PENTECOSTES

Nagan a naaramat iti Kristiano a Griego a Kasuratan a tumukoy iti Piesta ti Panagani (Ex 23:16) wenno Piesta dagiti Lawas (Ex 34:22), naawagan met iti “aldaw ti umuna a naluom a bungbunga.” (Nu 28:26) Masarakan iti Levitico 23:15-21; Numeros 28:26-31; Deuteronomio 16:9-12 dagiti pammilin maipaay itoy a piesta. Marambakan idi iti maika-50 nga aldaw (ti Pentecostes kaipapananna ti “Maikalimapulo [nga Aldaw]”) manipud Nisan 16, ti aldaw a pannakaidaton ti bettek ti sebada. (Le 23:15, 16) Iti kalendario dagiti Judio, naitumpong dayta iti Sivan 6. Kalpasan idi dayta ti panagani iti sebada ken ti panangrugi ti panagani iti trigo, a naud-udi nga agluom ngem iti sebada.​—Ex 9:31, 32.

Saan a naipalubos nga irugi dagiti Israelita ti panagani no saan pay a naidatag ken Jehova iti Nisan 16 ti umuna a bungbunga ti sebada. Gapuna, iti Deuteronomio 16:9, 10, dagiti pammilin ket: “Manipud umuna a pannakaiparaspas ti kumpay iti sitatakder pay laeng a binukel irugimto ti agbilang iti pito a lawas. Kalpasanna masapul a rambakam ti piesta dagiti lawas ken Jehova a Diosmo.” Nakalikaguman a tumabuno ti tunggal lalaki, ket mainaig itoy a piesta naikuna met: “Masapul nga agrag-oka iti sango ni Jehova a Diosmo, sika ken ti anakmo a lalaki ken ti anakmo a babai ken ti adipenmo a lalaki ken ti adipenmo a babai ken ti Levita nga adda iti uneg dagiti ruanganmo ken ti ganggannaet nga agnanaed ken ti awan amana nga ubing ken ti balo a babai, nga adda iti tengngam, iti disso a piliento ni Jehova a Diosmo a pangipataengan iti naganna.” (De 16:11) Ti Paskua ket panagngilin ti sangapamiliaan. Ti Piesta ti Panagani, wenno Pentecostes, kinalikagumanna ti ad-adda a nabuslon ken managpadagus a kinaparabur, nga iti daytoy nga anag umarngi dayta iti Piesta dagiti Abong-abong.

Ti pannakataming ti umuna a bungbunga ti panagani iti trigo ket naiduma iti umuna a bungbunga ti sebada. Dua nga apagkapullo ti maysa nga efa ti nasayaat nga arina ti trigo (4.4 L; 4 namaga a qt) nga addaan lebadura ti maluto idi a mapagbalin a dua a tinapay. Rumbeng a dagita ket “manipud kadagiti disso a pagnanaedanyo,” a kayatna a sawen a tintinapay dagita a kaasping dagidiay naaramid nga agpaay iti inaldaw a pangusaran ti sangakabbalayan ken nabatad a saan nga agpaay kadagiti nasantuan a panggep. (Le 23:17) Nairaman iti daytoy ti datdaton a mapuoran ken ti maysa a daton gapu iti basol, ken dua a kalakian a kordero kas daton a pakikaykaysa. Ti padi ililina idi dagiti tinapay ken dagiti kordero iti sanguanan ni Jehova babaen ti panangikabilna iti im-imana iti baba dagiti tinapay ken ti pispisi dagiti kordero ket ililina dagita nga agsublisubli, mangipamatmat a maidatdatag dagita iti sanguanan ni Jehova. Kalpasan a naidaton dagiti tinapay ken dagiti kordero, nagbalinda a kukua ti padi tapno kanenna kas daton a pakikaykaysa.​—Le 23:18-20.

Adda bassit pakaidumaan ti pannakadeskribir ti dadduma a daton (malaksid iti daton a pakikaykaysa) iti salaysay iti Numeros 28:27-30. Imbes a pito a kordero, maysa nga urbon a toro, dua a kalakian a karnero, ken maysa nga urbon dagiti kalding, kas iti Levitico 23:18, 19, makalikaguman ti pito a kordero, dua nga urbon a toro, maysa a kalakian a karnero, ken maysa nga urbon dagiti kalding. Kuna dagiti Judio a komentarista a ti teksto iti Levitico tukoyenna ti sakripisio a maipakuyog kadagiti mailili a tinapay, ket daydiay teksto iti Numeros tukoyenna ti siuumiso a naituding a sakripisio ti piesta, iti kasta agpadada a naidaton. Kas pammatalged iti daytoy, idi dineskribir ni Josephus dagiti sakripisio iti aldaw ti Pentecostes, umuna a dinakamatna ti dua a kordero ti daton a pakikaykaysa, kalpasanna pinagtitiponna dagiti nabatbati a daton, nga imbinsabinsana ti tallo a kigaw a baka, dua a kalakian a karnero (nabatad a nagbiddutan ti nagsurat maipaay iti tallo), 14 a kordero, ken dua nga urbon a kalding. (Jewish Antiquities, III, 253 [x, 6]) Ti aldaw ket nasantuan a kombension, aldaw ti sabbath.​—Le 23:21; Nu 28:26.

