Kankanayon Kadi a Maaw-awatam ti Punto?
TI NATATAENGAN a lalaki ti makapungtot unay. Ti pagpungpungtotanna ket isu ti ub-ubing a kabsatna a lalaki. Ket ania ti gapuna? Ti kabsatna ti naikkan ti pannakabigbig nga isu ti nailibak kenkuana. Bayat a kumarkaro ti pungtotna, maysa a masirib a gayyem ti nangbalakad kenkuana a medmedanna dagiti nasakit a rikriknana. Ta no saan adda dakes a mapasamak. Ngem ti lalaki ti di nangikankano iti naimbag a pammagbaga. Imbes ketdi, nakasasaem unay, pinapatayna ti ub-ubing a kabsatna.
Dayta a lalaki isu ni Cain, ti inaunaan nga anak dagiti immuna a nagannak kadatayo, da Adan ken Eva. Pinapatay ni Cain ti ub-ubing a kabsatna a ni Abel idi inawat ni Jehova ti daton ni Abel ket linaksidna ti daton ni Cain. Ti masirib a gayyem ket awan sabali no di ni Jehova a Dios, a nangted iti naayat a pammagbaga a linaksid ni Cain. Kas resultana, ti panangpapatay ti nangraut iti mangrugrugi pay laeng a natauan a pamilia, ket nasentensiaan ni Cain nga agtaeng iti intero a paset ti panagbiagna kas maysa a nailaksid a tao. Anian a nakalkaldaang a resulta gapu iti saan a pannakaawat iti punto ti pammagbaga!—Genesis 4:3-16.
Adu a siglo kalpasan ni Cain, nakaaramid ni Ari David iti Israel ti pannakikamalala ken ni Batseba, ti asawa ni Urias a Heteo, ket nagsikog ti babai. Pinadpadas ni David a tamingen ti problema babaen ti panangdagadagna ken ni Urias a kaiddaenna ti baketna. Ngem idi madi, inyurnos ni David a matay ni Urias idiay pagbabakalan ket kalpasanna inasawana ni Batseba tapno malapdan ti ipapatayna kas maysa a mannakikamalala. Maysa a mammadto ti Dios immay ken ni David ket insangona iti atensionna ti kinainget ti naaramidanna. Di nagbayag naawatan ni David ti punto ti balakad. Gapuna, nupay iti intero a paset ti panagbiagna nagsagaba iti bungbunga dayta a krimen, inawat ni Jehova ti naimpusuan a panagbabawina.—2 Samuel 11:1–12:14.
Dagitoy dua a historikal a pagulidanan ipakitada ti kinapateg ti panagimdeng iti balakad. Kaipapanan dayta ti nagdumaan ti panagballigi wenno pannakapaay, ragsak ken ladingit, uray pay ti biag ken ipapatay. Isu met laeng a kinuna ti Biblia: “Ti dalan ti maag nalinteg kadagiti matana met laeng, ngem ti masirib ipangagna ti balakad.” (Proverbio 12:15) Kaskasdi saan a nalaka ti panagimdeng iti balakad. Apay daytoy? Kasanotay a mapatanor ti naimbag a kababalin ni Ari David iti daytoy a banag ket maliklikan ti dakes nga ulidan ni Cain?
Makatulong ti Kinapakumbaba
Makitkita dagiti tattao a narigat ti panangipangag ti balakad agsipud ta saanda a maawat ti kinapudno a kasapulanda ti tulong. Wenno uray pay no maawatanda, dida a makita no apay a rebbeng nga awatenda ti pammalakad manipud iti daytoy a tao. Kinapudnona, daytoy ti kinatangsit, ket ti bassit a panagrason makatulong a mangparmek iti dayta. Kas pangarigan, kinuna ni Pablo: “Ta isuda amin nagbasolda ken agkurangda iti dayag ti Dios.” (Roma 3:23) Ibagbaga dayta kadatayo a tunggal maysa kasapulanna ti balakad sagpaminsan. Ibagbagana met dayta kadatayo nga uray pay daydiay mangmangted ti pammagbaga ket addaanda met kadagiti pagkurangan. Awan ti nailaksid. Gapuna dikay koma palpalubosan ti maaw-awatanyo a pagkurangan ti sabali a tao a manglapped ti panangawatyo iti aniaman a tulong a nalabit adda iti posision a mangipaay
Impaganetget ni Jesus ti pannakasapul a parmeken ti kinatangsit idi imbagana kadagiti paspasurotna: “No dikayto agsubli ken agbalin a kasla ub-ubbing dikayto sumrek iti pagarian ti langit.” (Mateo 18:3) Maawatan dagiti ub-ubbing ti kinatalged no balakadan ken iwanwan ida dagiti dadakkelda. Mariknayo met aya ti kasta a kinatalged no adda mangbalbalakad kadakayo a bigbigen a ti kasta a balakad ket pampaneknekanna ti panagayat ken pannakaseknan ti maysa kadakayo? (Hebreo 12:6) Ni Ari David, a ti napakumbaba a kinatulokna nga umawat ti balakad ti nanglukat ti dalan a nangawatan ni Jehova iti panagbabawina ti natignay a nagsurat: “Ti sililinteg danarennak koma laeng, isunto ti maysa a panagayat; ala babalawennak laeng, isunto ti kas sapsapo itoy ulok.”—Salmo 141:5.
