SALMO, LIBRO DAGITI

Libro nga agparang a buklen ti lima a koleksion dagiti sagrado a kanta​—(1) Sal 1-41; (2) 42-72; (3) 73-89; (4) 90-106; (5) 107-150​—a ti tunggal koleksion agngudo iti panangbendito ken Jehova. Maitunos iti pannakaisaadda iti libro, nabatad a dagiti sinaggaysa a salmo ket pagaammo nanipud kadagidi nagkauna a tiempo babaen ti numero a mangipakita no maikamano dagita. Kas pagarigan, ti maaw-awagan ita iti “maikadua a salmo” ket kasta met laeng ti pannakaawagna idi umuna a siglo K.P.​—Ara 13:33.

Estilo. Dagiti daniw iti libro ti Salmo ket buklen dagiti agkakaarngi a kapanunotan wenno ebkas. (Kitaenyo ti HEBREO, II [Hebreo a Daniw].) Naidumduma dagiti akrostiko, wenno alpabetiko, a salmo. (Sal 9, 10, 25, 34, 37, 111, 112, 119, 145) Kadagitoy a salmo, ti damo a bersikulo wenno ad-adu pay a bersikulo ti umuna a binatog ket mangrugi iti Hebreo a letra nga ʼaʹlef, ti sumaruno a bersikulo wenno berbersikulo mangrugi iti beth, ken agpatpatuloy iti amin wenno iti gistay amin a letra ti Hebreo nga alpabeto. Mabalin a nagserbi daytoy a pannakayurnos kas pangtulong iti memoria. Maipaay kadagiti termino a masarakan iti libro ti Salmo, kitaenyo ti ALAMOT; GITTITH; HIGGAION; MAHALAT, II; MASKIL; MIKTAM; MUTH-LABBEN; NEHILOT; PANAGSANG-AT; SELAH; SEMINIT.

Dagiti Superskripsion. Dagiti paulo, wenno superskripsion, a masarakan iti pangrugian ti adu a salmo iyam-ammoda ti mannurat, mangtedda iti pangripiripan, mangipaayda kadagiti pagannurotan iti musika, wenno ipatuldoda ti usar wenno panggep ti salmo. (Kitaenyo dagiti superskripsion ti 3, 4, 5, 6, 7, 30, 38, 60, 92, 102.) No dadduma mangipaay dagiti superskripsion iti kasapulan nga impormasion iti panangbirok iti dadduma pay a kasuratan a mangilawag iti maysa a piho a salmo. (Idiligyo ti Sal 51 iti 2Sm 11:2-15; 12:1-14.) Yantangay masansan nga umas-asping kadagita ti pannakairuangan ti dadduma pay a nadaniw a paset ti Biblia (Ex 15:1; De 31:30; 33:1; Uk 5:1; idiligyo ti 2Sm 22:1 iti superskripsion ti Sal 18), ipasimudaag daytoy a dagiti superskripsion ket nagtaud kadagiti mannurat wenno kadagiti nangummong kadagiti salmo. Ti mangpasingked met iti daytoy isu ti kaaddan dagiti superskripsion kas paset ti kangrunaan a teksto uray pay idi tiempo a naisurat ti Dead Sea Psalms Scroll (napetsaan iti nagbaetan ti 30 ken 50 K.P.).

Dagiti Mannurat. Kadagiti 150 a salmo, dagiti superskripsion ipatuldoda a 73 ti nagtaud ken David, 11 iti annak ni Kore (a ti maysa kadagitoy [Sal 88] dakamatenna met ni Heman), 12 ken Asaf (a nabatad a tumukoy iti balay ni Asaf; kitaenyo ti ASAF Num. 1), maysa ken Moises, maysa ken Solomon, ken maysa ken Etan nga Ezrahita. Kanayonanna pay, ti Salmo 72 ket “maipapan ken Solomon” ken nalawag nga insurat ni David. (Kitaenyo ti Sal 72:20.) Manipud Aramid 4:25 ken Hebreo 4:7 nabatad a ti Salmo 2 ken 95 ket insurat ni David. Ti Salmo 10 agparang a tuloy ti Salmo 9, ti 43 tuloy ti 42, ti 71 tuloy ti 70, ken ti 91 tuloy ti 90. Ngarud, ti Salmo 10 ken 71 mabalin a kunaen a nagtaud ken David, ti Salmo 43 iti annak ni Kore, ket ti Salmo 91 ken Moises. Adda dagiti pasimudaag a ti Salmo 119 mabalin nga insurat ti agtutubo a prinsipe a ni Ezekias. (Paliiwenyo ti Salmo 119:9, 10, 23, 46, 99, 100.) Iti kasta, nasurok nga 40 a salmo ti awanan iti nainaganan wenno naipatuldo nga espesipiko a nangputar.

