FEATURE
Imperio ti Grecia
DAGITI nakaskasdaaw a pasamak iti historia ti Grecia ket kaitungpalan ti padto ti Biblia. Kasla saan idi nga agbalin ti Grecia kas kabilgan a turay iti lubong ta dagiti umilina ket nabingbingay kadagiti agwaywayas a tribu ken siudad-estado.
Ngem ti padto ti Biblia a nairekord idi maikanem a siglo K.K.P. impatuldona ti maysa a makapasiddaaw a panagbalbaliw. Imparangna ti simbolo ti Grecia kas nagpayak a leopardo ken kas kalakian a kalding nga addaan nakalatlatak a sara, ket kalpasanna sibabatad nga impadtona a ti Grecia ipayatpayatna ti Medo-Persia, ti agdama idi a Kabilgan a Turay iti Lubong. Imbutaktakna met a mabungtol ti pannakabalin ti “nakalatlatak a sara” ket uppat a sabsabali pay ti tumpuar a kasukatna.—Da 7:6; 8:5-8, 20-22; 11:3, 4.
Ni Alejandro a Dakkel ti nagbalin a “nakalatlatak a sara.” Mangrugi idi 334 K.K.P., indauluanna ti bassit ngem disiplinado a Griego a buyot iti agsasaruno a panagballigi. Buyogen ti kasla kimat a kapartak, pinarmekna ti Asia Menor, Siria, Palestina, Egipto, ken ti intero nga Imperio ti Medo-Persia agingga iti India. Ngem iti sumagmamano laeng a tawen, natay ni Alejandro, ket iti pangababaen a tiempo nagkapat ti imperiona, a nabingay iti uppat kadagiti heneralna.
Di nagpaut ti Imperio ti Grecia, ngem nagpaut dagiti imbungana. Sakbay ti ipapatayna, naisaknapen ni Alejandro ti Griego a kultura ken ti Griego a pagsasao iti amin a paspaset ti pagturayanna. Ti gagangay a Griego isu ti nagbalin a lingua franca (kadawyan a pagsasao) ti adu a nasionalidad, ket idi agangay nakatulong daytoy iti napartak a panagsaknap ti Kristianidad iti intero a lugar ti Mediteraneo.
Ti agdama a langa ti Atenas ken ti acropolis dayta. Uray pay idi nagpatinggan ti Grecia kas kabilgan a turay iti lubong, nagtalinaed ti Atenas kas maysa nga internasional a sentro ti kultura
MAPA: Grecia, Dagiti Panagparmek ni Alejandro
MAPA: Grecia, Imperio ti Grecia
Idi 323 K.K.P., iti edadna a 32, naggurigor ni Alejandro gapu iti malaria ket natay. Idi 301 K.K.P., uppat kadagiti heneralna ti nangipasdek iti bagbagida kas agturay: ni Ptolemy Lagus nagturay iti Egipto ken Palestina; ni Seleucus Nicator nagturay iti Mesopotamia ken Siria; ni Lysimachus nagturay iti Thrace ken Asia Menor; ket ni Cassander nagturay iti Macedonia ken Grecia (Da 7:6; 8:8; 11:4)
Dagiti Griego a paay-ayam ket nainaig iti Griego a relihion; gapuna, ti maysa a himnasio a naipasdek idiay Jerusalem pinagbalinna a rinuker ti kababalin dagiti agtutubo a Judio
Maysa a seramika a bandeha a mangipakpakita iti maidatdaton a baboy. Iti nadamsak a gandatna a panangtulaw ken panangpasardeng iti panagdaydayaw ken Jehova, ni Antiochus IV (Epiphanes) nangaramid iti kasta a panagisakripisio iti maysa nga altar a naibangon iti rabaw ti dakkel nga altar iti templo ni Jehova idiay Jerusalem ket kalpasanna indedikarna ken Zeus dayta a templo
Sinsilio a naglaon iti ladawan ni Antiochus IV (Epiphanes)
Kadaanan a Corinto. Dagiti Kristiano iti kongregasion ditoy idi umuna a siglo kasapulan a sarangtenda ti impluensia ti Griego a pilosopia ken ti nalulok a moral nga ar-aramid ti relihion daytoy
Ti pilosopo a ni Plato, a nagbiag idi maikapat a siglo K.K.P., adu ti naaramidanna iti pannakaisaknap ti Griego a kapanunotan maipapan iti imortalidad ti kararua
Ti Alexandrine Manuscript, iti Griego a pagsasao, idi maikalima a siglo K.P. Kaaduan a paset ti Kristiano a Griego a Kasuratan ket sigud a naisurat iti Koine, ti gagangay a Griego