Ti Aya Biblia Silulukat iti Aniaman a Panangipatarus?

“AGLAGTO-LAGTOKAYO laeng iti Biblia, a pilpilienyo laeng dagiti kasuratan a maibagay iti panangipatarusyo,” inreklamo ti babai iti maysa kadagiti Saksi ni Jehova a sumarsarungkar iti balayda.

Ngem ti aya panangtukoy kadagiti teksto iti nadumaduma a paset ti Biblia ti aktual a pammaneknek a ti tao ket padpadasenna nga ipatarus dayta a maibagay kadagiti kabukbukodanna a kapanunotan? Ket no kasta, kaipapanan kadi daytoy a ti Biblia ket silulukat iti basta aniaman a panangipatarus​—a ti patarus ti maysa a tao ti umiso kas met laeng iti sabali a tao?

Palubosanyo nga Agsao ti Autor

Nupay ti Biblia addaan maymaysa laeng nga Autor, a ni Jehova a Dios, daytat’ addaan ti adu a mannurat. Dagitoy agarup 40 a mannurat ti Biblia ti nikaanoman saanda suppiaten ti maysa ken maysa​—a, dayta met, ti pammaneknek ti kina​—autor ti Dios​—kaskasdi awan maysa a mannurat ti Biblia ti makaisao iti amin nga adda a masao iti aniaman a partikular a tema. Gapuna tapno matarusan ti kuna ti Autor ti Biblia maipapan iti maysa a tema, nasken nga urnongen amin dagiti kasuratan nga agkakanaig iti tema a mapagsasaritaan. Daytoy ti padpadasen nga ar-aramiden ti Saksi a nadakamat iti ngato.

Ti Saksi ket adda iti natibker a pagtaktakderan. Kas pangarigan, luktanyo ti Bibliayo idiay Roma kapitulo 9. Ditoy makitayo ti naisangsangayan nga ulidan no kasano a kasta met laeng ti inaramid ni Pablo a matalek a Kristiano. Iti daytoy maysa laeng a kapitulo, nagadaw ni Pablo ti 11 a daras manipud nagduduma a paset ti Biblia. Dadduma a kritiko ti mabalin pay a mangpabasol ken Pablo nga isu met ti nagaramid ti adu a “panaglagto-lagto.” Mangrugi idiay umuna a libro ti Biblia, isut’ limmagto idiay maika-39 a libro, sakbay a nagpatuloy iti maika-2, sa idiay maika-28, ket kamaudiananna, iti maika-23 a libro ti Biblia.a

Siempre, saan koma nga umiso ken Pablo nga alaen dagiti kasuratan iti ruar ti kontekstoda ken tiritiren ida a maibagay kadagiti kabukbukodanna a personal nga ideya. Ngem ni Pablo ket saan a nagbasol iti daytoy. Mabalin a dadduma kadagiti immuna a Kristiano ket nakabasolda, nupay kasta, ta nagsao ni apostol Pedro maipapan kadagiti “dadduma a banag a narigat nga awaten, a dagiti awan ti ammoda ken dagiti di natalged kilkilluenda, a kas met kadagiti sabali a Sursurat, a maipaay iti pakadadaelanda met laeng.”​—2 Pedro 3:16.

Dagiti “dadduma a banag a narigat nga awaten” ket nakalaklakada a di maawatan a siuumiso. Uray ti sursurat dagiti nalalatak a mannurat kas ken Shakespeare ti mabalin nga agduduma ti pannakaipatarusda​—nalawag a saan nga aminda ket umiso. Gapuna, saan a karkarna a pudno met daytoy maipapan iti Biblia. No koma sibibiag pay ni Shakespeare, mabalintay a pagsaludsodan: “Ania a talaga ti kayatmo a sawen?” Kaskasdi, saan a posible daytoy; ken saan met a posible ti panangsaludsodtayo kadagiti mannurat ti Biblia iti kanayonan a panangilawlawag. Makaparagsak, mabalintay pay met laeng a saludsodan ti Autorna, ta isut’ agbibiag! (Salmo 90:1, 2) Ken inkarina ti panangted ti kasta a naespirituan a panangiwanwan kadagiti tattao ti pammati nga agdawat kenkuana.​—Lucas 11:9-13; Santiago 1:5, 6.