Dagiti sinaggaysa a salmo ket naisurat iti periodo nga agarup 1,000 a tawen, nanipud tiempo ni Moises agingga iti kalpasan ti isusubli manipud pannakaidestiero idiay Babilonia.​—Sal 90:Sup; 126:1, 2; 137:1, 8.

Pannakaummong. Yantangay pinutar ni David ti adu kadagita ken inorganisarna dagiti musikero a Levita iti 24 a bunggoy ti panagserbi, nainkalintegan a kunaen nga inrugina nga urnongen dagitoy a kanta tapno maaramat iti santuario. (2Sm 23:1; 1Cr 25:1-31; 2Cr 29:25-30) Kalpasanna, naaramid ti dadduma pay a panangurnong, kas ipakita dagiti naulit-ulit a paset ti libro. (Idiligyo ti Sal 14 iti 53; 40:13-17 iti 70; 57:7-11 iti 108:1-5.) Patien ti adu nga eskolar a ni Esdras ti makinggapuanan iti panangurnos iti libro ti Salmo iti pinal a pormana.

Adda pammaneknek a dagiti linaon ti libro ti Salmo ket naisurat iti maysa a nasapsapa a petsa. Ti urnos ken linaon ti libro iti Griego a Septuagint ket tumunos unay iti Hebreo a teksto. Nainkalintegan ngarud a kunaen a kompleton ti libro ti Salmo idi maikatlo a siglo K.K.P., idi nairugi a maipatarus dayta iti Griego. Ti maysa a pirsay ti Hebreo a teksto a maar-aramat idi maikatlo a kakapat ti umuna a siglo K.P. a naglaon iti Salmo 150:1-6 ket sinaruno a dagus ti maysa a blangko a binatog. Agparang a daytoy ti mangipatuldo a ti libro ti Salmo ket ingngudo dita ti kadaanan a Hebreo a manuskrito ket iti kasta pumada iti Masoretiko a teksto.

Umiso a Pannakataginayon ti Teksto. Ti Dead Sea Psalm Scroll mangipaay iti pammaneknek iti umiso a pannakataginayon ti Hebreo a teksto. Nupay dadaan iti agarup 900 a tawen ngem iti Masoretiko a teksto nga awaten ti kaaduan, ti linaon daytoy a lukot (41 a kanoniko a salmo, iti intero wenno iti pasetna) ket pumadpada unay iti teksto a nakaibatayan ti kaaduan a patarus. Napaliiw ni Propesor J. A. Sanders: “Ti kaaduan [a nagdudumaan] ket ortograpiko ken napateg laeng kadagidiay eskolar nga interesado kadagiti pangripiripan iti pannakaibalikas ti Hebreo idi ugma, ken iti kakasta a banag. . . . Ti sumagmamano a nagdudumaan ket madlaw a dagus kas rimmang-ayan ti teksto, nangnangruna dagidiay makaidatag iti nalawlawag a Hebreo a teksto ngem bassit wenno awan ti nakaidumaanda iti pannakaipatarus wenno pannakaipaulog.”​—The Dead Sea Psalms Scroll, 1967, p. 15.

