TIATIRA
Ti siudad nga imbangon manen ni Seleucus Nicator, ti sigud a heneral ni Alejandro a Dakkel, iti nasapa a paset ti maikatlo a siglo K.K.P. Agarup 60 km (40 mi) ti kaadayona manipud Baybay Aegeano, ken nangtaraigid iti maysa nga agus ti Gediz (kadaanan a Karayan Hermus) iti makinlaud nga Asia Menor. Ti kongregasion Kristiano ti Tiatira ket immawat iti mensahe nga insurat ni apostol Juan babaen ti panangidiktar ni Apo Jesu-Kristo.—Apo 1:11.
Ti Tiatira ket maaw-awagan ita iti Akhisar ken masarakan iti agarup 250 km (155 mi) iti abagatan nga abagatan-a-laud ti Istanbul ken agarup 375 km (233 mi) iti daya ti Atenas. (LADAWAN, Tomo 2, p. 946) Saan a pulos nagbalin daytoy a siudad kas maysa a dakkel a kabesera wenno kas sentro a naisangsangayan ti kinapategna no iti politika; ngem maysa idi dayta a nabaknang a sentro ti industria, a nagdindinamag gapu iti adu a paglainganna, a pakairamanan ti panagabel, panagtina, panagaramid iti suer, panagkurti, ken panagaramid kadagiti damili. Ti negosiona a panagtina ket masansan a madakamat kadagiti kitikit. Dagiti agar-aramid iti tina iti Tiatira nagusarda iti ramut ti mula a madder kas pagalaanda iti agdindinamag nga eskarlatada wenno purpurada, a pagaammo kadagiti naud-udi a tiempo kas Turkey red.
Ni Lidia, a nagbalin a Kristiano bayat ti damo nga isasarungkar ni Pablo iti Filipos idiay Macedonia, ket maysa nga “aglaklako iti purpura, manipud iti siudad ti Tiatira.” Mabalin a maysa a pannakabagi dagiti managpartuat a taga Tiatira kadagiti panagkomersio iti ballasiw ti taaw, ni Lidia ket negosiante a babai nga adda mabalinna ken addaan iti bukod a balay nga umdas ti kalawana a pangsangailian ken Pablo ken ti kakaduana bayat ti panagtalinaedda idiay Filipos.—Ara 16:12-15.
Saan nga ammo no kaano a damo a naidanon idiay Tiatira ti Nakristianuan a mensahe ken no siasino ti nangidanon iti dayta. Awan rekord no ni Pablo wenno ti dadduma pay nga ebanghelisador ket nakasarungkarda iti siudad wenno no nagsubli ni Lidia sadiay. Posible a nakagteng sadiay ti mensahe bayat ti dua a tawen (a. 53-55 K.P.) nga aktibo ni Pablo idiay Efeso, agarup 115 km (70 mi) iti abagatan a laud ti Tiatira, ta bayat dayta a tiempo “amin dagidiay agnanaed iti distrito ti Asia nangngegda ti sao ti Apo, agpadpada dagiti Judio ken dagiti Griego.” (Ara 19:10) Ti pagaammo ket adda naregta a kongregasion dagiti Kristiano idiay Tiatira agarup 40 a tawen kalpasanna.—Apo 1:10, 11.
Mensahe ni Kristo iti Kongregasion ti Tiatira. Daytoy a kongregasion, ti maikapat kadagiti pito nga umawat iti mensahena, ket nakomendaran gapu iti impakitana nga ayat, pammati, ken panagibtur. Naanamongan met ti ministeriona; ‘dagiti aramidna a naud-udi ad-aduda ngem dagidiay immun-una.’ Ngem, nupay addaan daytoy a kongregasion kadagitoy a makaay-ayo a kualidad, napalubosan met ti maysa a nakadakdakes a kasasaad a tumanor ken agtalinaed iti daytoy a kongregasion. Gapu iti daytoy, indeklara ti panangkondenar ti Apo: “Pampanuynoyam dayta babai a Jezebel, nga awaganna ti bagina a mammadto, ket isuro ken iyaw-awanna dagiti adipenko tapno makiabigda ken tapno manganda iti bambanag a naisakripisio kadagiti idolo.” Nalabit napanaganan daytoy a “babai” iti Jezebel gapu iti dakes a kababalinna nga umarngi iti kababalin ti asawa ni Acab, ken gapu iti natangken a pakinakemna a di agbabawi. Nupay kasta, agparang a bassit laeng a kameng ti kongregasion ti Tiatira ti kimmanunong iti daytoy nga impluensia ni Jezebel, yantangay nagtultuloy a naibaga ti mensahe “iti dadduma kadakayo nga adda idiay Tiatira, kadagidiay amin nga awanan iti daytoy a sursuro, kadagidiay mismo a saan a nakaammo iti ‘nauneg a bambanag ni Satanas.’”—Apo 2:18-29.