GOMORRA
Maysa kadagiti “siudad ti Distrito” a nalabit masarakan iti asideg ti makin-abagatan a deppaar ti Natay a Baybay. (Ge 13:12) Nalawag a ti Sodoma ken Gomorra ti kangrunaan kadagitoy a siudad. Patien ti adu nga eskolar a dagiti rebba dagitoy ket nalapunos ita iti dandanum ti Natay a Baybay, nupay iti kallabes kunaen ti dadduma a dagiti rebba dagita a siudad mabalin nga isu dagiti lugar iti igid dagiti ginget nga agturong iti daya ken abagatan a daya ti Natay a Baybay. Idi tiempo ni Abraham, nadeskribir ti rehion kas “nasayaat-pannakapadanumna . . . kas iti minuyongan ni Jehova.” (Ge 13:10; kitaenyo ti DISTRITO TI JORDAN.) Bayat ti tiempo a panagnaed ni Lot (kaanakan ni Abraham) iti daytoy a nadam-eg a Distrito, ni Ari Birsa ti Gomorra agraman ti ar-ari ti uppat a sabsabali pay a siudad ti Distrito nagrebeldeda iti panangituray ni Kedorlaomer nga ari ti Elam ken ti tallo a sabsabali pay a kaaliansana nga ar-ari. Narautda ken nagtalawda, a natnag ti sumagmamano a soldadoda iti nakaad-adu nga abut ti bitumen iti dayta a disso. Ti Sodoma ken Gomorra ket sinamsaman ti ar-ari ti Daya, a nangkautibo ken Lot.—Ge 14:1-12.
Nasurok a 14 a tawen kalpasanna, ti ikkis ti panagreklamo maipapan iti kinadangkes ti Sodoma ken Gomorra dimmakkel unay nga uray la nangibaon ni Jehova kadagiti anghel a mangsukimat iti kasasaad ken kalpasanna dinadaelda dagita a siudad babaen iti panagtudo ti apuy ken asupre.—Ge 18:20, 21; 19:24, 28.
Ti naan-anay a pannakadadael dagitoy a siudad ket nausar idi agangay kas maysa a simbolo ti naan-anay a pannakapukaw. (De 29:22, 23; Isa 1:9; 13:19; Jer 49:18) Iti piguratibo a pamay-an, inyebkas ni Jehova ti kauneg ti kinadangkes a nakailumloman dagiti agtuturay ken dagiti umili ti Juda ken Jerusalem idi nagsao kadakuada babaen ken mammadto Isaias: “Denggenyo ti sao ni Jehova, dakayo a diktador ti Sodoma. Imdenganyo ti linteg ti Diostayo, dakayo nga umili ti Gomorra.”—Isa 1:1, 10; Jer 23:14.
Idi um-umsien ni Jesus ti sumagmamano a siudad dagiti Judio idi umuna a siglo, tinukoyna ti nakaro a kinadangkes ti Sodoma ken Gomorra. Inturongna ti kasta nga ebkas ti panangumsi iti awan panagbabawina a Capernaum, a sadiay ti nangaramidanna iti adu kadagiti mannakabalin nga aramidna. Ket maipapan iti aniaman a siudad a di umawat kadagiti adalanna ken di mamati iti laksid dagiti mannakabalin nga aramid nga inaramidda kas pammaneknek ti suporta ti Dios, kinuna ni Jesus: “Nalaklakanto a maibturan ti daga ti Sodoma ken Gomorra ti Aldaw a Panangukom ngem dayta a siudad.” (Mt 10:5-15; 11:23, 24) Yantangay ti Sodoma ken Gomorra ken dagiti siudad iti aglawlawda nadusada iti “agnanayon nga apuy,” a mangiladladawan iti agnanayon a pannakapukaw, nabatad a nagaramat ni Jesus iti nalabes a panagsao (hyperbole) tapno ipaganetgetna nga imposible nga agbalbaliw dagiti kasta nga awanan pammati a Judio uray pay no addada iti Aldaw a Panangukom.—Jud 7.