Impaltiing ti Dios. Saan a pagduaduaan a ti libro ti Salmo ket paset ti naipaltiing a Sao ti Dios. Naan-anay a maitunos dayta iti dadduma pay a paset ti Kasuratan. Masansan a masarakan iti sabsabali pay a paset ti Biblia dagiti umas-asping a kapanunotan. (Idiligyo ti Sal 1 iti Jer 17:5-8; ti Sal 49:12 iti Ec 3:19 ken 2Pe 2:12; ti Sal 49:17 iti Lu 12:20, 21.) Kasta met, masarakan iti Kristiano a Griego a Kasuratan ti adu a panagadaw iti Salmo.​—Sal 5:9 (Ro 3:13); 8:6 (1Co 15:27; Efe 1:22); 10:7 (Ro 3:14); 14:1-3; 53:1-3 (Ro 3:10-12); 19:4 (Ro 10:18); 24:1 (1Co 10:26); 32:1, 2 (Ro 4:7, 8); 36:1 (Ro 3:18); 44:22 (Ro 8:36); 50:14 (Mt 5:33); 51:4 (Ro 3:4); 56:4, 11; 118:6 (Heb 13:6); 62:12 (Ro 2:6); 69:22, 23 (Ro 11:9, 10); 78:24 (Jn 6:31); 94:11 (1Co 3:20); 95:7-11 (Heb 3:7-11, 15; 4:3-7); 102:25-27 (Heb 1:10-12); 104:4 (Heb 1:7); 112:9 (2Co 9:9); 116:10 (2Co 4:13); 144:3 (Heb 2:6), ken dadduma pay.

Kastoy ti insurat ni David iti panangtukoyna iti bagina: “Ti espiritu ni Jehova ti nagsao babaen kaniak, ket ti saona adda idi iti dilak.” (2Sm 23:2) Pinasingkedan ni apostol Pedro (Ara 1:15, 16), ti mannurat iti surat kadagiti Hebreo (Heb 3:7, 8; 4:7), ken ti dadduma pay a Kristiano idi umuna a siglo (Ara 4:23-25), a pudno dayta a pannakapaltiing. Ti kapatgan ket isu ti pammaneknek ti Anak ti Dios. (Lu 20:41-44) Kalpasan ti panagungarna, kinunana kadagiti adalanna: “Dagitoy ti sasaok a sinaok kadakayo bayat nga addaak pay laeng idi kadakayo, a ti amin a bambanag a naisurat maipapan kaniak iti linteg ni Moises ken kadagiti Mammadto ken kadagiti Salmo [ti umuna a libro ti Hagiograpa, wenno Nasantuan a Sursurat, ket ngarud tukoyenna daytoy intero a benneg] masapul a matungpal.”​—Lu 24:44.

Naipadto dagiti mapasaran ken aramiden ti Mesias. Ipalgak ti panangsukimat iti Kristiano a Griego a Kasuratan nga adu ti naipadto iti Salmo maipapan kadagiti aramiden ken mapasaran ti Mesias, kas ipakita dagiti sumaganad a pagarigan.

Idi indatagna ti bagina maipaay iti bautismo, impakita ni Jesus nga isu immay tapno aramidenna ti ‘pagayatan’ ni Amana mainaig iti pannakaisakripisio ti bukodna a ‘naisagana’ a bagi ken maipapan iti pannakawaswas dagiti animal a sakripisio a maidaton sigun iti Linteg, kas naisurat iti Salmo 40:6-8. (Heb 10:5-10) Inawat ni Jehova ti panangidatag ni Jesus iti bagina, nga imparukpokna kenkuana ti espirituna ken binigbigna kas Anakna, kas naipadto iti Salmo 2:7. (Mr 1:9-11; Heb 1:5; 5:5) Kasta met, kas naipadto iti Salmo 8:4-6, ti tao a ni Jesus ket “nababbaba bassit ngem kadagiti anghel.”​—Heb 2:6-8.

Kabayatan ti ministeriona, nangurnong ken nangsanay kadagiti adalan. Saanna nga imbain nga awagan dagitoy iti ‘kakabsatna,’ kas naisurat iti Salmo 22:22. (Heb 2:11, 12; idiligyo ti Mt 12:46-50; Jn 20:17.) Maitunos iti naipadto iti Salmo, nagsao ni Jesus babaen kadagiti pangngarig (Sal 78:2; Mt 13:35), nangiparangarang iti regta maipaay iti balay ni Jehova babaen ti panangdalusna iti dayta iti komersialismo, ken saanna nga inay-ayo ti bagina. (Sal 69:9; Jn 2:13-17; Ro 15:3) Nupay kasta ginurada nga awan gapgapuna. (Sal 35:19; 69:4; Jn 15:25) Ti ministerio ni Kristo Jesus maipagapu kadagiti nakugit a Judio nagpaay a mangpasingked iti karkari kadagidi ammada ken, idi agangay, tinignayna ti tattao iti nasnasion a mangitan-ok ken mangidayaw ken Jehova. Naipadto met daytoy.​—Sal 18:49; 117:1; Ro 15:9, 11.