Bayat nga adda idiay Egipto, nabigbig ni Jose a matalek nga adipen ti Dios ti kinapateg ti panangidawat ti nadiosan a pannakaiwanwan idi isut’ naawagan a mangipatarus ti tagtagainep nga impaay ti Dios iti agturay ti Egipto. “Saan aya a dagiti panangipalawag addada iti biang ti Dios?” insaludsodna a nasaksakbay. Kalpasan panangited ni Jose ti umiso a panangipatarus, natignay ni Faraon a nagkuna: “Makasaraktayo aya ti maysa a lalaki a kas itoy, lalaki nga adda kenkuana ti espiritu ti Dios?” Ket ken Jose kunana: “Gapu ta ti Dios inyammona amin daytoy kenka, awan ti mannakaawat ken masirib a kas kenka.”​—Genesis 40:8; 41:38, 39.

Ti panagdudumaduma dagiti agsusuppiat a panangipatarus a makitkitatayo itatta kadagiti agkunkuna a Kristiano ket saan a basol ti Autor ti Biblia, wenno basol dagiti mannurat ti Biblia. Kas dagiti mammadto ti Dios, dagitoy ti “pinaltiingan ti nasantuan nga espiritu nagsaoda iti biang ti Dios.” (2 Pedro 1:20, 21) Biddut dayta dagiti managbasa ti Biblia a dida sinurot ti panangiturong ti espiritu ti Dios a mangipalubos iti Dios a mangipatarus ti Saona a bukod. Pinalubosanda dagiti personal a kapanunotanda a mangkullaap ti panangmatmatda iti kunkuna a mismo ti Autor ti Biblia. Mangalatayo ti dua a pangarigan.

Aniat’ Dusa iti Panagbasol?

Dadduma a tattao ti nasursuruan a mamati a ti dusa ti basol ti isut’ agnanayon a sipupuot a panagtutuok idiay impierno. Dagita a tattao mabalin a basaenda ti Apocalipsis 20:10, a sasawenna a ti Diablo “naibelleng idi danaw nga apuy ken asupre,” ket ipatarusda dayta a mangsuportar ti panangmatmatda. Siempre, saan nga umanamong daytoy iti Eclesiastes 9:5, a kunana a dagiti natay “dida ammo ti aniaman”; ket di met umanamong iti Roma 6:23, a nagkuna a “dagiti supapak ti basol isu ni patay,” saan a sipupuot a panagtutuok. Kaskasdi, mabalin nga agpanunot dagiti dadduma, di met aya kuna ti Apocalipsis 20:10 a ni Satanas (ken, kasta kano met dagiti tattao nga inallilawna) “matutuokdanto iti aldaw ken rabii iti awan inggana”?

Idi umuna a siglo, ti sao a Griego iti “panagtutuok”​—nga inusar ditoy ni Juan a mannurat ti Biblia​—ket addaan espesial a kaipapanan. Yantangay no maminsan matutuok dagiti balud (nupay maikontra daytoy iti linteg ti Dios), dagiti agay-aywan ti pagbaludan ti maaw-awagan kas manangtutuok.

Ti maysa pay a mannurat ti Biblia ti nangtukoy iti daytoy idi agsasao maipapan ti di matalek nga adipen nga “inyawat [ni apona] kadagiti mangsaplit (wenno, manangtuok), agingga iti mabayadanna amin ti inutangna kenkuana.” (Mateo 18:34, King James Version) Iti panagkomentona iti daytoy a teksto, kuna ti The International Standard Bible Encyclopedia: “Nalabit ti pannakaibalud mismo ti naikuenta kas ‘tuok’ (nga awan duadua a kasta), ken ‘dagiti manangsaplit wenno manangtuok’ ket awan sabali a dakdakkel a kaipapananna ngem dagiti manangaywan ti pagbaludan.”

Ngarud makitatayo a babaen ti panamagdidilig kadagiti kasuratan ken panangusig ti kaiyuloganda iti pagsasao a nakaisuratan ti Biblia, posible ti pannakagteng iti panangipatarus nga umanamong kadagiti dadduma a paset ti Biblia. Siwayawaya manipud kadagiti antimanon a kapampanunotan, makitatayo a nalawag a ti Apocalipsis 20:10 ket saan a pammaneknek iti agnanayon a panagtutuok iti impierno. Ti pagtungpalan amin nga agrebelde iti Dios ket isut’ agnanayon a pannakaibalud ken patay. Ti pannakadadaelda ket naan-anay kas iti pannakaitapuakda iti literal a danaw ti apuy.

Aniat’ Pagtungpalan ti Daga?