Napasamak ti Piesta ti Pentecostes iti panagngudo ti panagani iti sebada ken tiempo dayta ti panagrag-o, kas ipasimudaag ti pakikaykaysa a daton nga indatag ti kongregasion ken naited iti padi. Daytoy a daton ipasimudaagna met ti natalna a pannakikadua ken Jehova. Kagiddan dayta, ti daton gapu iti basol impalagipna kadagiti Israelita ti basolda ket maysa dayta a panagdawat iti Dios maipaay iti pannakapakawan ken pannakadalus. Ti napaadu a daton a mapuoran nagpaay kas nabatad a parangarang ti panagyamanda iti kinamanagparabur ti Dios, kasta met a kas simbolo ti amin-puso a panangitungpalda iti tulag a pannakirelasionda iti Dios.

Saan laeng a nangnangruna a mayanatup a mangipaay ti Israel iti panagyaman ken Jehova iti daytoy nga aldaw no di ket saanda met a lipatan dagiti napanglaw a kakabsatda. Kalpasan a nangipaay kadagiti pammilin iti piesta, imbilin ni Jehova: “Ket inton apitenyo ti ani ti dagayo, dika naan-anay nga anien ti igid ti talonmo no agap-apitka, ket ti maadas iti anim dika piduten. Rebbeng a baybay-am ida a maipaay iti daydiay naparigatan ken iti ganggannaet nga agnanaed. Siak ni Jehova a Diosyo.” (Le 23:22) Gapuna, adda pudpudno a pakagutugotan dagiti napanglaw nga agyaman iti Apo ken mangtagiragsak iti piesta agraman ti amin a sabsabali pay. Adu met ti naaramid a personal a panagidaton iti umuna a bungbunga ti panagani bayat daytoy a piesta.

Sigun kadagiti rabbiniko a gubuayan, kalpasan ti pannakaidestiero, dagiti makipaset iti piesta kaugalian a simmang-atda idiay Jerusalem iti aldaw sakbay ti panangrugi dayta ket sadiay insaganada ti amin a kasapulan maipaay iti pannakarambak dayta. Iti rabii, dagiti panaguni dagiti trumpeta impakaammoda ti iyaadani ti aldaw ti piesta. (Nu 10:10) Nadalusan ti altar ti mapuoran a sakripisio, ket madagdagus kalpasan ti tengnga ti rabii naluktan dagiti ruangan ti templo maipaay iti papadi ken tapno dagiti sakripisio maipaay iti datdaton a mapuoran ken maipaay iti datdaton ti panagyaman nga inyeg dagiti umili iti paraangan ket masukimat ti papadi. Kunaen ni Alfred Edersheim: “Sakbay ti panagisakripisio iti bigat, amin a daton a mapuoran ken pakikappia a daton nga inkeddeng nga iyeg dagiti umili iti piesta kasapulan a sukimaten dagiti agan-annong a kameng ti kinapadi. Yantangay nakaad-adu dagita, okupado la ketdi a tiempo dayta, agingga a ti pakaammo, a ti anaraar ti agsapa dimmanon idiay Hebron, pinagpatinggana amin a kakasta a panagsagana, babaen ti pannakaipaay ti pagilasinan maipaay iti regular a panagisakripisio iti bigat.”​—The Temple, 1874, p. 228.

Kalpasan a naidaton ti regular nga inaldaw a sakripisio iti bigat, naiyeg dagiti sakripisio iti piesta a nadeskribir iti Numeros 28:26-30. Simmaruno ti daton a naisalsalumina a maidatag iti Pentecostes​—dagiti mailili a tinapay agraman dagiti kakuykuyogda a sakripisio. (Le 23:18-20) Kalpasan a nailili dagiti tinapay, ti nangato a padi innalana ti maysa kadagita, ket ti maikadua nagbibingayan dagiti amin nga agan-annong a papadi.