Idi simrek ni Jesus iti Jerusalem a sisasakay iti urbon ti asno, indirdir-i dagiti bunggoy babaen iti sasao iti Salmo 118:26. (Mt 21:9) Idi konkontraen dagiti panguluen a papadi ken eskriba ti sasawen ti ubbing a lallaki iti templo iti panangbigbigda ken Jesus kas “Anak ni David,” pinagulimek ni Jesus dagidi a relihioso a bumusbusor babaen ti panangadawna iti Salmo 8:2.​—Mt 21:15, 16.

Ti libro ti Salmo impakaunana ti panangliput ken Jesus ti maysa kadagiti nasinged a kaduana (Sal 41:9; Jn 13:18), a dayta a kaduana ket naipadto a masukatan. (Sal 69:25; 109:8; Ara 1:20) Naipadto uray ti pannakikaykaysa ti agtuturay (da Herodes ken Poncio Pilato) kadagiti tattao ti nasnasion (kas kadagiti Romano a soldado) ken kadagiti umili ti Israel maibusor ken Jesus (Sal 2:1, 2; Ara 4:24-28), kasta met ti panangilaksid kenkuana dagiti managibangon a relihioso a Judio. (Sal 118:22, 23; Mt 21:42; Mr 12:10, 11; Ara 4:11) Ket nangpaneknek dagiti ulbod a saksi maibusor kenkuana, kas impadto ti Salmo 27:12.​—Mt 26:59-61.

Idi nakagtengen iti disso a pakailansaanna, natukonan ni Jesus iti arak a nalaokan iti apro. (Sal 69:21; Mt 27:34) Iti naimpadtuan a panangtukoyna iti mismo a pannakailansa, kastoy ti insurat ti salmista: “Dagiti aso pinalikmutandak; ti ummong dagiti mismo a managaramid iti dakes tinikubdak. Kas iti maysa a leon addada iti im-imak ken saksakak.” (Sal 22:16) Dagiti Romano a soldado biningbingayda dagiti kawes ni Jesus babaen ti panagbibinnunot. (Sal 22:18; Mt 27:35; Lu 23:34; Jn 19:24) Rinabrabak dagiti relihioso a kabusorna iti sasao nga inlanad ti salmista. (Sal 22:8; Mt 27:41-43) Nagkiddaw ni Jesus iti inumen ta mawaw unay. (Sal 22:15; Jn 19:28) Natukonan manen iti naalsem nga arak. (Sal 69:21; Mt 27:48; Jn 19:29, 30) Sakbay unay ti ipapatayna, inyikkis ni Jesus, a nagadaw iti Salmo 22:1: “Diosko, Diosko, apay a binaybay-annak?” (Mt 27:46; Mr 15:34) Idi agbugbugsoten, nagadaw iti Salmo 31:5 iti panangikunana: “Ama, kadagita imam italekko ti espirituk.” (Lu 23:46) Kas impadto pay ti salmista, awan kadagiti tulangna ti natukkol.​—Sal 34:20; Jn 19:33, 36.

Nupay naikabil iti maysa a tanem, saan a nabaybay-an ni Jesus nga agtalinaed iti Hades ket saan met a nakita ti lasagna ti panagrupsa, no di ket isu naibangon manipud kadagiti natay. (Sal 16:8-10; Ara 2:25-31; 13:35-37) Apaman a nakauli sadi langit, napagtugaw iti makannawan ti Dios, nga aguray agingga a maikabil dagiti kabusorna a pagbatayan dagiti sakana. (Sal 110:1; Ara 2:34, 35) Nagbalin met a padi maitunos iti kasasaad ni Melquisedec (Sal 110:4; Heb 5:6, 10; 6:20; 7:17, 21) ken nangted kadagiti sagut iti porma a tattao. (Sal 68:18; Efe 4:8-11) Naipadto amin dagitoy iti Salmo. Iti masanguananto pay nga umay ni Jesus tapno agakem kas manangdusa ti Dios a mangburak iti nasnasion. (Sal 2:9; Apo 2:27; 19:14, 15) Kalpasan dayta, ni Kristo kas Ari iyegnanto dagiti manayon a bendision kadagiti nasungdo nga iturayanna. Nupay orihinal a naisurat a tumukoy ken Solomon, ti nailadawan a panagturayna iti Salmo 72 ket agaplikar iti Mesias iti nalawlawa pay a pamay-an. Paneknekan daytoy ti padto iti Zacarias (9:9, 10), a mangyallinga iti Salmo 72:8 ken nayaplikar dayta ken Kristo Jesus.​—Mt 21:5.

