Balligi—Uray Aniat’ Mapasamak?
TI DETERMINASION nga agballigi ipamatmatna a ti maysa addaan ti piho a kalat. Aniat’ kalatyo iti biag? Sisasaganakay a mangaramid ti ania a mangragpat iti dayta? Pudno unay, aniat’ rebbeng a kangrunaan a raragpatenyo tapno agbalin a pudpudno a makapnek ken naragsak?
Iti adu kadagiti daga ti Maikatlo a Lubong, ti pangkaaduan nga estandarte ti panagbiag adu unay ti pagkuranganna. Gapu kadagiti parikut a sangsanguen sadiay, ti panangusigtayo kadagiti maiyanatup a balakad manipud Sao ti Dios, tulongannatayo a timbangen a nasaysayaat dagiti kabukbukodan a kalat ken balligitayo, uray sadinot’ pagtataengantayo.
Gapu ti panaglaplapusanan ti kinapanglaw, adu kadagiti tattao ti mangkamkamat iti pinansial a panagballigi a nakaipueraanen dagiti isuamin a bambanag. Dadduma agsuitikda payen tapno maragpatda daytoy. Idi agbalindan a pudno a Kristiano, nupay kasta, rebbengna a tinallikudanda koman nga agnanayon daytoy a kababalin tapno maitunosda kadagiti nalinteg a pagalagadan ti Biblia.
Nupay kasta, uray pay met ti dadduma kadagiti Kristiano nakemmegda manen a mangpuntiria kadagiti nailubongan a kalat. Mabalin a matnagda manen kadagiti di nakristianuan a kababalin tapno maragpatda ti balligi. Dagiti nagannak maliwayanda ti pampamiliada. Maliwayan dagiti indibidual ti serbisioda iti Dios. Aniat’ makunayo a resultananto maipapan iti pannakapnek iti biag ken kinaragsak?
Kas panangiriingna kadatayo iti ibungana, namakdaar ti Biblia: “Ngem dagiti agpanggep a bumaknang matnagda iti maysa a pannakasulisog ken ti maysa a silo ken kadagiti adu nga agum a minamaag. . . Ta ti ayat ti pirak isu ti maysa a ramut ti isuamin a kita ti dakes, nga idi inaguman dagiti dadduma nayaw-awanda iti pammati ket nasalputda kadagiti adu a ladladingit.”—1 Timoteo 6:9, 10.
“Ramut ti isuamin a kita ti dakes.” ‘Nasalputda kadagiti adu a ladladingit.’ Pudno a saan a ladawan dayta ti pannakapnek ken kinaragsak, saan aya? Kaskasdi, ti kapadasan ti minilmilion a tattao kadagiti adun a siglo, uray aginggana itatta, paneknekanna no kasano kapudno ti sao ti Biblia. Ania, ngarud, ti irekomendar daytoy no maipapan iti kalkalat ken kurso ti panagbiag ti maysa a Kristiano?
Nayaw-awanda—Kasano?
Kadagiti ania a pamay-an a maiyaw-awan dagiti Kristiano manipud iti pammati? Dadduma ti nakagteng iti panangilaksid a naan-anay kadagiti nadiosan a moral ken pampammati. Kadagiti dadduma a kaso naisiasi dagiti indibidual manipud iti dana ti nadiosan a debosion, nga aprobetsarenda pay ti kasta a debosion kas pamay-an a pananggun-od ti impluensia kadagiti dadduma. Gapuna sawen ti Biblia maipapan “[ka]dagiti tao a dakes ti nakemda ket naawananda ti kinapudno, a pagarupenda a ti nadiosan a debosion maysa a pagsapulan.” (1 Timoteo 6:5) Nupay saanda met a tallikudan ti Kinakristiano, mabalin a makitadanto ti bagida a mangsalsalungasing kadagiti prinsipio ti Biblia a nasken nga elemento iti Nakristianuan a pammati.
