GALAGALA

Ti napigket ken likido a porma ti bitumen, nangisit a naglalaok a hydrocarbon nga umasping iti gagangay a maaw-awagan alkitran. (Kitaenyo ti BITUMEN.) Dayta ti pakaipatarusan ti Hebreo a sao a zeʹpheth.

Nakalaklaka a sumged ti mineral a galagala ken, malaksid no patinayon a maang-anginan, nakaas-asuk no sumsumged. Ti panangpunno kadagiti karayan ti Edom iti galagala ken ti panamagbalin iti dayta a daga kas “sumsumged a galagala” a ti asukna agpangpangato agingga iti tiempo a di nakedngan ket mayanatup a ladawan ti mamaglangalang a pannakadadael. (Isa 34:9, 10) Daytoy a panangiladawan makatulong met iti panangammo iti daytoy a sangkap, ta ti Edom adda iti asideg ti Natay a Baybay, ket uray pay ita pasaray adda bitumen a maisapda kadagiti takdang dayta, nabatad nga aggapu kadagiti naurnong a bitumen nga inabbongan itan ti baybay.

Sigun iti Exodo 2:3, ti papiro a daong a nakailemmengan ni Moises ket nakalupkopan agpadpada iti “bitumen ken galagala.” Ti Judio a komentarista a ni Rashi insingasingna a ti kayat a sawen daytoy ket bitumen ti naikalupkop iti uneg sa galagala iti ruar. Wenno mabalin a kayatna a sawen ti napaglaok a dua a nagduma a kinapalet ti isu met laeng a pamunganayan a sangkap. Kas pagarigan, iti The Land and the Book, isingasing ni W. M. Thomson a ti Exodo 2:3 “ipalgakna ti pamay-an a pinangisaganada iti bitumen. Ti mineral a masarakan iti daytoy a pagilian ket silalaka a malunag a bukbukodna; ngem no nalamiis, narasi dayta a kas iti sarming. Masapul a malaokan iti alkitran bayat a malunlunag, ket iti kasta a pamay-an mangpataud iti natangken, simmarming nga allid, a naan-anay a di masarut ti danum.” (Rinebisar ni J. Grande, 1910, p. 200) Ti Griego a Septuagint aramatenna ti maymaysa a termino nga a·sphal·toʹpis·sa, napaglaok nga aspalto ken galagala. Iti sumagmamano a paset ti Makintengnga a Daya, naar-aramat ti mineral a galagala uray pay kadagiti nabiit pay a tiempo kas pangalupkop iti sumagmamano a kita ti paglayag a sasakayan.