ROMANO, TAGA ROMA

Maysa a tao nga agnanaed iti siudad ti Roma, Italia, sigun iti orihinal ken limitado a kaipapananna. (Ara 2:10; Ro 1:7) Bayat ti ilalawa ti imperio, limmawa met ti kaipapanan ti nagan. No dadduma, tumukoy “dagiti Romano” iti nagturay nga autoridad ti imperio; ti sasao a “pamay-an ti taga Roma” kaipapananna dagiti metodo ti panangituray dayta nga autoridad. (Jn 11:48; Ara 25:16; 28:17) Iti sabali pay a gundaway, ti ‘Romano’ kaipapananna laeng ti siasinoman nga addaan pannakipagili iti Roma, aniaman ti nasionalidad wenno lugar a nakayanakanna.​—Ara 16:21.

Iti naud-udi a kaso a nadakamat, makapagbalin a Romano ti maysa babaen ti pananggatangna iti pannakipagili, kas iti napasamak iti komandante ti militar a ni Claudio Lisias. Wenno mabalin a nayanak a Romano ti maysa a tao, kayatna a sawen, maysan a Romano nga umili sipud pannakayanakna. Kasta idi ni apostol Pablo, ta nupay Judio ti nasionalidadna ken nayanak iti siudad ti Tarso idiay Cilicia a ginasut a milia manipud Italia, maysan a Romano sipud pannakayanakna.​—Ara 21:39; 22:3, 25-28; 23:26, 27; kitaenyo ti UMILI, PANNAKIPAGILI.

Ti panagbalin nga umili ti Roma ket adda kakuyogna nga adu a pribilehio ken salaknib. Kalpasan a naparmek ti Macedonia idi 168 K.K.P., saan a napagbayad iti buis ti kaaduan nga umili ti Roma. Saan a nasaplit dagiti umili ti Roma gapu iti Lex Valeria ken ti Lex Porcia, a nayetnag iti nadumaduma a tiempo iti nagbaetan ti 509 ken 195 K.K.P. No agapelar dagiti umili, saanda a masaplit gapu iti Lex Valeria; ngem no saanda nga agapelar agaplikar kadakuada ti Lex Porcia. Idi agangay, dagiti panagapelar ket naidatag iti mismo nga emperador. No nakaaramid dagiti umili iti nadagsen a basol a maikari iti ipapatay, mabalinda ti agapelar iti mismo nga emperador ket maipanda idiay Roma. (Ara 25:11, 12) Serioso unay a banag no adda siasinoman a mangsalungasing iti Lex Valeria wenno Lex Porcia, kas namindua a naipasimudaag iti kaso ni Pablo.​—Ara 16:37-40; 22:25-29.