangballasiwanda iti baybay. (Nu 33:7, 8) Daytoy ti mangipakita a mabalin koman a rummuar idiay Etham dagiti Israelita manipud Egipto no saan nga imbilin ti Dios nga agbaw-ingda.

Daytoy nga isusublida ti makagapu no apay a kinuna ni Faraon nga ‘agallaalla dagiti Israelita iti let-ang gapu iti pannakariribukda’ ken nangtignay kenkuana a mangkamat kadakuada. Daytoy ti nangted iti gundaway tapno maipakat ti Dios ti panangukomna kadagiti Egipcio idiay Nalabaga a Baybay.​—Ex 14:1-4.

Ipilpilit ti dadduma nga eskolar a ti Etham ket adda iti makindaya nga ungto ti Wadi Tumilat, iti amianan ti Bitter Lakes. Inanaigda ngamin ti Hebreo nga Etham (ʼE·thamʹ) iti Daan nga Egipcio a sao maipaay iti sarikedked (htm). Uray no agpayso dayta, adu a disso ti naawagan iti kasta nga Egipcio a nagan. Yantangay ti Etham ket awan iti makin-amianan a ruta a rummuar manipud Egipto, a “dumalan iti daga dagiti Filisteo” (Ex 13:17), maikuna laeng nga adda dayta iti maysa a disso iti amianan ti Nalabaga a Baybay ken nabatad nga adda iti beddeng ti rehion ti let-ang a paset ti makin-amianan a laud ti Peninsula ti Sinai.

No pagdiligen ti Numeros 33:8 iti Exodo 15:22, agparang a ti rehion ti let-ang iti sibay ti Etham ket isu ti “let-ang ti Sur.” Wenno, no saan nga agpada dagita nagan, ngarud mabalin a ti let-ang ti Etham saklawenna ti let-ang ti Sur wenno ti Etham ket paset ti let-ang ti Sur aniaman kadagita ti dakdakkel.​—Kitaenyo ti SUR.