Ti kasta a naemma a kababalin makatulong kadatayo no ti balakad nga inawattayo ket sagidenna dagidiay paspaset nga awan dagiti naikeddeng a paglintegan. Kas pangarigan, no nabalakadantayo a ti panagbubuok wenno panagbadbadotayo ket makaitibkol iti dadduma idiay kongregasion, alaenna ti pudpudno a kinapakumbaba a maala ti punto. Nupay kasta, ti panangaramid iti dayta ket panangsurot iti pammagbaga ni apostol Pablo: “Awan koma ti agagawa iti kabukbukodanna no di ket iti pagimbagan ti sabali.”—1 Corinto 10:24.
Makaparagsak, ta impaay ni Jehova ti Biblia, aglaplapusanan kadagiti kasayaatan a balakad. Kinapudnona, ti sao a “balakad” iti nadumaduma a langana ti masarakan sadiay iti nasurok a 170 a daras. Kasta met, nangipaay kadagiti naayat a papastor a mangtulong kadatayo a mangiyaplikar iti daytoy a balakad. Ti urnos ti pamilia ket maysa pay a sagana a naggapu ken ni Jehova a mangipaay iti naayat a tulong babaen kadagiti nagannak a pagaammoda ti rebbengenda. Sipapakumbabatay koma a kanayon nga agimdeng iti kasta a balakad.
“Agbalin a Nasiglat Koma a Dumngeg”
Ti patigmaan ti Santiago 1:19: “Ngem tunggal tao nasiglat koma a dumngeg, nabannayat iti panagsao, narigat nga agunget.” Daytoy ti nangnangruna a pudno no umaw-awattayo iti balakad. Apay? Umuna, saan kadi a pudno a masansan a pagaammotayo dagiti bukodtayo a pagkurangan, ket daytat’ di dumteng a naan-anay a kellaat no ti maysa a maseknan a gayyem itudona dagita ken mangted iti balakad? Pudno a nalaklaka para kadagiti isuamin a maseknan no dardarastayo a maawatan no aniat’ padpadasenna nga ibaga ken sipapakumbaba nga awaten ti naayat a tulongna.
No umasideg kadatayo ti maysa a gayyem nga addaan ti balakad, laglagipentay koma a mabalin nga isu ti adda bassit panagdanagna. Saan a nalaka ti panangted iti balakad. Nalabit daydiay agbalinto a mamagbaga ket pinampanunotna unay dagiti sasaona wenno ti usarenna nga iyaadani. Mabalin a rugian ti panglakayen ti pannakipatpatangna babaen ti panangkomendarna kadatayo iti sumagmamano a paset ti Nakristianuan a serbisio a nasayaat ti maar-aramidantayo. Ngem di koma rebbeng a pagduaduaan dagiti motibona no isut’ agturongen iti panangtedna iti pammagbaga. Daydiay mangbalbalakad ti mabalin nga agsao nga indirekta iti damo, a padpadasenna ti dina koma panagbalin a di nataktika wenno diretso ti panagsasaona. Ti panagbalintayo a mannakaawat a makaala nga insigida iti punto ti makatulong iti mangbalbalakad iti trabahona ket nalabit mailaksidtayo manipud nasakit a panagrikrikna.
No maminsan ti mangbalbalakad ti mabalin a mangusar iti maysa a pangarigan wenno ilustrasion a mangtulong kadatayo a maawatan ti punto. Maysa nga agtutubo a lalaki ti di pay met nagbalin a serioso iti panagbasbasolna, ngem isut’ addan iti errado a kurso. Iti pannakirinnason kenkuana, maysa a natataengan a Kristiano a lalaki ti nangpidut ti maysa a ruler nga adda iti maysa a lamisaan. Idi pilkuepilkuenna ti ruler iti im-imana, insaludsodna: “No pilkuek daytoy a ruler iti kastoy, mabalinko pay kadi ti mangrukod iti nalinteg a linea iti dayta?” Naawatan ti agtutubo a lalaki ti punto. Isu ti mangpadpadas a mangpilko iti pagalagadan tapno maibagay kadagiti bukodna a tartarigagay. Ti ilustrasion ti nakatulong kenkuana a nangsurot iti nainsiriban a pammagbaga ti Proverbio 19:20: “Ipangagmo ti patigmaan ket awatem ti pannakaisuro.”