Maipaay iti dadduma pay a kaitungpalan ti libro ti Salmo, idiligyo ti Salmo 45 iti Hebreo 1:8, 9; Apocalipsis 19:7-9, 11-15; 21:2, 9-11.

Ad-adda Pay Ngem Napintas a Daniw. Malaksid iti panangipatuldona iti masanguanan a paspasamak, adu ti linaon ti Salmo a makaparegta iti maysa a tao ken mangigiya kenkuana. Ti Salmo ket ad-adda pay ngem napintas a daniw. Iladawanna ti aktual a kasasaad ti biag​—dagiti rag-o, ladingit, buteng, ken pannakapaay. Iti intero a libro, adda pammaneknek a nasinged ti relasion ti salmista ken Jehova a Dios. Ken sibabatad a naitampok dagiti aramid ken kualidad ti Dios, a mangtignay iti panangyebkas iti panangidaydayaw ken panagyaman.

Naipakita a ti pudpudno a ragsak ket aggubuay iti panangliklik iti pannakitimpuyog kadagidiay nadangkes, panagragsak iti linteg ni Jehova (Sal 1:1, 2), panagkamang iti daydiay pinulotanna (2:11, 12), panagtalek ken Jehova (40:4), panagtignay buyogen ti konsiderasion kadagidiay nanumo (41:1, 2), panangawat iti pannakailinteg manipud ken Jehova (94:12, 13), panagtulnog iti bilbilinna (112:1; 119:1, 2), ken panangbigbig kenkuana kas Dios ken Katulongan (146:5, 6).

Naibalakad ti panagpannuray ken Jehova. “Ipalladawmo ti dadagsenmo ken Jehova a mismo, ket isu saranayennakanto. Saannanto a pulos ipalubos nga agdiwengdiweng daydiay nalinteg.” (Sal 55:22; 37:5) Ti kasta a panagtalek ikkatenna ti panagbuteng iti tattao.​—56:4, 11.

Naiparegta ti panaguray iti Dios (Sal 42:5, 11; 43:5) kasta met ti umiso a panagsasao ken panagtignay tapno magun-odan ti maysa a tao ti nadibinuan nga anamong. (1:1-6; 15:1-5; 24:3-5; 34:13, 14; 37:3, 4, 8, 27; 39:1; 100:2) Naigunamgunam ti kinapateg ti nasayaat a pannakikadua. (18:25, 26; 26:4, 5) Ken naibalakad a saan nga apalan ti kinarang-ay wenno balligi ti nadangkes a tattao, ta madadaeldanto.​—37:1, 2, 7-11.

Ipatuldo ti Salmo a dagiti adipen ti Dios umiso nga ikararagda ti bambanag a kas iti pannakaisalakan wenno pannakaispal (Sal 3:7, 8; 6:4; 35:1-8; 71:1-6), parabur (4:1; 9:13), pannakaibagnos (5:8; 19:12-14; 25:4, 5; 27:11; 43:3), pannalaknib (17:8), pannakapakawan ti basbasol (25:7, 11, 18; 32:5, 6; 41:4; 51:1-9), maysa a puso a nasin-aw, maysa a baro ken natibker nga espiritu (51:10), ken iti pannakaipadayag ti nagan ti Dios (115:1). Mabalinda met nga ikararag a masukimat, mapasudi (26:2), ken maukomda koma (35:24; 43:1), kasta met a masursuruanda iti kinaimbag, kinasimbeng, pannakaammo, ken iti al-alagaden ti Dios.​—119:66, 68, 73, 124, 125, 135.

