TRIGO
Maysa a napateg a mula a bukbukel a nabayagen a nagpaay kas napateg a pagtaraon ti tao ket no dadduma, kadagiti kallabes a tawen a kas idi un-unana, nailako iti gatad a mamindua wenno mamitlo ngem iti gatad ti sebada. (Idiligyo ti 2Ar 7:1, 16, 18; Apo 6:6.) Ti trigo (Heb., chit·tahʹ; Gr., siʹtos), mabalin nga awan lalaokna wenno nagamporan iti sabali pay a kita ti bukbukel, ket gagangay a maar-aramid idi a tinapay. (Ex 29:2; Eze 4:9) Daytoy a bukel mabalin met a kanen a di naluto (Mt 12:1) ken mabalin met a malebbek a binukel babaen iti panangbayo kadagiti binukelna. Dagiti berde a dawa ti trigo nangnangruna a naisaganada babaen ti pannakairub iti apuy. (Le 2:14; 2Sm 17:28) Trigo ti naipataw kas impuesto manipud kadagiti naparmek a tribu wenno nasion (2Cr 27:5), ken nairaman dagitoy kadagiti daton ken Jehova.—1Cr 23:29; Esd 6:9, 10.
Ti mula no naganus pay ket umarngi iti ruot, ken natayengteng a berde ti kolorna no bassit pay. Nupay kasta, ti natangkenanen a trigo mabalin a tumayag iti 0.6 agingga iti 1.5 m (2 agingga iti 5 pie) ken agbalinen a bimmalitok a kayumanggi ti kolorna. Atiddog ken akikid ti bulbulongna, ket dawa dagiti binukel ti adda iti ungto ti makintengnga nga ungkayna. Maysa a kita ti trigo (Triticum compositum) nga addaan iti nawadwad a dawa iti kada ungkay ti maimulmula idiay Egipto idi ugma, ken uray ita masarakan pay laeng dayta a kita sadiay. (Idiligyo ti Ge 41:22, 23.) Dagiti kita ti trigo a gagangay a maimulmula idiay Palestina iti naglabas a tawtawen, ken nalabit uray kadagidi tiempo ti Biblia, ket addaan ibo, kayatna a sawen, addaan kadagiti nakersang, makapuris a buok kadagiti ukis dagiti binukel.
Nakita dagiti Israelita a pudno ti kari ti Dios, a ti Palestina ket maysa a daga dagiti trigo ken sebada. (De 8:8; 32:14; Sal 81:16; 147:14) Saan laeng nga umdas ti bukbukel nga agpaay iti bagbagida no di ket nakaipaangkatda pay. (2Cr 2:8-10, 15) Idi tiempo ni Ezequiel, dagiti tagilako manipud Juda ken Israel, agraman ti “trigo ti Minnit,” ket mailaklako idi idiay Tiro.—Eze 27:17.
Idiay Palestina, maimula idi ti trigo agarup kagiddan ti sebada, iti bulan ti Bul (Oktubre-Nobiembre), kalpasan a ti nasapa a tudtudo iti otonio umdas a mapaluknengna ti daga tapno maarado. (Isa 28:24, 25) Ti panagani iti trigo ti sumaruno kalpasan ti panagani iti sebada (Ru 2:23; idiligyo ti Ex 9:31, 32), ket nainaig unay iti Piesta dagiti Lawas, wenno Pentecostes, iti bulan ti Sivan (Mayo-Hunio), nga iti dayta a tiempo, dua a nalebaduraan a tinapay a naaramid iti arina ti trigo ti naidatag ken Jehova kas daton a mailili. (Ex 34:22; Le 23:17) Kalpasan ti pannakairik, pannakaitaep, ken pannakayakayak ti trigo, masansan a maipempen kadagiti abut iti uneg ti daga, maysa a kaugalian a nalabit tuktukoyen ti Jeremias 41:8.
Ti Biblia, tukoyenna met ti trigo iti piguratibo a pamay-an. Naaramat daytoy a mangirepresentar iti tattao nga anamongan ni Jehova, dagiti “annak ti pagarian.” (Mt 3:12; 13:24-30, 37, 38; Lu 3:17) Agpada a dinakamat da Jesus ken apostol Pablo ti trigo iti panangiladawanda iti panagungar. (Jn 12:24; 1Co 15:35-38) ti pannubok a dumteng kadagiti adalan ni Jesus ket inyaspingna iti pannakayakayak ti trigo, kas resulta dagiti pakasuotan a dandaninan sagabaen.—Lu 22:31.