Sigun iti 2 Pedro 3:10 (KJ), “ti met daga ken dagiti ar-aramid nga addada kenkuana mauramdanto.” Ipatarus dagiti dadduma a tattao daytoy a kaipapananna a ti globo ket madadaelto, nalabit babaen iti nuklear a gubat. Kaskasdi, gapu iti kunaen ti Autor ti Biblia iti dadduma a paset, kasano a mapasamak dayta? Idiay Salmo 104:5 (KJ) ti salmista, iti sidong ti pannakapaltiing, ti nagkuna a ti Dios “a nangikabil kadagiti pamuon toy daga, a dinto maisina uray kaanoman.” Ni masirib nga Ari Salomon, nga agsasao iti sidong ti pannakapaltiing, ti nagkuna idiay Eclesiastes 1:4 (KJ) a “maysa a kaputotan mapan, ket umay ti sabali a kaputotan: ngem ti daga agtaeng iti agnanayon.”

Maysa a panagsuppiat? Saan, ti Autor ti Biblia, a Dios ti kinapudno, saanna a mabalin a suppiaten ti bagina met laeng. Ngarud kasano a pagtunosen dagitoy dua a bersikulo? Usigentayo ti konteksto ti 2 Pedro 3:10.

Idiay bersikulo 5 ken 6 agsasao ni Pedro maipapan ti Layus idi kaaldawan ni Noe ken inyarigna dayta, idiay bersikulo 7, iti pannakadadael nga umay “iti aldaw ti pannakaukom ken ti pannakapukaw dagiti tattao a nadangkes.” Aniat’ nadadael idi Layus? Kuna ti bersikulo 6 “daydi lubong nga immuna. . . napukaw.” Daytoy naindagaan a globo ti saan a napukaw. Imbes ketdi, ti napukaw isut’ nadangkes a nailubongan a sistema. Ken idi inkari ti Dios ken Noe, idiay Genesis 9:11 (KJ), a nikaanoman “awanto metten ti layus a mangpukaw iti daga,” kaawatan nga isut’ saan nga agsasao maipapan iti planeta, ta daytat’ saan pay met a nadadael. Gapuna “ti daga” a madadael, sigun iti 2 Pedro 3:10, ket isu met laeng a kita ti “daga” a nadadael idi Layus​—saan a ti planeta a Daga no di ket ti nadangkes a naindagaan a kagimongan dagiti tattao.​—Idiligyo ti Genesis 11:1, a sadiay ti “daga” umar-arngi ti pannakausarna.

Agsukimatkayo iti kaykayatyo, awan masarakanyo a teksto ti Biblia a mangsuppiat iti daytoy a panangipatarus. Ngarud kasapulan a, dayta isut’ umiso manipud Autor ti Biblia a mismo.

Apay Saan a Silulukat iti Aniaman a Panangipatarus?

Aniat’ maikuna ti asawa a babai iti libro ti resipe a silulukat iti uray ania lattan a panangipatarus? Wenno aniat’ gunggona ti panangbusbos ti kuarta para iti maysa a diksionario a mangipalubos iti managbasana a mangipatarus ti kaipapapan dagiti sasao iti uray ania lattan a pilienna? Dayta aya ti kita ti giya a namnamaentayo nga ited ti Namarsua kadagiti parparsuana? Pudno unay, nga iti kasta a kaso, maiyanatup kadi a dakamaten dayta kas maysa a giya?

Dagiti nasingpet, managbuteng iti Dios a tattao saanda nga interesado a mangtiritir iti Kasuratan “a maipaay iti pakadadaelanda met laeng.” (2 Pedro 3:16) Tapno maliklikan daytoy, birukenda amin a sursurat a mainaig iti tema a padpadasenda a tarusan. No addada makita a kasuratan a nalawag mangsuppiat kadagiti napalabas a salsalimetmetanda a panangmatmat, dagidiay a panangmatmat ti sidadaras a maiwaksi, ta saanda a mabalin nga umiso.

Gapu ta addaanda iti daytoy a kita ti naemma a kababalin, minilmilion a tattao a dati a nabingaybingay maipapan iti relihion ti nakaragpat itan iti narelihiusuan a panagkaykaysa kadua dagiti Saksi ni Jehova. Imbes a tarigagayan nga ipatarus ti Biblia tapno maibagay kadagiti personal a kapanunotan, situtulokda ketdi a makikumporme iti nalawag a panangipatarus nga inaramid ti mismo nga Autor ti Biblia.

Anian a nagsayaat a maammuan a ti Biblia ket saan a silulukat iti uray ania lattan a panangipatarus. No palubosantayo ti Autorna a mangipatarus iti dayta kadatayo, pudno a dayta ti “naimbag a pakasursuruan, pakatinggaran, pakababalawan ken pakaadalan iti kinalinteg.” Iti dayta, ken iti daytanto laeng, a daytat’ mamagbalin kadatayo a “naan-anay ken masursuruan a naimbag iti isuamin nga aramid a nasayaat.”​—2 Timoteo 3:16, 17.

[Footnote]