Bigbigem dagiti Indirekta a Balakad
Ti kasta a pannakaawat ti mabalin a makatulong kadatayo a magunggonaan manipud indirekta a balakad, uray no awan ibaballaeten ti sabali. Napasamak daytoy iti kaso ti maysa nga agtutubo a lalaki idiay Portugal. Isut’ makipagad-adal iti Biblia ken nakagun-od ti maysa a kopia ti libro a Ti Kinaagtutuboyo—Pananggun-od ti Kasayaatan iti Dayta. Sumagmamano nga aldaw kamaudiananna, kinunana a nabasanan a namitlo a daras dayta a libro ket isut’ natulongan iti dayta. Iti ania a pamay-an? Adtoy ti kinuna ti agtutubo:
“Awananak ti pudpudno a namnama a maipaay iti masanguanan, ngem ti kapitulo 2 [“Apay Makakitakayon a Sitatalek iti Masanguanan”] ti nangted iti kaipapanan ti panagbiagko. Kasta met, nagadu a tawtawen itan nga agsalsalsalak; awan pulos nangibagbaga kaniak a daytoy ket di makaay-ayo iti Dios agraman ti panangdangranna kaniak. Kalpasan ti panangbasak iti kapitulo 5 [“Masturbesyon ken Homoseksualidad”], naikeddengkon nga isardeng daytoy nga aramid. Ti kapitulo 7 [“Ti Kawesyo ken Langayo Agsao—Maipapan Kadakayo”] ti nakatulong kaniak a mangipateg ti personal a langlangak, ket kas makitayo, nakapagpakortarak metten.”
Intuloyna: “Iti adu a tawtawen siak ti agsigsigarilio. Ti kapitulo 15 [“Ti Droga—Palimed ti Pudpudno a Panagbiag?”] ti nangpalinteg kaniak iti dayta a banag. Nagkararagak ken ni Jehova, ket nanipud idi Domingo diakon nagsigsigarilio uray naminsan. Ammoyo, iti sumagmamano a tiempon siak ti naaddaan ti seksual a pannakirelasion iti nobiak, ngem ti kapitulo 18 [“Nasken Kadi ti Seksual a Moralidad?”] ti nangyeg iti atensionko ti panangmatmat ti Dios iti daytoy a tema. Siak ti nakisao kenkuana maipapan iti daytoy a banag, ket naikeddengna a pagpatinggaen ti relasionmi.”
Anian a rag-o ti pannakakita ti kasta a panagbalbaliw iti nakabibiit laeng a tiempo iti biag ti maysa nga agtutubo! Aniat’ namagbalin a posible iti dayta? Ti banag a nabigbigna ti nabasana kas balakad a maiyaplikar a personal kenkuana.
Panangipangag ti Balakad Mangyeg Gunggona
Ti balakad—dumteng man dayta kadatayo nga indirekta babaen ti Biblia wenno iti pagbasaan ti Biblia, wenno direkta a manipud iti maysa a gayyem—ti mabalin a makagunggona. Makita daytoy iti kapadasan ti maysa nga ama a nangsapsapul ti tulong manipud kadagiti panglakayen a naespirituan idiay kongregasionda gapu iti 18-años nga anakna a lalaki a di pulos mangipangpangag kadagiti panangdisiplinana. Dagiti naayat a panglakayen a Kristiano ti nakirinnason iti ama, a nakaregregta iti panagserserbi iti Dios ngem kaawatan a kasapulanna ti panagbalinna a natimbeng iti pannakilangen iti pamiliana.
Naibasa dagiti sasao ni Pablo kenkuana: “Ket dakayo, nga amma, dikay ruroden dagiti annakyo, no di ket idalanyo ida iti alagaden ken panangiturong-panunot ni Jehova.” (Efeso 6:4) Naikalikagum iti ama a pampanunotenna: Ti kadi pamay-an a panangpadpadasda a panangparparegta iti barona, nupay naimbag ti rantana, ti kinapudnona ket makaparurod iti barona? Dayta kadit’ maysa a kaso a panangnamnama iti anakna a tumulad iti kinaregta ni amana iti Nakristianuan a panaggigimong ken serbisio nga awan pulos ti panangipadpadas a panangimula iti panagayat kadagitoy a bambanag iti pusona? Tinulongannan aya ti anakna nga ‘adalen ti panagbuteng ken Jehova a Diosna’?—Deuteronomio 31:12, 13.
Ti ama ti nagimdeng iti balakad ket inyaplikarna dayta. Ti resulta? Ti 18-años nga anakna a lalaki ti tumabtabunon iti Nakristianuan a panaggigimong, ket ti ama ti mangidadaulon iti lanawas a panagadal ti Biblia kenkuana. Ket kas inkomento ti ama, “Adaankam itan iti nasaysayaat a relasion ti ama ken anak.” Wen, agpadpada a nagun-odan ti ama ken anak ti punto ti balakad.
Awan duadua nga amintayo agbiddut ket kasapulantayo ti balakad sagpaminsan. (Proverbio 24:6) No maawatantay ti punto ket ipangagtayo ti nainsiriban a balakad, tagiragsakentayto dagiti adu a bendision. Maysa kadakuada isunto ti nakasudsudi a bendision kadagiti isuamin: ti panangsukay ken panangtaginayon iti nabagbagas, personal a pannakirelasion iti naayat a nailangitan nga Amatayo, ni Jehova. Iti kasta, ikallangugantayto dagiti sasao ni Ari David: “Bendituekto ni Jehova, a nangted kaniak iti patigmaan.”—Salmo 16:7.