Itampokna dagiti aramid ken kualidad ti Dios. Ti Salmo parayrayenna ti panangtagipateg ken Jehova a Dios, a ti laeng mangilibak iti kaaddana ket daydiay nakuneng. (Sal 14:1; 19:7-11; 53:1) Naipalgak a ni Jehova ket “managayat iti kinalinteg ken kinahustisia” (33:5), “maysa a kamang ken pigsa . . . , maysa a saranay a sisasagana a masarakan bayat dagiti riribuk.” (46:1) Isu maysa a nalinteg nga Ukom (7:11; 9:4, 8), ti Namarsua (8:3; 19:1; 33:6), Ari (10:16; 24:8-10), Pastor (23:1-6), ken Mannursuro (25:9, 12), ti Manangipaay iti kasapulan agpadpada ti tao ken ti an-animal (34:10; 147:9), ti Manangisalakan wenno Manangispal (35:10; 37:39, 40; 40:17; 54:7), ken ti Ubbog ti biag (36:9) ken ti liwliwa (86:17), bendision, ken pigsa.​—29:11.

Saan a “malipatan [ni Jehova] ti ikkis dagidiay naparigatan” (Sal 9:12; 10:14) no di ket sungbatanna ti karkararag dagiti adipenna (3:4; 30:1, 2; 34:4, 6, 17, 18), a gunggonaan ken salaknibanna ida. (3:3, 5, 6; 4:3, 8; 9:9, 10; 10:17, 18; 18:2, 20-24; 33:18-20; 34:22; kitaenyo ti 34:7 maipapan iti panangsalaknib ti anghel.) Guraenna ti kinadangkes ken agtignay maibusor kadagiti managaramid iti dakes.​—5:4-6, 9, 10; 9:5, 6, 17, 18; 21:8-12; 99:8.

Naipakita a ni Jehova ket nakaam-amak (Sal 76:7) ken naindaklan (77:13), ngem napakumbaba (18:35); isu nasantuan (99:5) ken naruay iti kinaimbag (31:19) ken pannakabalin. (147:5) Isu “naasi ken managparabur, nabannayat nga agunget ken naruay iti naayat a kinamanangngaasi ken kinapudno.” (86:15) Di maibinsabinsa ti pannakaawatna (147:5), ket dagiti gapuananna iti panagparsua ipamatmatda ti kinasiribna. (104:24) Bilangenna dagiti bituen ken inagananna amin ida. (147:4) Makitana uray ti maisiksikog a bagi ti tao. (139:16) Mapaimbagna amin a sakit. (103:3) Mapagsardengna ti gubgubat babaen ti panangdadaelna iti pakigubat nga alikamen ti kabusor. (46:9) Agtigtignay a siaaktibo iti adu a paspasamak ti pakasaritaan tapno maitungpal ti nalinteg a panggepna. (44:1-3; 78:1-72; 81:5-7; 105:8-45; 106:7-46; 114:1-8; 135:8-12; 136:4-26) Pudno a ti kasta a Dios maikari nga idaydayaw ken pagyamanan. (992:1; 96:1-4; 146–150) Kinamaag ti agtalek iti tattao (60:11; 62:9), kinabaknang (49:6-12, 17), wenno kadagiti idolo (115:4-8; 135:15-18).

Ilawlawagna ti pateg ti sao ti Dios. Ti Salmo isurona met ti panangtagipateg iti sao ti Dios. Naipakita a ti sasao ni Jehova ket nasin-aw (Sal 12:6) ken napasudi. (18:30) Nakapatpateg ti lintegna (119:72) ken isu ti kinapudno. (119:142) Mangibunga kadagiti manayon a gunggona ti panangtungpal iti perpekto a lintegna, kadagiti mapagtalkan a pammalagipna, nalinteg a bilbilinna, nadalus a bilbilinna, ken kadagiti nalinteg a hudisial a pangngeddengna. (19:7-11) Ti sao ti Dios lawaganna ti dana ti maysa a tao (119:105), ket mamagsirib ti bilbilinna, mangipaay iti pannakatarus ken pannakaawat.​—119:98-100, 104.