Kinuna ni Jesus kadagiti pasurotna a saanda koma nga agbalbalin kas kadagiti tattao iti lubong a kasla da agturay kadagiti dadduma. Kunana: “Ngem kadakayo saan a kasta; no di ket ti siasinoman nga agtarigagayto nga isu ti kadakkelan kadakayo isunto ti adipenyo.” Iti panangkondenarna kadagiti papangulo ti relihion a Judio, nagtultuloy pay a kinuna ni Jesus. Impamatmatna a ti dakkel a panagayat iti nailubongan a dayaw ti mangyeg ti di pananganamong ti Dios. (Mateo 20:26; 23:6-9, 33) Gapuna, rebbeng a sapulen dagiti Kristiano ti panagserbida iti maysa ken maysa imbes a mangatiw wenno mangituray kadagiti dadduma. Ti managayat ti pirak a sapsapulenna ti balligi uray aniat’ mapasamak ti mabalin a nakalaklaka a maisiasi manipud itoy a kurso.
Kasanot’ pannakaidiligyo iti daytoy a banag? Makitkitayo aya ti bagiyo a rukrukodenna ti balligiyo babaen ti kadakkel ti panangwatwatwatyo ti autoridadyo kadagiti dadduma? Imammaniobrayo aya wenno kilkiluenyo dagiti Nakristianuan a prinsipio ken doktrina tapno maipapilityo ti autoridadyo wenno tapno magun-odanyo dayta? Patienyo aya a masapul nga ad-adut’ maragpatyo ngem kadagiti kapatadayo uray aniat’ mapaspasamak? Pagragragsakanyo aya unay a sarsaritaen ti maipapan ti kinabaknangyo wenno dagiti karera a naragragpatyon? No kasta, ngarud masapul a sukimatenyo no maiyaw-awankayon iti pammati.
Dagiti Ladingit ti “Balligi”
Kuna pay ni Jesus: “Saankayo nga agurnong kadagiti gupgupit nga agpaay kadakayo ditoy daga. . . Ta no adino ti yan ti gupityo, addanto met idiay ti pusoyo. . . Dikay mabalin ti agserbi iti Dios ken iti Kinabaknang.” (Mateo 6:19-24) Dagiti kadi nagannak a mangiturturong kadagiti annakda nangnangruna kadagiti namaterialan a kalat ken nailubongan a karkarera ti mangsursurot iti daytoy a balakad? Ti kadi panangipaganetget iti nailubongan a panagballigi maikari iti gatadna no dagiti annak tallikudanda met ti kinapudno ken sumurot kadagiti di nakristianuan nga estilo ti panagbiag? Maikari kadi ti panangisakripisio wenno, tapno pagpeggaden dagiti naespirituan a biagda gapu laeng “kadagiti gupgupit ditoy daga”? Dagiti nagannak a mangaramid iti daytoy masansan makitada nga isuda ti ‘nasalput kadagiti adu a ladladingit’ gaput’ pannakaseknanda kadagiti annakda ken panagbabbabawida gapu iti naespirituan—ken no maminsan uray pay ti pisikal—a pannakapukawda kadakuada.
Ti panagayat iti kinabaknang ket maysa a napilit nga apo. Kalikaguman dayta ti panawen, pigsa, ken abilidad dagiti tattao; ket bekkelenna ti nadiosan a debosion. Masansan a dayta pay ti mangallukoy kadagiti tattao nga agsapul ti dakdakkel pay a kinabaknang ken nailubongan a dayaw, a gapu itoy guyodenna ida nga ad-adayu manen manipud iti pammati. Umiso ti panagkuna ti Biblia: “Ti agayat iti pirak dinto mapnek iti pirak, wenno ti agayat iti kinawadwad agraman yaaduna.”—Eclesiastes 5:10.