Simboliko a Kaipapanan Daytoy a Piesta. Aldaw ti Pentecostes idi imparukpok ni Jesu-Kristo ti nasantuan nga espiritu iti bunggoy ti agarup 120 nga adalan nga adda iti makinngato a siled idiay Jerusalem idi tawen 33 K.P. (Ara 1:13-15) Napagungar ni Jesus iti Nisan 16, ti aldaw a panangidaton ti nangato a padi iti bettek ti sebada. Iti piguratibo nga anag, isu awanan iti lebadura, a mangirepresentar iti basol. (Heb 7:26) Iti Pentecostes, kas ti naindaklan a Nangato a Padi, mabalinanna ti mangidatag ken Amana a Jehova iti kanayonan nga annak, dagiti sumursurot iti addang ni Jesus, isuda a naala manipud managbasol a sangatauan ken nangawat iti sakripisiona. Ti pananganamong ti Dios iti mismo a natauan a sakripisio ni Jesus ken iti panangidatag ni Jesus kadagiti adalanna (nupay nayanakda iti basol) tapno agbalinda kas dinutokan ti espiritu nga annak ti Dios ket naiparangarang babaen ti pannakaiparukpok ti espiritu ti Dios kadakuada. Adda idi dua a tinapay a naaramid iti kabbaro a naluom a bukbukel a naidatag ken Jehova iti Pentecostes, mangipasimudaag a nasursurok ngem maysa a tao ti karaman iti kaitungpalan. Mabalin nga ipasimudaagna met a dagidiay agbalin a nayanak-iti-espiritu a paspasurot ni Jesu-Kristo ket maala manipud dua a bunggoy ditoy daga: Umuna, manipud kadagiti nakugit a nainkasigudan a Judio, ken idi agangay manipud iti amin a sabsabali pay a nasion ti lubong, dagiti Gentil.​—Idiligyo ti Efe 2:13-18.

Kas nabayagen a kadawyan a panangmatmat dagiti Judio, ti Pentecostes kaibatoganna ti tiempo a pannakaited ti Linteg idiay Sinai, idi nagbalin ti Israel a naisalsalumina nga ili. Iti nasapa a paset ti maikatlo a bulan (Sivan), naguummong dagiti Israelita idiay Sinai ket inawatda ti Linteg. (Ex 19:1) No kasano a ni Moises kas manangibabaet ket naaramat a mangiserrek iti Israel iti Linteg ti tulag, kasta met a ni Jesu-Kristo kas Manangibabaet iti naespirituan nga Israel inserrekna itan dayta a baro a nasion iti baro a tulag. Nangaramid ni apostol Pablo iti panamagpadis manipud kadagitoy dua a pasamak, a kinunana a naummong dagiti Kristiano iti maysa a dakdakkel nga amang a panaguummong iti “maysa a Bantay Sion ken iti maysa a siudad ti sibibiag a Dios, ti nailangitan a Jerusalem,” iti sidong dagiti urnos ti baro a tulag.​—Heb 12:18-24; idiligyo ti Apo 14:1-5.

Impakaammo ni Jesus ti baro a tulag kadagiti adalanna idi rabii ti maudi a Paskuana ket, sakbay unay ti iyuulina, binilinna ida nga urayenda idiay Jerusalem ti naikari a nasantuan nga espiritu. Ita, kas inlawlawag ni apostol Pedro, “agsipud ta naitan-ok iti makannawan ti Dios ket inawatna ti naikari a nasantuan nga espiritu manipud iti Ama, imparukpokna daytoy a makitkita ken mangmangngegyo.” (Lu 22:20; Ara 2:33) Ti namilagruan a panagsao ti agarup 120 nga adalan iti nadumaduma a pagsasao imparangarangna ti kaadda ti espiritu ti Dios. Babaen iti daytoy, dagiti umariwekwek a Judio ken dagiti proselita manipud amin a paset ti Imperio ti Roma mangngeg ken silalaka a matarusanda ti “natan-ok a bambanag ti Dios.” (Ara 2:7-11) Iti daytoy a tiempo, babaen ken Pedro, damo a naikasaba ti bautismo iti nagan ti Ama, Anak, ken nasantuan nga espiritu, kas imbilin ni Jesus iti Mateo 28:19. (Ara 2:21, 36, 38, 39) Yantangay napanen idiay langit buyogen ti pateg ti sakripisiona, nabalinan ni Jesus nga iserrek ti paspasurotna iti baro a tulag.​—Heb 9:15-26.

Ngarud, dagitoy a pasurot agraman ti 3,000 a nainayon iti daydi nga aldaw (Ara 2:41) ken ti sabsabali pay kalpasanna, saan nga isuda ti mismo a kaunaan nga umuna a bungbunga iti Dios, ta ni Jesu-Kristo a mismo daytoy, a napagungar idi Nisan 16 ti 33 K.P. (1Co 15:23), idi nailili dagiti bettek ti sebada. Imbes ketdi, kaslada iti umuna a bungbunga ti trigo, maikadua nga apit, “maysa a kita ti umuna a bungbunga” iti Dios. (San 1:18) Nagbalinda itan a baro a nasion ti Dios, ti kukuana a “napili a puli, maysa a naarian a kinapadi, maysa a nasantuan a nasion, maysa nga ili nga agpaay a naisangsangayan a sanikua.”​—1Pe 2:9.