Lawlawagen ken an-anayenna ti dadduma pay a kasuratan. No dadduma lawlawagen wenno an-anayen ti Salmo ti dadduma pay a paset ti Biblia. Ipakitana a ti ‘panangparigat ti maysa iti kararuana,’ kas inaramid dagiti Israelita iti Aldaw ti Panangabbong (Le 16:29; 23:27; Nu 29:7), ket mainaig iti panagayunar. (Sal 35:13) Ti laeng salmista ti mangibaga iti nakaro a panangparigatda ken Jose, nalabit idi damo laeng, bayat ti pannakaibaludna idiay Egipto: “Babaen kadagiti grilios pinarigatda dagiti sakana, kadagiti landok immay ti kararuana.” (105:18) Manipud iti Salmo maammuantayo a “bungbunggoy dagiti anghel” ti nairaman iti panangyeg kadagiti saplit iti Egipto (78:44-51) ken, idiay let-ang, ti namilagruan pannakaipaayna a danum “limmasatda kadagiti awanan danum a rehion kas maysa a karayan” (105:41), iti kasta nangipaay iti naruay ken nalaka a magun-odan nga abasto ti danum maipaay iti nasion ti Israel ken iti adu a naamo nga animalda. Mangipaay ti Salmo iti pammaneknek a ni Faraon a mismo ket natay iti Nalabaga a Baybay.​—136:15.

Ipakita ti Salmo a naglak-am dagiti Israelita iti pannakaabak ken nakaro a rigat sakbay ti pannakaparukma dagiti Edomita idiay Ginget ti Asin. (Sal 60:Sup, 1, 3, 9) Daytoy ti mangipasimudaag a dagiti Edomita rinautda ti Juda bayat a ti nasion makigubgubat iti amianan maibusor kadagiti puersa da Aram-naharaim ken Aram-Zoba.

Ipalgak ti Salmo 101 no kasano a tinarawidwidan ni David ti ar-aramid ti estado. Dagiti laeng matalek a tattao ti pinili ni David nga agserbi kas ad-adipenna. Saanna a maanusan dagiti napangas a tattao ken saanna a pinanuynoyan ti panangpardaya. Inaldaw a makumikom a mangipakat iti hustisia kadagidiay nadangkes.

[Kahon iti panid 1078]

DAGITI TAMPOK TI SALMO

Pakagupgopan ti 150 a sagrado a kanta, nga adu kadagita ket naibatay kadagiti personal a kapadasan ni David ken ti dadduma pay nga adipen ni Jehova

Naputar iti unos ti agarup 1,000 a tawen, a nangrugi idi tiempo ni Moises ken nagtultuloy iti labes pay ti isusubli manipud pannakaidestiero idiay Babilonia

Dagiti ebkas ti panagyaman ken panangidaydayaw ken Jehova

Gapu iti kinanaindaklan ti naganna (99:3; Sal 113; 148:13, 14)

Maipaay kadagiti naindaklan a gapuananna iti panagparsua (33:1-9; 148:1-12)

Gapu ta isu ti Naindaklan a Pastor (Sal 23)

Maigapu iti panangsungbatna kadagiti kararag (21:1-7; Sal 28; Sal 116; 118:21)

Gapu kadagiti galadna (Sal 50; 95:1-7; 96:4-13; Sal 97; Sal 150)

Maipaay kadagiti pannakaispal manipud kadagiti kabusor ken manipud kadagiti nariribuk a kasasaad (Sal 18; Sal 30; Sal 107; Sal 140; Sal 149)

Maigapu kadagiti nalinteg a panangukomna (67:3, 4; Sal 98)

Gapu kadagiti personal a kualidadna (57:9-11; Sal 92; Sal 100; 108:1-4; Sal 117; 138:1, 2)

Maipaay kadagiti aglaplapusanan a saganana (37:25; 67:5-7; 145:15, 16)

Maigapu kadagiti naglabas a pannakilangenna iti ilina (Sal 66; Sal 81; Sal 105; Sal 106; Sal 126; 136:10-24; Sal 147)

Dagiti panagdawat iti asi ken tulong ti Dios

Maipaay iti pannakaispal manipud kadagiti kabusor (Sal 3-5; Sal 7; Sal 12; Sal 13; Sal 17; Sal 31; Sal 59)