Uray pay kalpasan panagbalinen a Kristiano, ti panagayat ti maysa a negosiante nga Africano iti pinansial a panagballigina ti nagtultuloy a mangal-ala ti umuna a lugar iti biagna. Naliwayanna dagiti Nakristianuan nga annongenna a pabor kadagiti sosial a panagpaspasiar a kadua dagiti kasusiona iti negosio. Awan naespirituan a panagrang-ayna, agpapan pay panagregget dagiti panglakayen iti kongregasionna a mangtulong kenkuana. Ngarud nasarakanna ti bagina a naikabil iti naespirituan a panagduadua—iti maysa di pagaammo a disso a sadiay narigat pay panagbalinna a Kristiano ngem tartarigagayanna a mabigbig koma kas maysa. Datay amin apresiarentayo a ti situasionna ket saan a makaallukoy a maipaay iti nauneg a pannakapnek iti biag wenno iti manayon a kinaragsak.
Ti kakasta a tattao sigurado a maipasangoda iti naespirituan a ladladingit. Ti pannakilangenlangen iti negosio ken sosial kadagiti tattao nga addaan laeng bassit a delikadesa maipapan ti kinamapagpiaran wenno seksual a moralidad ti mangisarang iti maysa kadagiti di makaay-ayo nga impluensia. Dagiti ngarud Kristiano a naisarang masapul a makidangadangda kontra kadagitoy nga impluensia ken masansan adda met ti pannakilabanda iti konsiensiada. Iti agangay dadduma agbalinda kas kadagiti pakikadkaduaanda ket maisiasida a naan-anay manipud iti pammati. (1 Corinto 15:33) Ket iti ania a gunggona ti pinansial a balligi a mangiturong met iti kasta a pannakapaay a naespirituan ken iti moral? Kas kinuna ni Jesus: “Ania ti magunggona ti tao no maalananto ti amin a lubong ket mapukawnanto ti kararuana?”—Mateo 16:26.
Ti Nasaysayaat a Kita ti Balligi
Patalgedan ti kapadasan a nasirsirib nga imdengan daytoy a balakad ti Biblia: “Ket dikay umabuloy itoy a sistema dagiti bambanag, no di ket. . . mapaneknekanyo no ania ti nasayaat ken makaay-ayo ken naan-anay a pagayatan ti Dios.” “Dikay ayaten ti lubong wenno uray dagiti bambanag nga adda ditoy lubong. No ti siasinoman a tao agayat iti lubong, ti ayat ti Ama awan kenkuana.” Wen, masiribtayo no ditay tultuladen ti lubong wenno il-iliwen dagiti adda a maitukonna. Ti kangrunaan a pakaseknantayo rebbengna nga isu koma ti anamong ti Dios, a di magun-odan babaen ti panangsurot kadagiti bambanag iti lubong.—Roma 12:2; 1 Juan 2:15, 16.
Inyilustrar ni Jesus daytoy babaen iti maysa a mannalon a nagtalek iti kinabaknangna ngem isut’ nagkunaan ti Dios: “Nakuneng, ita a rabii masublian a dawaten kenka ti kararuam. Ket dagiti adda nga insaganam asinonto ti agtagikua kadakuada?” Iti pananggupgopna ti ilustrasionna, kuna ni Jesus: “Kastoy ti agurnong ti gamgameng a maisagana kenkuana ket saan a nabaknang iti Dios.” Ipakpakita ni Jesus a “ti biag ti tao saan nga adda iti kaadu dagiti gameng a kupkupikupanna.”—Lucas 12:15-21.
Inusar ni Jesus ti sibibiag a pangarigan ti maysa a nabaknang nga agtutubo a lalaki nga agturay a mangipakita ti isu met laeng a banag. Iti nailubongan a kaipapananna daytoy a lalaki ti naballigi, ket nalawag a kayatna met ti agbalin a nalinteg iti moral. Nupay kasta, saan nga intandudo ni Jesus dayta kas simbolo ti panagballigi. Imbes ketdi, kinuna ni Jesus a narigat para iti kasta a tattao “ti iseserrekdanto iti pagarian ti Dios.” Kaaduan kadagiti tattao nga adda iti kasta a kasasaad ti saan a sisasagana a mangisakripisio kadagiti materialistiko nga interesesda ken sapulen ti Pagarian ti Dios kas ti kangrunaan a kalat iti panagbiagda.—Lucas 18:18-30.
Kas kanayonan a panangipaganetget ti panangipangpangruna kadagiti naespirutuan nga intereses, kuna ni Jesus: “Dikay ngarud agagawa a kunkunayo, ‘Ania ti kanenminto?’ wenno, ‘Ania ti inumenminto?’ wenno, ‘Ania ti pagpagan-anayminto?’ Ta dagiti nasnasion ipangpangrunada a sapulen amin dagitoy a bambanag. Ta ni Amayo a nailangitan ammona ti pannakasapulyo amin kadagitoy. Ngarud, itultuloyyo a biruken nga umuna ti pagarian ti Dios ken ti kinalintegna, ket isuamin dagitoy a bambanag mainayondanto kadakayo.” Gapuna, uray pay maipapan kadagiti nasken a bambanag, masapul nga umiso koma dagiti panangipangpangrunatayo. Tapno agbalintayo a pudpudno a naballigi—ti pananggun-od ti kinaragsak ken pudpudno a pannakapnek—masapul a naespirituan ti umun-una ngem iti namaterialan.—Mateo 6:31-33.
Itultuloyyo a Biruken ti Naespirituan a Balligi
Gapuna ti nainsiriban a kurso nalawag nga isut’ panangsapul ti balligi babaen ti panangsurot ti Pagarian ti Dios ken ti kinalintegna. Ramanen daytoy ti panagadal ti Biblia tapno “mapaneknekanyo no ania ti nasayaat ken makaay-ayo ken naan-anay a pagayatan ti Dios.” Ti pagayatanna ket ramanenna ti panangipangpangrunayo ti serbisiona iti panagbiagyo, ti pannakipasetyo a naan-anay iti Nakristianuan a ministerio, ti saanyo a panangliwliway ti Nakristianuan a panaggigimong, ken ti panagbiag a sililinteg iti moral maitunos iti kinalinteg ti Dios. Dagitoy a bambanag ti rebbeng a di mailislisi a maipaay iti, wenno abbongan, dagiti materialistiko nga intereses. Isu daytoy ti isingsingasing ti balakad ni Jesus iti daydi nabaknang nga agtutubo a lalaki nga agturay: “Ilakom ti isuamin a kukuam ket itedmo kadagiti napanglaw, ket addanto gamengmo sadi langit; ket umayka surotennak.”—Roma 12:2; Lucas 18:22.
Iti panangaramid iti daytoy, patpatibkerem ti mismo nga espiritualidadmo ken iti pamiliam. Imbes nga agbalinka a natangsit wenno manginanamaka kadagiti awan paniguruan a kinabaknang, maysakanto kadagidiay “nabaknang koma kadagiti naimbag nga aramid,. . . nga agurnongda iti maipaay kadakuada ti maysa a nasayaat a pamunganayan a maisagana iti aldaw a mapasungad, tapno magun-odanda ti biag a pudno.” Wen, ti kalatyo ti mabalinto a biag nga agnanayon idiay naisublin a naindagaan a Paraiso agsipud ta “ti lubong aglabas ken ti dakes a tarigagayna, ngem ti agaramid iti pagayatan ti Dios mataginayon.” Awanen dakdakkel a balligi ti mabalinyo pay a magun-odan ngem iti dayta.—1 Timoteo 6:17-19; 1 Juan 2:17.
[Ladawan iti panid 5]
Ti aya kuarta ti palimed?
[Ladawan iti panid 7]
Ibaonto aya dagiti nagannak dagiti annakda a gumun-od ti balligi babaen iti nangatngato nga edukasion?