Tapno mapakawan ti basbasol (19:12, 13; 25:7, 11; Sal 32; 51:1, 2, 7-15; Sal 130)

Maipaay iti pannakaiwanwan ti tigtignay (119:124, 125; 143:8, 10)

Tapno masaranay no agsaksakit ken marirriribukan (41:1-4)

Maipaay iti parabur no agpaspasar iti pannakaparigat (6:2, 9; 9:13, 14; Sal 123)

Padpadto a natungpal iti Mesias

Nagtaud iti naarian a linia ni David (89:3, 4, 29, 36, 37; 132:11)

Isu inibus ti regtana maipaay iti balay ni Jehova (69:9)

Nagsao babaen kadagiti pangngarig (78:2)

Liniputan ti maysa a nasinged a kaduana (41:9; 55:12-14)

Naipatuldo ti wagas ti pannakapapatayna (22:16, Rbi8 ftn)

Naum-umsi ken narabrabngis (22:6-8; 69:9)

Napagbibinnunotan ti pagan-anay (22:18)

Naikkan iti suka nga inumenna (69:21)

Awan kadagiti tulangna ti natukkol (34:20)

Naibangon manipud Sheol (16:10)

Ti bato a linaksid dagiti managibangon nagbalin nga ulo ti nagsulian (118:22)

Immuli sadi ngato, nangipaay kadagiti sagut iti porma a tattao (68:18)

Isu naipadayag, ken naipasakup kenkuana ti isuamin a banag (8:5-8)

Immawat iti kinaari (2:6; Sal 110)

Dadaelennanto ti nasnasion a bumusbusor kenkuana (2:8, 9; 45:3-5)

Nakangayngayed ti panagkallaysana; mangdutokto kadagiti prinsipe iti daga (45:2, 6-17)

Nainkalinteganto ken nadungngo ti panagturayna iti intero a daga (Sal 72)

Dagiti pamunganayan a doktrina ti Biblia nga agparang iti libro ti Salmo

Dagiti galad ken kualidad ti pudno a Dios (78:38, 39; 83:18; 86:15; 90:1-4; 102:24-27; Sal 103; Sal 139)

Kinasoberano ni Jehova (11:4-7; 24:1; Sal 29; Sal 44; Sal 47; Sal 48; Sal 76; Sal 93)

Pannakasantipikar ti nagan ti Dios (Sal 79; Sal 83)

Managbasol amin a tattao (14:1-3; 51:5; 53:1-3)

Ti kinamaag ti idolatria (115:4-8; 135:15-18)

Ti kasasaad dagiti natay (6:5; 88:10-12; 115:17; 146:4)

Ti daga manayonto a pagtaengan maipaay kadagiti nalinteg (37:9-11, 29; 104:5; 115:16)

Naipaltiing a balakad a tumulong tapno magun-odantayo ti anamong ni Jehova

Agbuteng ken Jehova ken agtungpal iti bilbilinna (112:1-4; Sal 128)

Ugalien a tagipatgen unay ti sasao ti Dios, ti lintegna (1:2; 19:7-11; Sal 119)

Agtalek ken Jehova (9:10; 115:9-11; Sal 125; 146:5-7)

Siaanus nga urayen ti panagtignayna (Sal 42; Sal 43)

Suroten ti talna ken kinalinteg (34:14, 15)

Ipateg unay ti makitimpuyog iti ili ti Dios, ti kaadda iti balayna (Sal 84; Sal 122; Sal 133)

Liklikan dagiti dakes a pannakitimpuyog (1:1; 26:4, 5; 101:3-8)

Isuro iti annak ti maipapan kadagiti pannakilangen ni Jehova (78:3-8)

Sawen ti kinapudno; liklikan ti panangpardaya ken dagiti ulbod a panagsapata (15:2, 3; 24:3-5; 34:13)

Tungpalem ti saom, uray no saan a nasayaat ti pagbanaganna kenka (15:4)

Liklikan ti di umiso a panangaramat iti kuarta (15:5)

Ti kinamanagparabur mangyeg kadagiti bendision iti daydiay mangmangted (112:5-10)

Idaydayaw ni Jehova iti publiko (26:7, 12; 40:9)